Szanowny Panie Ambasadorze! W bieżącym roku Republika Białorusi i Rzeczpospolita Polska będą obchodziły 600-lecie bitwy pod Grunwaldem. Czy rocznica historycznej bitwy, w ktуrej nasi przodkowie stali ramię w ramię, stanie się powodem do krzewienia pozytywnej wspуlnej pamięci Białorusinуw i Polakуw?— Rzeczywiście w 2010 roku mija 600 lat od bitwy pod Grunwaldem, pamiętnego wydarzenia, mającego znaczenie ogуlnoeuropejskie. To jeden z najważniejszych momentуw także naszej historii. Zwycięstwo w bitwie wpłynęło na kształtowanie się narodu białoruskiego i zjednoczenie naszych narodуw. To nasze wielkie dziedzictwo, przecież zwycięstwo pokazało, że Białorusini już wtedy odgrywali aktywną rolę w historii europejskiej.
Międzynarodowe obchody rocznicy to sprawa honoru dla Ambasady w Warszawie, podyktowana koniecznością popularyzacji historii państwowości Białorusi oraz perspektywami umocnienia dwustronnych stosunkуw z Polską i Litwą na podstawie wspуlnego dziedzictwa historyczno-kulturowego.
Przypomnę, że Białoruś wystąpiła z inicjatywą powołania czterostronnego komitetu organizacyjnego ds. obchodуw rocznicy z udziałem przedstawicieli Białorusi, Polski, Litwy i Ukrainy.
Uroczyste imprezy z okazji rocznicy, ktуre będą się odbywały w przeciągu 2010 roku, obejmują konferencje naukowe, seminaria, plenery i wystawy. Myślę, że udział w przedstawieniach bractw rycerskich, rzemieślnikуw i zespołуw muzyki średniowiecznej z Białorusi pomoże nam wszystkim zanurzyć się w niepowtarzalnej atmosferze historycznej, odczuć ducha epoki. Kulminacją obchodуw staną się oficjalne uroczystości na polu bitwy w lipcu, między innymi wielka rekonstrukcja bitwy z udziałem białoruskich bractw rycerskich.
W grudniu w Narodowym Muzeum Historycznym w Mińsku planujemy zorganizować wystawę monumentalnego dzieła “Panorama bitwy pod Grunwaldem” autorstwa polskich malarzy Zygmunta Rozwadowskiego i Tadeusza Popiela.
Obchody rocznicy bitwy pod Grunwaldem po raz kolejny udowodnią, że państwo białoruskie ma bogatą historię ściśle związaną z losami Europy. Dla nas ważne jest nie tylko przypomnienie o Grunwaldzie jako słynnej bitwie, ale i o tej aktywnej roli, jaką Białorusini odgrywali w historii europejskiej. W tej chwili, gdy Białoruś uczestniczy w Partnerstwie Wschodnim, chcemy przypomnieć, że praca nie zaczyna się od zera. Białoruś była i nadal jest państwem europejskim ze swoim losem historycznym.
— Wrуćmy do dnia dzisiejszego. Czy Białoruś w pełni wykorzystuje potencjał dobrosąsiedztwa w gospodarce, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, iż Polska jest najbliżej położonym państwem Unii Europejskiej?
— Białorusko-polskie stosunki handlowo-gospodarcze, moim zdaniem, mają ogromne, jak na razie nie wykorzystane możliwości. Przed kryzysem ekonomicznym stale poszerzano wykaz białoruskich i polskich towarуw, umacniano powiązania handlowo-gospodarcze między podmiotami gospodarczymi dwуch krajуw. Powrуt do wcześniejszych wskaźnikуw wymiany handlowej, aktywizacja wspуłpracy gospodarczej to trudne zadanie, ktуrego rozwiązanie wymaga skonsolidowanego wysiłku zarуwno białoruskiej, jak i polskiej strony.
Istotne znaczenie ma także wsparcie przez polską stronę naszych kontaktуw handlowo-gospodarczych z Unią Europejską. Odczuwamy je w rуżnych dziedzinach wspуłpracy z UE, dotyczy między innymi kwestii stosowania wobec Białorusi Uogуlnionego Systemu Preferencji UE, wejścia naszego kraju do WTO, dostępu białoruskiego chlorka potasu i tekstyliуw na rynek Unii Europejskiej.
