Podobno była to najładniejsza dziewczyna w okolicy. Miała męża. I oto niesie młoda żona mężowi obiad. Mąż w tym czasie zakłada cegłę do muru klasztoru. Nic jednak nie wychodzi, mur pochyla się i wali. Mężczyźni umawiają się: czyja żona przyjdzie pierwsza, tę zamurują żywcem do muru, by dalej sprawy potoczyły się lepiej.
Według legendy dziewczyna pierwsza przyniosła mężowi posiłek, została zamurowana i od tego momentu wszystko zaczęło im wychodzić, klasztor szybko zbudowano. Po dziewczynie zostały w murze sprуchniałe kości, dusza jej uniosła się nad okolicami i zaczęła dokuczać wszystkim, kto zostawał w klasztorze na nocleg.Co prawda w archiwach nie znaleziono legendy o zamurowanej dziewczynie. Budynek klasztoru istnieje od początku XVII wieku, jakieś wzmianki o dziwnych wydarzeniach powinny były się zachować.
Nic dziwnego, że wielu chce sprawdzić fakty, ustalić pochodzenie legendy. Do klasztoru nie raz przyjeżdżały ekspedycje ufologуw. Czujniki wariowały, pуźniej w tym samym miejscu nic nie wskazywały. W poszczegуlnych miejscach dawkomierze wykryły zwiększone tło promieniowania, jednocześnie analizator gazowy nie znalazł w powietrzu podziemi żadnych domieszek.
Co nieco na pierwszy rzut oka potwierdzające legendę ufolodzy odkopali. W lochu klasztoru natrafili na wnękę wypełnioną ludzkimi kośćmi. Dodatkowe badania rozczarowały: szkielety wcale nie są tu rzadkością. Groby mieszkańcуw klasztoru w rodzinnych murach to tradycja sięgająca czasуw, gdy pierwsi rzymscy chrześcijanie chowali zmarłych w katakumbach. Legenda nie pozwala o sobie zapomnieć. W murze pojawiło się pęknięcie, ktуrego długo nie udawało się usunąć. Biała Panna nie daje za wygraną — wydał werdykt lud.
“Bajki z lochu” tym czasem obrastają nowymi szczegуłami. Na starym młynie w ciszy księżycowych nocy słychać, jak mielą mąkę upiorne kamienie młyńskie, rżą konie, skrzypią wozy i rozmawiają dawno zmarli młynarz z chłopem...
Akta osobowe. Mądra Zofia. 17-letnia dziewczyna wiedziała, co robiła, gdy dawała zgodę na małżeństwo z podstarzałym krуlem polskim Jagiełłą.
Zofię Holszańską pochodzenie i los związały z trzema państwami. Ojciec Zofii Andrzej — z rodu książąt litewskich Holszańskich. Matka Aleksandra — z białoruskiej rodziny książęcej Druckich. Gdy Jagiełło w podeszłym już wieku prosił o rękę Zofii, miała siedemnaście lat. Dziewczyna nadawała się na wnuczkę krуla. Jednak 22 marca 1422 roku Jagiełło ożenił się z Zofią w Nowogrуdku. Kapliczka, gdzie wzięli ślub, zachowała się do dziś.
W Polsce czwartą żonę krуla przyjęto nie od razu. Historyk Lubow Sobolewa mуwi, że niektуrzy wspуłcześni dawali Zofii niezbyt przyjemne charakterystyki. Kronikarz Jan Długosz pisał, że białoruska niewiasta jest ładna, lecz występna. Gdy nosiła w łonie drugie dziecko, wybuchnął skandal. “Krуlowa polska Zofia flirtowała z rycerzami” — krążyły pogłoski po Wawelu. “Przez rok szukano dowodуw zdrady — komentuje wydarzenia tamtych czasуw Lubow Sobolewa. — Zofia przyrzekła, że nie zdradzała krуla, lecz ich stosunki się pogorszyły”. Wrogowie krуla starali się wszystkich przekonać, że monarcha jest za stary, by mieć dzieci. Dwуrki krуlowej osadzono w lochach i torturowano, nie wytrzymywały tortur i nazywały imię domniemanego kochanka — rycerza Henryka. Aresztowano go, lecz dumny szlachcic powtarzał jedynie, jak modlitwę: “Krуlowa nie zdradzała krуla”.
Prawnicy przypomnieli, że Jagiełło zawsze był zazdrosny i podejrzewał o zdradę poprzednie żony — Jadwigę, Annę. Czy aby nie powtarza się stara historia? — zastanowili się mędrcy. Po tym jak Zofia złożyła przysięgę oczyszczającą na Biblii, oczyszczono ją z zarzutуw. Po wielu latach wszyscy się przekonali, że synowie krуlowej są jak dwie krople wody podobni do Jagiełły. Do historii potomkowie polskiego krуla i białoruskiej księżnej przeszli jako dynastia Jagiellonуw. Zofia zmarła w 1461 roku. Pochowano krуlową-matkę w kościele katedralnym w Krakowie.
