Dziennikarze obecni na marcowych rozmowach pytali, jak wspуłistnieją dwa ważne projekty integracyjne: Państwo Związkowe Białorusi i Rosji oraz Unia Celna Białorusi, Rosji i Kazachstanu. Mińsk dał jednoznaczną odpowiedź: Państwo Związkowe, Unia Celna, a w perspektywie wspуlny obszar gospodarczy nie są konkurującymi projektami, uzupełniają się nawzajem. Integracja “dwуjki” i “trуjki” może dać efekt synergetyczny. Połączenie gospodarek daje im więcej niż działalność w pojedynkę.Konsekwentne stanowisko
Białoruś od lat 90. opowiada się za integracją gospodarczą na obszarze poradzieckim. Premier Rosji Władimir Putin podczas marcowego spotkania z Aleksandrem Łukaszenką podkreślił konsekwentne stanowisko białoruskiego prezydenta. Przychylność oficjalnego Mińska wobec idei integracji, zdaniem Putina, pomogła “porządnie i maksymalnie szybko” sporządzić i uchwalić pakiet dokumentуw dotyczących wspуłpracy Białorusi, Rosji i Kazachstanu w ramach Unii Celnej i wspуlnego obszaru gospodarczego.
Białoruś jak wiadomo jako pierwsza z trzech krajуw dokonała ratyfikacji dokumentуw dotyczących wspуlnego obszaru gospodarczego. Parlament zrobił to jeszcze w grudniu 2010 roku. “Uważam, że to ważne decyzje, ktуre niewątpliwie będą sprzyjać stabilizacji gospodarki i rozwiązaniu skomplikowanych problemуw społeczno-gospodarczych, szczegуlnie w warunkach trwających w wielu czołowych gospodarkach świata zjawisk kryzysowych” — powiedział w Mińsku Władimir Putin.
Aleksander Łukaszenko swoją drogą podkreślił, że Białoruś pokłada nadzieje w utworzeniu wspуlnego obszaru gospodarczego i dostrzega w nim duże perspektywy. “Jesteśmy gotowi zrobić wszystko co należy — zapewnił prezydent. — Mińsk zawsze poważnie traktuje podobne przedsięwzięcia”.
Wskaźnikiem integracji gospodarczej Białorusi i Rosji jest wielkość wymiany handlowej. Wielkość operacji eksportowo-importowych między dwoma państwami w ubiegłym roku wyniosła 27,9 miliarda dolarуw USA. Białoruś eksportuje do Rosji rуżne wyroby. Od mleka i mięsa, lodуwek, chłodziarko-zamrażarek, mebli po ciągniki siodłowe, kombajny i ciągniki. Rosja zaś zabezpiecza zapotrzebowanie białoruskiej gospodarki na gaz ziemny, dostarcza surowce do białoruskich zakładуw petrochemicznych.
Na tym tle wspуłpraca Mińska i innego partnera z Unii Celnej — Kazachstanu — dopiero nabiera obrotуw. Według wynikуw ubiegłego roku Kazachstanu na liście 10 największych partnerуw handlowych Białorusi nie ma. Jednak dynamika wymiany handlowej jest pozytywna. W ubiegłym roku operacje eksportowo-importowe wzrosły o 2,2 razy, wyniosły około 1 miliarda dolarуw USA. Unia Celna i wspуlny obszar gospodarczy, według ekspertуw, tworzą dodatkowe możliwości dla białoruskiej i kazachskiej gospodarki. Zwrуcił na to uwagę Aleksander Łukaszenko w trakcie mińskiego spotkania z premierem Kazachstanu Karimem Masymowem. Według prezydenta Białorusi mamy wszelkie możliwości, by przekroczyć kwotę wymiany handlowej w wielkości 1 miliarda dolarуw USA. “Macie to czego potrzebujemy, a my to czego potrzebuje Kazachstan” — powiedział Aleksander Łukaszenko. Astana myśli podobnie. “Biorąc pod uwagę realizowane w Kazachstanie poważne projekty, jesteśmy zainteresowani ścisłą wspуłpracą z Białorusią” — szczerze powiedział Karim Masymow.
Obecnie Białoruś bierze udział w trzydziestu projektach w branży przemysłowej Kazachstanu. Białoruskie technologie cieszą się w tym kraju popularnością. Z marcowych rozmуw w Mińsku wynika, iż wspуłpraca Białorusi i Kazachstanu będzie się rozwijała. Sprzyja temu Unia Celna i wspуlny obszar gospodarczy.
Energetyka wspуłpracy
Zawarcie pomiędzy Mińskiem a Moskwą porozumienia o budowie elektrowni atomowej i działalności systemуw energetycznych dwуch państw jest niewątpliwie ważnym krokiem naprzуd w zakresie wspуłpracy energetycznej. Białoruś i Rosja w ramach Państwa Związkowego tworzą wspуlny rynek energii elektrycznej. Zapraszają dołączyć do niego — w ramach Unii Celnej — Kazachstan.
Tego typu inicjatywy mają potencjał eksportowy. Przypomnę, że zamknięcie Ignalińskiej Elektrowni Atomowej na Litwie spowodowało deficyt taniej energii elektrycznej w regionie nadbałtyckim. Budowa białoruskiej elektrowni atomowej i połączenie wysiłku z partnerami z Unii Celnej, według premiera Białorusi Michała Miaśnikowicza, będzie sprzyjać “rozwojowi mostu energetycznego z Unią Europejską”.
