Ekspedycja naukowa dokonała w starożytnym Połocku szereg odkryć

Takiego starożytnego malarstwa, zachowanego w całości, w kraju nigdzie więcej nie ma. Nawet w całej Europie Wschodniej cerkiew ta jest uważana za wyjątkową. Ale przeprowadzone tu niedawno wykopaliska całkowicie zmieniły pojęcie o początkowym wyglądzie świątyni. Okazało się, że była większa niż ta, którą widzimy teraz.

Uważano, że sobór przetrwał niemal w całości, i dopiero na początku XIX wieku dekoracja fasad w stylu klasycznym pozbawiła go niektórych dawnych cech. Jednak badania fundamentów zaprzeczyły do tych czasów pozornie nienaganną wersję. O odkryciach opowiedział Denis Duk, szef ekspedycji naukowej, prorektor Połockiego Uniwerstytetu Państwowego ds naukowych:

— Fundament cerkwi badali wykładowcy i studenci naszej uczelni na czele z Aleksiejem Kocem wraz z pracownikami Ermitażu w Petersburgu Jewgienijem Torszynem i Piotrem Zykowem. Okazało się, że z obu stron budynku istniały galerie, a przed główną fasadą — przybudówka, które znacznie zwiększały objętość budynku. Kiedyś były zniszczone. Pod galeriami znajdowała się krypta — piwnica z pochówkami. Ją znaleźliśmy zarzuconą — najwidoczniej odbyło się to po tym, jak runęły galerie.

Wszystkie rekonstrukcje wyglądu świątyni, które istniały do tej pory, należy uznać za błędne. Jest to konieczne, aby przywrócić kształt świątyni z uwzględnieniem nowych odkryć. A podczas wykopalisk naukowcy nie jeden raz mieli szczęście. W krypcie na prawo od głównego wejścia znaleźli pieczęć samej Eufrozyny Połockiej — założycielki cerkwi i klasztoru przy nią. Napis na pieczęci brzmi: “Panie, pomóż niewolnicy Twojej Eufrozynie”. Ale jak się tu dostała pieczęć białoruskiej świętej? Denis Duk sugeruje, że z jakiegoś innego miejsca, skąd przywozili ziemię, aby zasypywać kryptę.

Jeszcze jedna historyczna tajemnica została odgadnięta podczas wykopalisk. Zostały znalezione resztki podłogi z terakotowych płytek ze śladami pożaru. Jest możliwe, że to są resztki świątyni, która istniała przed obecną Cerkwią Przemienienia Pańskiego. Ale czy był sobór-poprzednik z kamienia lub drewna, nie da się powiedzieć na pewno. Ponadto, w ziemi znaleźli fragmenty fresków, co oznacza, że sobór, który przetrwał do dnia dzisiejszego, został wymalowany w XII wieku nie tylko wewnątrz, ale również zewnątrz.

Naukowcy będą kontynuować badania. Od ich wyników zależy to, jaka decyzja zostanie podjęta co do odbudowy świątyni. Głównym pytaniem: czy jest możliwa jej maksymalnie dokładna rekonstrukcja według stanu XII wieku.