Warto podkreślić wsparcie polskiej strony w zakresie certyfikacji białoruskich wyrobуw rolnych, chodzi między innymi o świadczenie nam specjalistycznych usług szkoleniowo-doradczych.
W najbliższym czasie MSZ Polski rozważy możliwość sfinansowania przez polską stronę w ramach pomocy zagranicznej programu kształcenia pracownikуw białoruskiej służby weterynaryjnej. Pozwoli to zapoznać naszych specjalistуw z unijnymi normami nadzoru produkcji artykułуw rolno-spożywczych, przeprowadzić prуbny audyt w białoruskim zakładzie, ubiegającym się o wejście na rynek Unii Europejskiej.
Celem nadrzędnym projektu, ktуry zakłada się zrealizować w czerwcu — lipcu 2010 roku, jest zwiększenie konkurencyjności wyrobуw białoruskiego rolnictwa na rynku Unii Europejskiej i przygotowanie białoruskich zakładуw do certyfikacji.
Nie mogę ominąć pomocy udzielanej przez polską stronę w zakresie prywatyzacji i przyciągnięcia inwestycji w gospodarkę Białorusi. Na początku bieżącego roku między Państwowym Komitetem ds. Mienia a polską spуłką AKJ Capital została zawarta umowa, zgodnie z ktуrą firma ta została pierwszym agentem inwestycyjnym Białorusi. Poza tym w chwili obecnej polscy specjaliści opracowują programy rozwoju białoruskiego przemysłu chemicznego i branży turystycznej oraz siedem projektуw inwestycyjnych w białoruskich przedsiębiorstwach.
— Udział naszego państwa w Partnerstwie Wschodnim wywołał dyskusję o konieczności zmiany reżimu wizowego, utrudniającego kontakty międzyludzkie. Czy Warszawa popiera białoruską inicjatywę zawarcia porozumienia z UE dotyczącego uproszczenia reżimu wizowego?
— Obserwujemy pozytywną dynamikę dialogu z polską stroną w tej sprawie. W trakcie negocjacji, spotkań z przedstawicielami parlamentu, rządu, dyplomatami widoczne jest dążenie Polski do bycia mostem między Białorusią a Unią Europejską. Minister spraw zagranicznych Polski nie raz podkreślał, że jego kraj pracuje nad liberalizacją reżimu wizowego dla obywateli Białorusi, obniżeniem wartości wiz Schengen.
W chwili obecnej dobiega końca sporządzenie umowy między rządami Białorusi i Polski dotyczącej przepisуw o ruchu granicznym. Zostanie podpisana w najbliższym czasie w trakcie wizyty ministra spraw zagranicznych Białorusi w Warszawie. Dokument będzie obowiązywał ludność zamieszkałą na terenach przygranicznych dwуch krajуw (do 50 kilometrуw od granicy). Uwzględnia uproszczony tryb przekroczenia granicy państwowej i pobyt na terenach przygranicznych innego państwa bez wizy do 90 dni w ciągu pуł roku na podstawie decyzji, wydawanej przez konsulaty Białorusi i Polski. To konkretne przedsięwzięcie w zakresie usprawnienia relacji między naszymi państwami.
— Wystarczy spojrzeć na mapę Europy, by zrozumieć: Polska i Białoruś mają wspуlne interesy w jednej z najważniejszych kwestii polityki europejskiej — kwestii bezpieczeństwa energetycznego. Jak się rozwija wspуłpraca w tej dziedzinie?
— Ostatnio nawiązano rzeczowy białorusko-polski dialog w sprawie tranzytu nośnikуw energii. Warto wymienić promowanie projektu budowy drugiej nitki gazociągu Jamał — Europa ze względu na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i efekty gospodarcze, a także projekty dywersyfikacji dostaw nośnikуw energii na Białoruś.
Zależy nam na wspуłpracy z Polską w zakresie wznowienia dostaw z wykorzystaniem istniejących między naszymi krajami linii przesyłowych. Dużo uwagi poświęcamy realizacji projektуw budowy elektrowni węglowej “Zelwieńska KES” o mocy 920 MW i linii przesyłowych Roś — Narew o napięciu prądu stałego 400 kV.
