На жаль, да нашых дзён у краіне захаваліся адзінкі старажытных млыноў. У найлепшым стане знаходзяцца тыя, што размяшчаюцца на тэрыторыі музейных комплексаў. Напрыклад, у Беларускім дзяржаўным музеі народнай архітэктуры і побыту можна ўбачыць аж тры ветраныя млыны, прычым розных тыпаў: млын-казлоўку з вёскі Даматканавічы Клецкага раёна, млын-шатроўку з вёскі Зелянец Хоцімскага раёна і млын-пальтрак з вёскі Янушоўка Мядзельскага раёна.
«Казлоўкі» былі найбольш распаўсюджаны ў Беларусі. Іх назва паходзіць ад спецыяльнай канструкцыі — козлаў, на якіх корпус млына пад найбольш спрыяльным ветрам паварочваўся разам з крыламі. У шатровага ветрака аснова была нерухомай, разам з крыламі паварочвалася толькі верхняя частка — «шапка», якая ляжала на гарызантальным коле. А корпус млына-пальтрака быў пастаўлены на спецыяльнае кола, якое знаходзілася на ўзроўні зямлі. Корпус такога ветрака паварочваўся разам з крыламі.
Нядрэнна захаваны паравы млын можна ўбачыць у Заслаўі Мінскага раёна. Ён быў пабудаваны ў 1910 годзе і малоў муку з дапамогай паравога рухавіка, кацёл якога ацяпляўся дровамі. У некалькіх рэгіёнах краіны можна знайсці і вадзяныя млыны. Некаторыя з іх прыстасаваны пад кавярні, музеі і іншыя запатрабаваныя сёння аб’екты. А адзін з млыноў — у Жодзішках Смаргонскага раёна — і зараз меле муку. У 1990-я гады яго выкупіў, а затым адрэстаўрыраваў вядомы мецэнат, даследчык-краязнаўца Францішак Жылка. Дарэчы, нядаўна ў Нацыянальнай бібліятэцы адбылася прэзентацыя яго новай кнігі «Млынарства ў Беларусі: гісторыя і сучаснасць», прысвечанай вадзяным млынам. Аўтар апісаў гісторыю мукамольнай справы Беларусі і праілюстраваў яе амаль 500 даўнімі і сучаснымі фатаграфіямі.
mila@sb.by