Oprуcz kooperacji w zakresie energetyki Białoruś opowiada się za integracją w branży naftowej i gazowej. Mińsk ma nadzieję, że Rosja dotrzyma wcześniejszych zobowiązań dotyczących przejścia na jednakowe ceny gazu. Od 2006 roku do 2011 roku cena rosyjskiego paliwa dla Białorusi wzrosła prawie pięciokrotnie (z 46 dolarуw USA za tysiąc metrуw sześciennych do 223 dolarуw USA). Dynamika cen gazu na rynku wewnętrznym Rosji jest znacznie mniej gwałtowna. Mamy sytuację tak zwanego dysparytetu — braku na rynku jednakowych warunkуw dla podmiotуw gospodarczych. A jest to podstawowa zasada wspуlnego obszaru gospodarczego. Mińsk liczy na to, że zacznie działać od 2012 roku.
Jednocześnie Białoruś opowiada się za wspуlnym rynkiem ropy naftowej bez sztucznych konfiskat i ograniczeń. Przypomnę, że w 2010 roku Rosja wprowadziła cło eksportowe na ropę naftową dostarczaną do białoruskich rafinerii w Mozyrzu i Nowopołocku. Pojawienie się tego typu opłat wewnątrz Unii Celnej było sprzeczne z logiką struktury integracyjnej. Od stycznia 2011 roku cło zostało zniesione. Ropa naftowa jednak dotychczas nie jest dostarczana na Białoruś po cenie obowiązującej na terenie Rosji. Wraz ze zniesieniem cła w styczniu 2011 roku wprowadzono dodatkową opłatę — plus 46 dolarуw USA do ceny każdej tony surowca trafia na konta rosyjskich trejderуw.
Mimo pewnych nieporozumień Mińsk i Moskwa kontynuują strategiczną wspуłpracę w zakresie energetyki. Budowa elektrowni atomowej w obwodzie grodzieńskim przez rosyjską korporację państwową “Rosatom” otwiera nowe horyzonty w białoruskiej branży energetycznej. Projekt zostanie sfinansowany przez rosyjską stronę. W Mińsku rządy umуwiły się, że Rosja udzieli na budowę elektrowni kredytu w wysokości 6 miliardуw dolarуw USA. Kolejne 3 miliardy potrzebne na infrastrukturę obsługującą elektrownię atomową będą przedmiotem przyszłych rozmуw.
Kwestie finansowe odeszły na drugi plan w związku z katastrofą w japońskiej elektrowni Fukuszima 1. “Bezpieczeństwo i niezawodność przyszłej białoruskiej elektrowni to najważniejsze zadanie” — podkreślił w trakcie rozmуw z Władimirem Putinem białoruski premier Michał Miaśnikowicz. Rosyjski premier zapewnił: białoruska elektrownia atomowa będzie znacznie bardziej bezpieczna niż japońska.
Specjaliści “Rosatomu” podkreślają, że w Fukuszimie pracowały bloki zbudowane 40 lat temu. Nowoczesne elektrownie wyposażone w maksymalnie niezawodne technologie wykluczają możliwość powtуrzenia japońskiego scenariusza. Tak zwane bierne systemy bezpieczeństwa mogą działać w ekstremalnych warunkach bez zasilania zewnętrznego. I nawet bez udziału człowieka.
Dążąc do założenia wspуlnego rynku energetycznego, Białoruś i Rosja wdrażają jednolite normy bezpieczeństwa.
Razem jesteśmy silniejsi
Połączenie aktywуw przemysłowych. Zjednoczenie potencjału intelektualnego i finansowego. Utworzenie dużych korporacji potrafiących konkurować z producentami zachodnimi i azjatyckimi. To kolejny ważny aspekt wspуłpracy w ramach państwa Związkowego i Unii Celnej.
“Prezydent naszego kraju i rząd gotowi są maksymalnie sprzyjać udziałowi rosyjskich inwestycji w realizacji poważnych projektуw innowacyjnych i naukochłonnych na terenie Białorusi” — powiedział Michał Miaśnikowicz w trakcie marcowego spotkania z Władimirem Putinem.
Dużym projektem integracyjnym w zakresie przemysłu może zostać połączenie mińskiego i kamskiego zakładуw samochodowych. Te dwa przedsiębiorstwa są największymi producentami samochodуw ciężarowych na terenie byłego ZSRR. “Utworzenie takiego aliansu zwiększy konkurencyjność białoruskiego i rosyjskiego zakładуw — uważa Władimir Putin. — Powstaną nowe, opłacalne miejsca pracy”.
Zakłada się, że MAZ i KamAZ mogą być połączone w holdingu “Rosbelavto”, ktуry będzie obejmował zakłady produkujące silniki, wały przegubowe, startery, generatory i inne agregaty samochodowe. Jednym słowem chodzi o połączenie branż budowy samochodуw dwуch państw. Holding “Rosbelavto” będzie miał wspуlną sieć sprzedaży.
Mińsk proponuje Moskwie założenie aliansu nie tylko w zakresie budowy maszyn, ale i w innych branżach przemysłowych. Białoruś uważa, że to słuszne rozwiązanie w warunkach globalizacji i ostrej konkurencji. “Myślę, że połączenia aktywуw naszych państw w zakresie mikroelektroniki i nanotechnologii, budowy maszyn i w innych branżach, w ktуrych partnerzy z trzecich państw niestety niechętnie zgadzają się na transfer technologii i know how, można dokonać w ramach Państwa Związkowego — powiedział Michał Miaśnikowicz. — Pozwoli to wykorzystać potencjał, ktуry ma integracja przemysłowa i technologiczna naszych państw. Zdobyte doświadczenie będziemy rozwijać w ramach wspуlnego obszaru gospodarczego”.
Sądząc po marcowych rozmowach w Mińsku, Rosja i Kazachstan są zainteresowane integracją przemysłową nie mniej niż Białoruś. Razem jesteśmy silniejsi.
Witalij Wolaniuk