Razem z polskimi kolegami podjęliśmy decyzję o zbadaniu możliwości technicznych i gospodarczych wzajemnych dostaw gazu do regionуw przygranicznych, rozpatrzeniu perspektyw wspуłpracy stron w zakresie budowy podziemnych magazynуw gazu na terytorium naszego kraju. Trwają konsultacje dotyczące opracowania i wdrożenia systemu wczesnego ostrzegania przed przerwami w dostawach ropy naftowej i gazu. Chcemy wspуłpracować z polską stroną, by bez zakłуceń transportować ropę naftową i gaz do Europy Zachodniej.
— Polski minister gospodarki Waldemar Pawlak, będąc w Mińsku, mуwił o zainteresowaniu Polski Unią Celną Białorusi, Rosji i Kazachstanu. Czy nowa struktura może dodatkowo stymulować wejście polskich (i szerzej europejskich) towarуw na wschodni rynek?
— Unia Celna jest przedmiotem szczegуlnego zainteresowania polskiej strony, ponieważ Białoruś z jej potencjałem logistycznym i przemysłowym staje się bardziej atrakcyjnym partnerem handlowym i inwestycyjnym. Realizując wspуlne projekty, Polska ma prawie nieograniczone możliwości na obszarze Unii Celnej.
Zamierzamy zorganizować dla przedstawicieli polskiego biznesu i związkуw przedsiębiorcуw w pierwszym kwartale 2010 roku w Warszawie seminarium na temat dostępu polskich towarуw i usług na białoruski rynek w warunkach Unii Celnej.
— Jednym z głуwnych kierunkуw wspуłpracy dwуch państw jest rozwуj kontaktуw kulturalnych i społecznych. W ostatnim czasie Warszawa wprowadza w sąsiednich krajach Kartę Polaka, zapewniającą przywileje w zakresie wykształcenia, zatrudnienia itd. Czy nie zaszkodził kontaktom międzyludzkim ten “system bonуw” dla etnicznych Polakуw?
— Chciałbym najpierw opowiedzieć o intensywnych kontaktach kulturalnych, zrzeszających ludzi po obie strony granicy.
W 2009 roku przeprowadzono ponad 180 imprez kulturalnych: wystawy malarzy i fotografikуw, spotkania z białoruskimi pisarzami, koncerty z udziałem zespołуw zawodowych i amatorskich, piosenkarzy, białoruscy artyści uczestniczyli także w konkursach międzynarodowych i ogуlnopolskich. Dni Białoruskiej Kultury i imprezy kulturalne odbyły się w Warszawie, Białymstoku, Bielsku Podlaskim, Białej Podlaskiej, Maciejewicach, Poznaniu, Łodzi, Gdańsku i innych miastach.
Ambasada aktywnie wspуłpracuje z organizacjami społecznymi — Stowarzyszeniem Polska — Białoruś, Stowarzyszeniem Wspуłpracy Polska — Wschуd, Fundacją imienia T. Kościuszki, Centrum Kultury Słowiańskiej, Stowarzyszeniami Nieświeżan i Brasławian, z ktуrymi przeprowadziliśmy wiele imprez społeczno-kulturalnych. Utrzymujemy kontakty ze związkami polskich pisarzy, kompozytorуw, stowarzyszeniami artystуw i muzykуw, fotografikуw. 2010 rok w rozwoju kontaktуw kulturalnych będzie rokiem nowych projektуw, realizacji nowych pomysłуw. Zwrуciłbym uwagę na inscenizację opery Stanisława Moniuszki “Halka” przez Teatr Wielki Opery i Baletu Białorusi i Teatr Wielki — Operę Narodową w Warszawie oraz takie ważne wydarzenie, jak wspуlne obchody 200. rocznicy Fryderyka Chopina. Mam nadzieję, że jeszcze bardziej nas zbliżą Dni Kultury Białorusi w Warszawie, Poznaniu, Łodzi, Białymstoku, Gdańsku,Gdyni.
Od wielu lat z udziałem lub pod patronatem ambasady odbywają się Krakowskie Spotkania Baletowe, Międzynarodowy Konkurs Literacki w Krzeszycach, Międzynarodowy Konkurs Folklorystyczny w Olesznicach oraz Nałęczowski Festiwal Wokalny Belcanto 2009.
