Ад прадзедаў
3 сакавіка па народным календары – Валосы, Валоссе, па праваслаўным – дзень свяціцеля Льва, Папы Рымскага.
Чацвер на масленічным тыдні ў народзе называлі тлустым. Другая назва, Валоссе, сведчыць пра язычніцкія карані гэтага свята, ад слова "Вялес" – адзін з галоўных багоў язычніцкага пантэону ўсходніх славян, быў богам жывёлагадоўлі і багацця. Яму блізкія такія боствы і персанажы сусветнай міфалогіі, як літоўскі Вяльняс, латышскі Велс, кельцкі бог багацця і жывёлы Велаўн, індыйскі Варуна і іншыя. Вялес, або Волас, меў дачыненне да зямных водаў, крыніц, вытокаў рэк. Пасля прыняцця хрысціянства Вялеса замяніў Аўлас (Уласій Севасційскі), які таксама лічыўся заступнікам хатняй жывёлы.У гэты дзень жанчыны найчасцей праводзілі час на кухні. Лічылася, што чым больш яны нагатуюць усякай ежы, тым багацей будзе сям'я. У гэты дзень пяклі шмат бліноў і аладак, а яшчэ аўсянічкі – піражкі з аўсянай мукі. Так людзі шанавалі птушачку аўсянку – вястунку хуткага цяпла.
У чацвер на масленічным тыдні адзначаецца чацвёрты дзень Масленіцы. На гэты дзень прыходзілася сярэдзіна масленай гульбы. Казалі так: ззаду – тры дні, наперадзе – тры дні. Чацвер быў самым вясёлым днём, з яго пачыналіся сапраўдныя гулянні ў гонар Масленіцы: людзі каталіся з горак (снегу ў даўнія часы ячшэ было даволі шмат), гушкаліся на арэлях, ладзілі паездкі на конях. Маладых саджалі ў сані, спускалі з гары і прымушалі пры ўсіх цалавацца. Калі хто адмаўляўся – з гумарам кідалі ў снег і засыпалі па самую шыю.
У гэты дзень па вёсках вазілі саламянае пудзіла ў суправаджэнні санкавага цягніка. Людзі апраналі святочнае адзенне, рыхтавалі маскарадныя касцюмы, спявалі, гулялі. У вёсках нярэдка ладзілі калектыўныя застоллі: разам варылі піва, пяклі бліны і садзіліся за агульны стол з песнямі і вясёлымі размовамі.
Па старадаўнім звычаi малады муж павінен быў пакатаць сваю жонку на прыгожа ўбраным вазку, а потым завітаць да цешчы. На пятніцу запрасіць у госці да сябе.
З сёмага сакавіка пачынаецца Вялікі семітыднёвы пост. Вялікдзень сёлета выпадае на 24 красавіка.
ПРЫКМЕТА
Калі ўвечары маленькія зоркі бачныя не надта ярка або мігцяць, значыць, быць ветру.
