Луг дзеда Антона

Як вы думаеце, паважаныя чытачы, ці дастаткова апетыя нашы натуральныя лугі?

Як вы думаеце, паважаныя чытачы, ці дастаткова апетыя нашы натуральныя лугі? Ці знаходзяць паэты, мастакі такія словы, вобразы, фарбы, каб перадаць гэтую непаўторна маляўнічую, па-свойму адметную прыгажосць беларускай зямлі, якой у Еўропе больш нідзе няма? Ці ўспрымаем мы сваім розумам такое незвычайнае багацце, шчодра падоранае нам прыродай? І чым, нарэшце, адгукаюцца нашы сэрцы, калі мы, скажам, улетку завітваем на лугі? Раптам нас ахопіць трапяткая пяшчота, замілаванне, а то і зразумелая ўзнёсласць, хвалюючы лірызм ад убачанага. Прырода, як таленавіты творца, адмыслова саткала бясконцы і на дзіва разнастайны дыван з мноства кветак, траў, які ў добрае надвор’е пад ласкавым сонцам і лагодным ветрыкам злёгку калышацца, зіхаціць і пераліваецца самымі рознымі фарбамі і колерамі. Ну а свежаскошаны луг…

Менавіта на такі луг прывёз мяне гэтым летам знаёмы старшыня адной гаспадаркі на Брэстчыне. Мы спыніліся і прайшлі некалькі метраў па мяккаму дывану, у якім пераліваліся зялёны, карычневы, жаўтаваты колеры. Луг ляжаў шырока і прывольна. Учора раніцай яго скасілі, пад вечар густыя валкі перавярнулі. За два дні гарачае сонца іх шчодра абласкала, прагрэла і прасушыла, сена было гатова. Над лугам стаяў такі густы водар, што з непрывычкі кружылася галава. У паветры перамяшаліся самыя розныя пахі кветак, траў і блізкага лесу…

З боку вёскі паволі крочыў чалавек.

— Во, дзед Антон ідзе, — кажа старшыня. — Яму ўжо дзявяты дзясятак, але яшчэ жвавы. Ведае, калі на лузе даспее самае духмянае сена для падушкі…

— Для якой падушкі? — не разумею я.

— А вось зараз убачыце, — загадкава ўсміхаецца старшыня.

Дзед падыходзіць да нас, вітаецца і стаіць, абапершыся на самаробную клюку. Ён худы-худы, вельмі жылісты, рукі натруджаныя і парэпаныя, твар густа пераплецены маршчынамі, а вочы зыркія, жывыя. Звычайна такіх доўгажыхароў можна сустрэць у тых нашых вёсках, якія даўно знайшлі сабе месца сярод лясоў і балот і дзе самабытная прырода і няпростае жыццё накладваюць сваю адметнасць на вонкавы выгляд чалавека, усю постаць і, канешне, на яго характар і паводзіны.

— Дзед Антон, сена гатова, — старшыня нахіляецца, бярэ лёгкі пучок, працягвае старому. — Во, паглядзіце.

Стары падносіць пучок да твару, з асалодай нюхае яго.

— Добрае сена, бо трава тут радавала вока. Я з ранняй вясны часта прыходзіў сюды, каб паглядзець на луг. Сёлета яму хапала і цяпла, і дажджоў, вось і аддзячыў. Што, два разы тут касілі?

— Ага, — адказвае старшыня. — Думаю, яшчэ раз зможам.

Дзед зноў нюхае пучок сена.

— Чаем пахне, — кажа задаволена. — Тут жа столькі розных кветак, траў, і амаль усе лекавыя. Ого, нашу вёску і ўявіць нельга без гэтага лугу. Калісьці, яшчэ да калгасаў, ён быў падзелены між нашых сялян на ўчасткі, і кожны касіў сваю долю. Праўда, не ўсюды трава стаяла густая, а калі яшчэ летам выпадала спякота, дык мужык, калі пачынаў касіць пры ранішняй расе, мог да вечара прагнаць увесь свой участак.

Я вярнуўся з вайны паранены, і мне далі надзел, які сам выбраў. Вунь там, бачыце, каля лесу, потым схаджу туды. Ах, і мясціна! Як спадабаў яе з першага разу, так і трымаў да таго часу, калі калгас прыйшоў. Амаль увесь участак займала лагчына, у ёй заўсёды хапала вільгаці, таму і расла трава, што касой ледзьве цягнеш. Ускраек жа надзелу пераходзіў у лёгкі пагорак і туліўся да лесу. Ну, скажу вам, то была як тая аптэка: столькі там зверабою, чабару, мяты, іншых раслін. Летам увесь пагорак звінеў ад пчол, а побач, у лесе, не сціхалі птушыныя спевы. Святы куточак ад Бога, дый годзе. Я так прывык да гэтай мясціны, бы да свайго агарода. Кожнае лета мы збіралі тут столькі лекавых раслін, каб хапіла на ўсю зіму. Вядома, бралі акуратна, па-гаспадарску, каб не знікла такое дабро. Тады, пасля вайны, мы не ведалі ніякіх таблетак, ад усіх хвароб памагалі лугавыя лекі. Кветкамі і летам пахла ў нашых сенях і каморах усю зіму, як і ва ўсіх астатніх хатах вёскі.

Дзед змаўкае, каб крыху перадыхнуць. Канешне, ён вельмі гаваркі, чаму я шчыра радуюся. Сустрэцца і пагутарыць з такім старым, мудрым ад жыцця, улюбёным у родную прыроду чалавекам, які не страціў гэтага пачуцця нават у такім узросце, для журналіста ўдача. А стары ў сваю чаргу задаволены, што тут, на сваім родным лузе, нечакана сустрэў такіх людзей, якія ўважліва слухаюць яго аповяд, значыць, ім надта цікава і яны добра разумеюць яго. Ах, на жаль, рэдка такое здараецца, і дзеду становіцца крыўдна, што яго ўнукі абыякавыя да таго, што жыве ў яго памяці як самае дарагое, вечнае, святое…

— Ды не толькі лекамі адорваў нас луг, — працягвае стары. — Сеннікі на ложку таксама з яго траў, дзе тое пер’е пасля вайны? А больш за ўсё любіў я травяныя падушкі, мы іх так называлі. Наб’еш яе мяккім сенам, перамешаным з кветкамі, пакладзеш на такую падушку галаву, і здаецца, ты ляжыш на тым самым лузе, на пагорку. Такі духмяны водар усю зіму. Вось ты, старшыня, малайчына: не запусціў луг, не зарос ён розным злым пустазеллем, мужыкі ў пару яго косяць — значыць, дбайныя гаспадары і да гэтага куточка адносіцеся па-людску. Дзякуй вам за такі клопат. Пайду ўжо да свайго пагорка, набяру сена для падушкі. А мо нельга? — насцярожана глядзіць стары на старшыню.

— Чаму нельга, дзед Антон? — адказвае старшыня. — Бярыце сена колькі вам трэба, нам не шкада. Вось толькі думаю, што ў вашым узросце лепш спалася б на мяккай падушцы.

— Мяккая ў мяне ёсць, дачка набіла пер’ем. Іншы раз і кладу яе пад галаву. Зусім не тое, скажу вам, няма таго водару, як у сухіх травах і кветках. І лета зімой не адчуваю…

Заметили ошибку? Пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter