Беларускія і расійскія студэнткі на мастацкай выставе ў Мінску
Там зямля становіцца небам…
Хто не чуў пра гжэль! Па ўсім свеце ведаюць і цэняць асаблівым чынам распісаныя парцалянавыя вырабы расійскіх майстроў. Але, аказваецца, Гжэль, што за 60 кіламетраў ад Масквы — невялікі пасёлак. Яшчэ ў нэце: “Гжэль (гжэльская кераміка) — гэта вырабы керамічных промыслаў Маскоўскай вобласці, цэнтрам якіх была ранішняя Гжэльская воласць”, і што “гжэль вырабляюць у трыццаці сёлах і вёсках”. Ёсць нават меркаванне: маўляў, гжэль і ёсць “сутнасць рускага менталітэту”... Пачаў промысел бурна развівацца “з сярэдзіны XVII стагоддзя з-за наяўнасці там унікальных глін”. Дарэчы, можна вобразна сказаць, што менавіта ў Гжэлі зямля-гліна дзякуючы майстрам пераўтвараецца ў неба — светла-сіне-блакітныя колеры ў яе высокамастацкай парцаляны, распісанай кобальтам.
Што ж: для гарадоў — прамысловасць, для сёлаў — промыслы... Так было і ў нас. Неяк у Інстытуце гісторыі НАН Беларусі аглядаў я экспазіцыю, прысвечаную развіццю беларускай археалагічнай навукі. І ўбачыў знойдзеную археолагамі талерку ў стылістыцы гжэль, але з Навасвержанскай фаянсавай мануфактуры, ці фарфорні. Тое прадпрыемства заснаваў Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька ў мястэчку Свержань у 1742 годзе. Прычым магнат адпраўляў двух мясцовы хлопцаў у Бяла-Падляску (там працавала фарфорня, належная Ганне Радзівіл, яго маці) для атрымання ведаў і навыкаў. Вытворчасць фаянсу грунтавалася на тэхналогіі галандскіх майстроў. Наўрад ці вучыліся тады беларусы непасрэдна ў майстроў гжэльскіх, але маглі ж і гжэль трымаць у руках: хаця б як узоры для пераймання...
Падзеяй для Беларусі на пачатку гэтага года стаў выставачны праект “Гжэль — Мінск: вытокі творчасці і майстэрства”. Яго падрыхтавалі сумесна Гжэльскі дзяржуніверсітэт і Беларускі дзяржуніверсітэт культуры і мастацтваў. Выстава адкрылася 18 студзеня ў мастацкай галерэі “Універсітэт культуры” (Палац Рэспублікі). Творы педагогаў і студэнтаў факультэта дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і дызайну ГДУ ўпершыню экспанаваліся ў Беларусі на працягу трох тыдняў. Удакладнім: універсітэт пазіцыянуе сябе як адна з вядучых ВНУ гуманітарнага профілю Расіі. Яго гісторыя пачалася ў 1899-м, з мастацкага класа Строганаўскага Імператарскага вучылішча. А няўжо ж у сяле Гжэль нават свой ёсць універсітэт? На сайце знаходзім ягоны адрас: пас. Электраізалятар, Раменскі раён...
Кампазіцыі на выставе “Гжэль — Мінск: вытокі творчасці і майстэрства”
Беларускія карані? Варта пашукаць!
Рэктар Гжэльскага ўніверсітэта — Барыс Уладзіміравіч Ількевіч, ён і ўзначальваў салідную расійскую дэлегацыю на адкрыцці выставы. Дарэчы, Ількевічаў па Беларусі жыве шмат. Ды ў біяграфіі, змешчанай на сайце, звестак пра родавыя карані рэктара няма. А нарадзіўся ён 15 верасня 1955 года, у 1977-м з адзнакай закончыў Серпухаўскае вышэйшае ваеннае каманднае вучылішча. ➔ Стар. 4
Барыс Ількевіч чатыры гады служыў у вайсковай часці, далей служыў-працаваў у Пермскім ваенным інстытуце ракетных войскаў: выкладчыкам, паступова стаў і загадчыкам кафедры аўтаматыкі фізічных установак. Там жа набыў досвед выкладання гуманітарных дысцыплін, прайшоў перападрыхтоўку ў Пермскім дзяржуніверсітэце па спецыяльнасцях “Сацыяльная псіхалогія” і “Філасофія”. З 2003-га Барыс Уладзіміравіч працуе ў Гжэльскім універсітэце. “Займаў пасады прафесара, дэкана, прарэктара па вучэбнай і навуковай рабоце, — чытаем на сайце. — З красавіка 2008-га — рэктар універсітэта”. Як зразумелі чытачы, Барыс Ількевіч такі наш супляменнік! “Яго дзед быў родам з Беларусі, потым пераехаў на Украіну, жыў у Харкаве, — напісала нам у адказ на “радаводнае” пытанне рэктара загадчыца аддзела міжнародных сувязяў ГДУ Наталля Баркалава. — Дзед, аднак, рана памёр: у 1932 годзе, калі бацька Барыса Уладзіміравіча быў малым. Таму падрабязнасці біяграфіі дзеда рэктар не ведае”.
