У Мінску ўвазе зацікаўленай публікі прадставілі першую ў краіне калекцыю патэфонаў і фанографаў. Раней асобныя адзiнкi прыстасаванняў для запісу i агучвання голасу i музыкi экспанаваліся часткова ў розных месцах. Цяпер жа ўсе 86 экспанатаў знайшлі дом для пастаяннага жыхарства.
Уладзіслаў Касалапаў: «Гэты патэфон дае тут, у нас, самы лепшы гук. Прыкрываеце ніжнія дзверцы — і ён гучыць цішэй, адчыняеце — грамчэй».
— Гадоў пятнаццаць таму мой муж Ігар Барысевіч вырашыў зрабіць падарунак сябру на дзень нараджэння — радыёлу. А затым пайшло-паехала, — уводзіць у курс справы жонка калекцыянера Ларыса Барысевіч. — З цягам часу колькасць экспанатаў толькі павялічвалася. З якіх толькі краін у нас няма апаратаў: і Амерыка, і Германія, Англія, Швейцарыя. Канешне, муж вельмі рады, што экспанаты знайшлі сваё месца, а я, напэўна, яшчэ больш: бо ўсё гэта раней захоўвалася ў нас дома.
У экспазіцыі прадстаўлена больш за 300 унікальных пласцінак.
Надзвычай важны год у гісторыі чалавецтва — 1877. Менавіта тады француз Шарль Кро з гонарам навукова абгрунтаваў прынцып запісу гуку на барабан, а Томас Эдысон вынайшаў і запатэнтаваў фанограф — прыбор, дзякуючы якому можна было рабіць гуказапіс. Ужо праз 10 гадоў тэхнолагі выпусцілі першы масавы тыраж пласцінак. Дзякаваць за гэта варта амерыканцу Эмілю Берлінеру, які і прапанаваў выкарыстоўваць для запісу носьбіт у форме дыска.
Пачалася калекцыя прыстасаванняў для гуказапісу з радыёлы. Такі падарунак Ігар Барысевіч вырашыў зрабіць сябру на дзень нараджэння 15 гадоў таму.
На самай справе тут унікальны кожны апарат: многім экспанатам больш за сто гадоў, і ўсе яны ў працоўным стане. Акрамя гэтага, у калекцыі сабрана каля 50 цыліндраў для фанографаў і больш за 300 пласцінак. На запісах — Луi Армстранг, Фрэнк Сінатра, Марк Бернэс, Клаўдзія Шульжэнка… Уявіце сабе: некаторым галасам па сто гадоў! Запіс на цыліндры — аднаразовае выкананне артыста ці цэлага аркестра, іх немагчыма было капіраваць, у адрозненне ад пласцінак.
Грамафоны з трубой з чырвонага дрэва лічацца найбольш даўгавечнымі. Зразумела, кошт іх быў суадносны. — Вось гэта адна з першых мадэляў фанографа, якая мела камерцыйны поспех: гэта не ручны апарат, а механізм, дзе спружына дапамагае раскручвацца валіку і цыліндру, — пачынае знаёміць з экспанатамі куратар калекцыi Уладзіслаў Касалапаў. — А вось тут у нас адна з найбольш знакамітых мадэляў партатыўных патэфонаў, яна была вельмі папулярная ў афіцэраў падчас Другой сусветнай вайны. Партатыўныя патэфоны можна было з лёгкасцю пераносіць з месца на месца, браць з сабой у дарогу. Звярніце ўвагу на шыкоўны дамскі патэфон у выглядзе элегантнай жаночай сумачкі. Далей — мікіфон з эксклюзіўнай серыі швейцарскіх карманных фанографаў: чалавек ішоў па вуліцы і нёс у руцэ апарат з пласцінкай, амаль таксама, як у наш час моладзь мае моду прагульвацца з партатыўнымі калонкамі.
Партатыўныя патэфоны былі папулярныя ў афіцэраў падчас Другой сусветнай вайны.
Апараты для гуказапісу ў свой час відазмяняліся з неймавернай хуткасцю. Паўхвіліны падрыхтоўкі — і зала, а я разам з ёй, акунаецца ў неверагодны спеў Сінатры…
veronulas@sb.by