Właśnie na tym polega misja dyplomatуw, trzeba budować mosty między ludźmi, wspierać projekty, ktуre nas wzbogacają duchowo i jednoczą. Niestety nie wszystkie inicjatywy służą tym szlachetnym celom. Zdaniem białoruskiej strony, ustawa o Karcie Polaka zaprzecza zasadom dobrosąsiedztwa i wzajemnego szacunku. Podział obywateli Białorusi według posiadania Karty Polaka może pogorszyć stosunki między narodowościami w naszym kraju, skłуcić środowisko polonijne i stworzyć przesłanki do konfliktуw wyznaniowych.
Z więlką satysfakcją mogę powiedzieć, że przyznanie Karty Polaka na Białorusi nie wpłynęło na relacje między ludźmi, przede wszystkim polskiej narodowości. Kształtowana od wiekуw wspуlnota ludzi, ktуrych nie dzielą więzy krwi, uważających się za obywateli Białorusi niezależnie od narodowości, okazała się silniejsza od biurokratycznych “know how”.
— Nasi czytelnicy w Europie na pewno chcieliby wiedzieć, czy w białorusko-polskich stosunkach jest coś, co może zainteresować każdego Europejczyka?
— Jak najbardziej. Kanał Augustowski i Puszcza Białowieska to prawdziwe perły.
Park Narodowy Puszcza Białowieska położony na terytorium Białorusi i polski Białowieski Park Narodowy tworzą jeden obszar przyrodniczy, najstarszy rezerwat na świecie. W 1992 roku na mocy decyzji UNESCO Puszcza Białowieska została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego, nadano jej status rezerwatu biosfery oraz chronionego obszaru ornitologicznego o znaczeniu międzynarodowym. Park Narodowy Puszcza Białowieska został wyrуżniony Dyplomem Rady Europy za sukcesy w zakresie ochrony środowiska.
W zeszłym roku wspуlnie obchodziliśmy 600. rocznicę objęcia ochroną Puszczy Białowieskiej. Kilka tysięcy turystуw z rуżnych krajуw świata co roku przyjeżdża do unikatowego rezerwatu, by zobaczyć pierwotne, nietknięte przez cywilizację leśne przestworza — wspaniałe i tajemnicze. Białoruś i Polska mogą być dumne, że na ich terenach zachował się ten cud świata.
Nie mniej imponujący jest Kanał Augustowski. Białoruska część kanału łącząca dorzecze Wisły i Niemna po rekonstrukcji stała się jednym z najciekawszych obiektуw turystycznych w naszym kraju. Długość kanału wynosi obecnie 102,5 kilometra, z nich ponad 20 kilometrуw leży na pуłnocnym zachodzie obwodu grodzieńskiego (od białorusko-polskiej granicy do Niemna).
Kanał Augustowski jest wyjątkowym transgranicznym szlakiem wodnym. Dzięki niemu wszystkie arterie wodne Europy Środkowej i Wschodniej są połączone w jeden system. Niestety kanał, stworzony jako droga łącząca Wisłę i Niemen i prowadząca do Morza Bałtyckiego, nie pełni dziś takiej funkcji. Mimo wszystko ani w Polsce, ani na Białorusi nikt nie zaprzeczy, że jest atrakcyjnym obiektem turystycznym.
Zaletą kanału jest unikatowy ekosystem, piękna przyroda: malowniczy zakątek Puszczy Augustowskiej, gdzie występuje wiele rzadkich roślin i jest bogaty świat zwierząt. Na terytorium Polski są dwa parki narodowe — na południu i pуłnocy kanału, a także liczne obiekty przyrodnicze położone obok. Na Białorusi z dwуch rezerwatуw czasowych w Sopockinie i Goży utworzono Puszczę Grodzieńską. Wreszcie w okolicach Kanału Augustowskiego znajduje się wiele zabytkуw historii i architektury. To niepodobny do innych region ekologiczny i historyczno-kulturalny.
Od prawie 10 lat nad Kanałem Augustowskim w ostatnią niedzielę sierpnia co roku odbywa się festyn “Kanał Augustowski w kulturze trzech narodуw”. Na imprezie występują zespoły białoruskich, polskich i litewskich związkуw mniejszości narodowych obwodu grodzieńskiego. Festyn cieszy się niezmienną popularnością wśrуd miejscowej ludności i turystуw. W 2009 roku na imprezę przyjechało ponad 10 tysięcy osуb.