Спадзяемся, кантакты з Беларуссю падштурхнуць паважанага рэктара да пошукаў у архівах Харкава і Мінска. Пэўна, тут “сваё да свайго цягнецца” — вось і развіваюцца сувязі між універсітэтам, якім ён кіруе, і ВНУ Мінска. А пакуль крыху раскажам, як прапанавала Наталля Баркалава, аб тых сувязях. “Акрамя праекта ў Мінску, які меў розгалас на дзве краіны, мы падрыхтавалі яшчэ выставу для Гомеля, — напісала яна. — Мы сябруем з ВНУ Беларусі. Летам мінулага года быў абмен студэнтамі па вытворчай практыцы, а цяпер ужо ёсць і студэнцкі семестравы абмен”.
Што да Гомеля, то там з 11 сакавіка праходзіць выстава “Керамічны цуд з Гжэлі”, яна разгорнута ў палацы Румянцавых і Паскевічаў, працягнецца яшчэ да канца красавіка.
Рэктар Барыс Ількевіч (справа) і рэжысёр Барыс Луцэнка
Тэорыя і практыка студэнцкага сяброўства
Па тых спасылках на публікацыі ўніверсітэцкага сайта, якія даслала ў рэдакцыю Наталля Баркалава, добра відаць: Гжэль ідзе ў Беларусь прыгожа і надоўга. “Гжэльскі ўніверсітэт паспяхова развівае сувязі з беларускімі вну, — чытаем у адной з публікацый. — У 2014-м заключаны дагаворы аб супрацоўніцтве з Беларускім дзяржуніверсітэтам культуры і мастацтваў (БДУКіМ) і Беларускай дзяржакадэміяй мастацтваў (БДАМ). Цяпер у нас будуць сумесныя міжнародныя праекты, а таксама летняя вытворчая і пленэрная практыка студэнтаў”.
На пачатку ліпеня 2015-га студэнткі ГДУ Марыя Белавус, Яўгенія Жучкова і Анастасія Кулакова разам з выкладчыцай Вольгай Первазванскай прайшлі музейную практыку ў БДАМ. Распавядаюць пра тое ў тэксце “Беларуская акадэмія мастацтваў прыняла студэнтаў Гжэльскага ўніверсітэта на практыку”. Мастачкі акунуліся ў творчую атмасферу майстэрняў па жывапісе, рэстаўрацыі, мазаіцы, кераміцы, вырабаў з дрэва, металу. Параўноўваюць: у Акадэміі ёсць фонд студэнцкіх работ, які фармаваўся амаль 50 гадоў, а ў іхнім універсітэце — музей дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва з найбольш цікавымі працамі выпускнікоў. Практыканткі пабывалі ў Нацыянальным мастацкім музеі, у Музеі беларускага народнага мастацтва ў Раўбічах (малявалі кераміку і нацыянальныя касцюмы пачатку XX стагоддзя). Былі экскурсіі па Мінску (“замалявалі шырокія сучасныя вуліцы і вельмі добрую архітэктуру ў старой частцы горада”), у Нясвіжскім палацава-паркавым комплексе... І быў Музей старажытнабеларускай культуры, дзе іх цікавілі касцюмы, кераміка (бытавая і кафлі), іканапіс, вырабы з металу і дрэва: “Вось дзе намаляваліся ўволю! Нават не хацелася адтуль сыходзіць”. Практыканткі падсумоўваюць: паездка была ўдалаю, яны зрабілі творчыя работы, узбагаціліся ўражаннямі і ведамі.
Летам жа ў ГДУ практыкаваліся студэнткі з Беларускага дзяржуніверсітэта культуры і мастацтва Наталля Сухубаеўская, Аліна Аўрамава, Ганна Герасімёнак, кіраваў практыкай прафесар Рыгор Шаура. А студэнткі з ГДУ Таццяна Дарашэнка, Ірына Кулікова і Вікторыя Нядзеліна з прафесарам Вольгай Мышляевай прыязджалі ў Беларусь. У Мінску, у БДУКіМе пабылі дзень, і ўвечары разам з групай беларускіх студэнтаў з’ехалі ў Нясвіж: там разам жылі ды працавалі. Пазней пабывалі яшчэ ў Нацыянальным мастацкім музеі, Музеі сучаснага мастацтва і выставачных залах, агледзелі архітэктурныя помнікі. “Кожны дзень быў напоўнены ўражаннямі, падзеямі. Гэта была такая незвычайная практыка!” — пішуць практыканткі.
Фота: Юры Іваноў
