2010 rok bije rekordy według liczby festynуw kultury średniowiecznej. W maju w Połocku, Białoruskiej Stolicy Kultury, odbył się widowiskowy show “Rubon”: turniej rycerski, atak na zrekonstruowaną warownię. W mińskim przedmieściu Łoszyca, w Zasławiu, we wsi Beniuny w powiecie oszmiańskim tego lata zostaną wystawione teatralizowane sceny z minionych epok. Kraj zanurza się w średniowiecznej przygodowości. Kulminacją stanie się święto kultury średniowiecznej z okazji 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem, ktуre odbędzie się pod koniec czerwca w Nowogrуdku, a jego ciąg dalszy we wrześniu w Lidzie. Festyn organizują władze regionalne i Ministerstwo Kultury. Do udziału zostały zaproszone oficjalne osobistości Litwy, Polski, Ukrainy.Rycerze XXI wieku
Nowogrуdek jak żadne inne miasto nadaje się do obchodуw poświęconych wydarzeniom 1410 roku, gdy Białorusini wspуlnie z Litwinami, Polakami i Ukraińcami obronili swoją niepodległość. Zjednoczone wojsko czterech narodуw rozbiło potęgę Krzyżakуw, zagrażających krajom wschodnioeuropejskim. Rycerze z Nowogrуdka wnieśli swуj wkład w zwycięstwo. Pamiętają o tych czasach ruiny zamku w centrum miasta. Obok murуw odbędą się uroczystości.
— Mamy doświadczenie w organizowaniu festynуw kultury średniowiecznej. Tegoroczny odbędzie się po raz piąty. Głуwnym składnikiem show tradycyjnie będzie turniej rycerski obok Gуry Zamkowej, gdzie takie bitwy rzeczywiście miały kiedyś miejsce — podkreśla podłoże historyczne widowiska, ktуre zobaczą widzowie, Aleksander Karaczan, szef Wydziału Kultury Powiatowego Komitetu Wykonawczego w Nowogrуdku. — Poza tym właśnie w nowogrуdzkim zamku w 1408 roku odbyło się tajne spotkanie wielkiego księcia litewskiego Witolda i krуla polskiego Jagiełły, na ktуrym umуwili się wystąpić przeciw Krzyżakom. Nowogrуdzka chorągiew brała udział w bitwie pod Grunwaldem, tablica upamiętniająca to wydarzenie została umieszczona w Kościele Przemienienia Pańskiego.
Na festyn wybiera się ponad 10 bractw rycerskich, kaskaderzy, łucznicy, zespoły średniowiecznej muzyki i tańca z Białorusi, Litwy, Polski, Czech, Rosji. Odbędą się koncerty muzyki wspуłczesnej, napisanej na motywach średniowiecznych. W planach organizatorуw jest stworzenie maksymalnie autentycznej atmosfery epoki. Na ulicach zostanie odtworzony średniowieczny byt miasta, odbędą się wystawy wyrobуw rzemiosł ludowych, można będzie sprуbować potraw kuchni XIV wieku.
Głуwna impreza odbędzie się 26 czerwca. Festyn rozpocznie teatralizowany pochуd z udziałem księcia Witolda i krуla Jagiełły z orszakiem. Na Gуrze Zamkowej będzie arena, gdzie wystąpią bractwa rycerskie i muzycy, odbędzie się fire show. W Kościele Przemienienia Pańskiego na organach i kotłach zabrzmi kompozycja muzyczna “Grunwald”.
Kulminacją imprezy będzie inscenizacja “Szturmu Krzyżakуw na zamek nowogrуdzki”. Tego samego dnia na miejskim placu zaplanowano występ Narodowej Orkiestry Koncertowej pod dyrekcją Michała Finberga.
W Mińsku rуwnież będzie obchodzona rocznica bitwy pod Grunwaldem — od ratusza do Pałacu Sportu przejdzie parada rycerska i odbędzie się oficjalne pożegnanie białoruskich bractw rycerskich odjeżdżających do Polski. 15 — 18 lipca Białorusini wezmą udział w wielkiej imprezie ogуlnoeuropejskiej.
Wieczny temat
Białoruscy uczeni razem z kolegami z innych państw aktywnie dyskutują nad tym, jak bitwa pod Grunwaldem wpłynęła na losy kraju i świata. Konferencje naukowe odbyły się w Instytucie Historii Narodowej Akademii Nauk oraz na Wydziale Historii Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego.
Temat bitwy pod Grunwaldem białoruscy uczeni zaczęli badać dość pуźno, dopiero w latach 90. XX wieku. “Nadal istnieje duża przestrzeń dla dyskusji — przyznaje Jerzy Galenczenko, doktor habilitowany historii, pracownik Akademii Nauk. — Wyniki bitwy są znane, chociaż nadal musimy ustalać liczbę uczestniczących w niej rycerzy. Jesteśmy gotowi szukać odpowiedzi”.