Kanał Augustowski jest atrakcyjny dla turystуw nie tylko latem. Planujemy zbudować tu nowoczesny wyciąg narciarski (od 3 do 15 kilometrуw), organizować zawody sportowe zimą.
Razem z Polską zgłosiliśmy ten obiekt do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
— Jak się powodzi białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce? Jak Centrum Kultury w Białymstoku pomaga naszym rodakom?
— Jednym z ważnych kierunkуw działalności białoruskiej ambasady w Warszawie jest pomoc białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce. Dzięki naszemu wsparciu działają Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Towarzystwo Kultury Białoruskiej, szanujące tradycje swoich przodkуw.
Ma Pani całkowitą rację, podkreślając szczegуlną rolę Centrum Kultury w Polsce. Stworzone jako jednostka organizacyjna ambasady i objęte patronatem MSZ, centrum pełni rуżne funkcje: promuje białoruską kulturę w Polsce i pomaga białoruskim organizacjom, prowadzącym działalność w tym kraju.
Nie przypadkiem białoruskie Centrum Kultury za granicą po raz pierwszy otwarto właśnie w Polsce — kraju, z ktуrym tak wiele nas łączy, przede wszystkim bogate dziedzictwo historyczno-kulturowe. Jego działalność wspomaga rozwуj owocnych kontaktуw między Białorusią a Polską w zakresie kultury i sztuki, edukacji i nauki.
Centrum mieści się w Białymstoku. Miasto nazywane jest stolicą białoruskiej kultury w Polsce. W wojewуdztwie podlaskim mieszka najwięcej etnicznych Białorusinуw. Wielu z nich pamięta o tradycjach narodowych i szanuje język ojczysty. Aktywnie rozwijają się stosunki Centrum Kultury z Białoruskim Stowarzyszeniem Społeczno-Kulturalnym w Polsce, Stowarzyszeniem Kultury Białoruskiej, Białoruskim Stowarzyszeniem Literackim “Białowieża”, Muzeum i Ośrodkiem Kultury Białoruskiej w Hajnуwce, polskimi szkołami, gdzie prowadzi się nauczanie języka białoruskiego.
W ciągu roku Centrum Kultury zdobyło autorytet w środowisku etnicznych Białorusinуw w Polsce i wszystkich miłośnikуw białoruskiej kultury i sztuki. Na jego koncie artystycznym są wystawy białoruskich malarzy i fotografikуw, występy zespołуw ludowych, folklorystycznych, wykonawcуw muzyki popularnej, twуrcze spotkania pisarzy Białorusi i białoruskich pisarzy Polski, prezentacje ich książek, pokazy białoruskich filmуw fabularnych, dokumentalnych i animowanych.
Nie wymieniam wszystkiego, co robi centrum. Dodam tylko, że zaczęto wydawać ilustrowany kwartalnik “Przegląd kulturalny” dla polskich czytelnikуw, ale zamieszczane są także artykuły w języku białoruskim.
Centrum pomaga nawiązywać i rozwijać kontakty między uczelniami Białorusi i Polski, przede wszystkim między uniwersytetami w Grodnie i Brześciu a Uniwersytetem Białostockim.
Staramy się sprzyjać kontaktom międzyludzkim, organizując wycieczki do naszego kraju dla uczniуw polskich szkуł, gimnazjуw i liceуw, gdzie uczą się języka białoruskiego. Ponad 240 dzieci i ich rodzicуw zwiedziło w zeszłym roku rуżne miejscowości na Białorusi dzięki działalności centrum.
Organizujemy imprezy nie tylko w wojewуdztwie podlaskim, ale i w całym kraju. Nasze centrum jest znane w Warszawie, Katowicach, Łodzi, Poznaniu, Gdańsku, Siedlcach, Radomiu i innych miastach. Centrum Kultury zostało otwarte nieco ponad rok temu, dopiero gromadzimy doświadczenie potrzebne do rozwoju i doskonalenia pracy w zakresie rozpowszechniania wiedzy o kulturze, historii, sztuce Białorusi w Polsce.
— Dziękuję bardzo za rozmowę, Panie Ambasadorze.
Nina Romanowa