Bitwa pod Grunwaldem dla epoki średniowiecznej była wyjątkowym wydarzeniem — zgadzają się z tym wszyscy badacze. “To jedna z największych bitew — podkreśla Rusłan Gagua, doktor historii, docent Poleskiego Uniwersytetu Państwowego. — Niektуrzy historycy twierdzą, że wojsko krzyżackie liczyło 35 tysięcy osуb. W rzeczywistości było skromniejsze, w średniowiecznych źrуdłach mуwi się o 12 tysiącach rycerzy”.
Bitwa pod Grunwaldem jest ciekawa także dla wspуłczesnych wojskowych. “Historię bitwy wykłada się dla kursantуw Akademii Wojskowej i Wydziałуw Wojskowych uczelni cywilnych w ramach “Historii wojennej” — podkreśla znaczenie wiedzy o przeszłości podpułkownik Witalij Czyrwiński, kierownik grupy pracy wojskowo-historycznej i heraldycznej komitetu wojskowo-naukowego Sił Zbrojnych. — Wkrуtce zostanie wydany podręcznik “Bitwa pod Grunwaldem — aspekty historyczne i wojskowo-strategiczne”. Komitet wojskowo-naukowy planuje przygotować serię plakatуw z białoruskiej historii wojennej. Książkę nie każdy przeczyta, a plakaty wszyscy zauważą”.
Opracowano już projekt znaczka do noszenia na piersi poświęconego 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem. Projekt przeszedł ekspertyzę Rady Heraldycznej przy Prezydencie Białorusi, zostaje tylko zadecydować, czy będzie to znaczek Sił Zbrojnych czy państwowy medal pamiątkowy.
Czas zbierania kamieni
W związku z dużym zainteresowaniem społeczeństwa dziejami średniowiecznymi aktywniej toczą się prace w zakresie ochrony dziedzictwa tej epoki. W Nowogrуdku po uroczystościach ruszy rekonstrukcja starego zamku. Co roku zabytek zwiedza 100 tysięcy turystуw.
Do Ministerstwa Kultury wpłynął już projekt konserwacji warowni. Kierownikiem projektu jest Sergiusz Druszczyc. Na odbudowę nowogrуdzkiego zamku potrzeba 1 miliona 250 tysięcy euro — oszacowali specjaliści. “Część tych pieniędzy wydzielono z budżetu państwa — poinformował Igor Czerniawski, szef Zarządu Ochrony Dziedzictwa Historyczno-Kulturalnego i Restauracji Ministerstwa Kultury. — Najpierw należy zadbać o trwałość stokуw Gуry Zamkowej i fragmentуw dwуch baszt. Następnie można przystąpić do prac archeologicznych, ktуre pozwolą odsłonić ocalałe pod ziemią konstrukcje innych budynkуw. W przyszłości możliwe jest założenie ekspozycji muzealnej w suterenach i na poziomie parteru warowni. Infrastruktura dla zwiedzających pojawi się obok Gуry Zamkowej”.
Tym czasem w Lidzie dobiega końca restauracja analogicznej warowni. Zbudowany w XIV wieku i broniący mieszkańcуw miasta przed najazdami Krzyżakуw zamek turyści zobaczą w pierwotnej postaci we wrześniu. Otwarcie cytadeli odbędzie się w czasie Dożynek. Zresztą w latach 2005 i 2007 na dziedzińcu warowni odbywały się turnieje rycerskie. W wieży zamkowej jest czynne muzeum, odbywają się tu show animacyjne, jak na przykład “Ślub krуla Jagiełły”. Jagiełło był jednym z dowуdcуw wojska Polski, Białorusi, Litwy i Ukrainy w bitwie pod Grunwaldem.
Jarosław Mikowoz, wiceprzewodniczący Powiatowego Komitetu Wykonawczego w Lidzie jest przekonany, że po restauracji zamek będzie podobny do zamku czasуw Jagiełły: “Zgodnie z projektem poprawia się wszystkie mury. Ponadto na dziedzińcu zostaną odbudowane kuźnia, koszary, dwie studnie, ślady tych budynkуw znaleźli archeolodzy jeszcze w latach 70. W głуwnej “muzealnej” wieży wyremontowane zostaną schody, zburzoną wierzę nareszcie się zbuduje, będą w niej kawiarnia i sklep z upominkami”. Na realizację projektu przeznaczono 2 425 000 euro.
We wrześniu na dziedzińcu lidzkiej warowni odbędą się uroczystości kontynuujące obchody 600. rocznicy bitwy pod Grunwaldem. W ramach obchodуw Dożynek bractwo “Dainava”, Lidzkie Muzeum Historii i Sztuk Pięknych oraz firma turystyczna “Światowit” zaprezentują program animacyjny “Pochуd na Grunwald”. Publiczność zobaczy odtworzone sceny z przeszłości: jak rycerze regionu lidzkiego przygotowywali się do wielkiej bitwy. Właściwie każdy region Białorusi ma co wspomnieć o tych czasach.
Wiktor Korbut
