Białoruś i Rosja wychodzą w kosmos na “podwójnym ciągu”
21 maja 2015 roku Białoruś podjęła kolejny krok w kierunku stania się pełnoformatowym państwem kosmicznym. Prezydium Narodowej Akademii Nauk na swoim posiedzeniu podjęło decyzję o utworzeniu w strukturze Narodowej Akademii Nauk Białorusi Krajowej Agencji Badań Kosmicznych. Będzie łączyć i koordynować przeprowadzone w kraju działania w dziedzinie badań przestrzeni kosmicznej i teledetekcji z kosmosu. Pod wieloma względami stało się to możliwe dzięki realizacji programów związkowych w dziedzinie eksploracji kosmosu i technologii kosmicznych. Pierwszy zastępca przewodniczącego Prezydium Narodowej Akademii Nauk Białorusi Siergiej Czyżyk, który ogłosił tę wiadomość, wyjaśnia:
— Nowa agencja zawiera przedsiębiorstwo naukowo-produkcyjne teledetekcji “Geoinformacyjne systemy”, Zjednoczony Instytut Problemów Informatyki i kilka innych organizacji. Będzie ściśle współpracować z Ministerstwem Komunikacji i Informatyzacji oraz szeregiem innych resortów naszego kraju i państw zagranicznych. Głównym celem — maksymalizacja skuteczności badań kosmicznych prowadzonych przez Białoruś, ich praktycznych rezultatów. Takie agencje mają prawie wszystkie kraje partnerskie, z którymi współpracujemy w dziedzinie eksploracji kosmosu.
Jednym z najpilniejszych zadań, które rozwiązuje dzisiaj nowa struktura państwowa, zostało uzasadnienie stworzenia białoruskiej satelity teledetekcji nowej generacji i rozbudowy białorusko-rosyjskiej grupy kosmicznej, współpraca w zakresie programów naukowo-technicznych Państwa Związkowego. I to jest całkiem słuszne. Przecież, jak odznaczył Siergiej Czyżyk, projekty związkowe są jednym z fundamentów białoruskiego narodowego programu kosmicznego.
Każdego roku w Państwie Związkowym z udziałem Narodowej Akademii Nauk Białorusi odbywa się do 6 programów tematyki kosmicznej. Teraz, na przykład, pod auspicjami Zjednoczonego Instytutu Problemów Informatyki w ścisłej współpracy z partnerami rosyjskimi przeprowadzono związkowy program na dużą skalę “Monitoring-SG”. Obejmuje okres od 2013 do 2017 roku i koncentruje się na rozwoju kosmicznych i naziemnych środków zaopatrzenia Rosji i Białorusi w dane teledetekcyjne. Rozwiązać problem planuje się dzięki zwiększeniu liczby satelitów i rozszerzeniu ich możliwości. W ramach tego programu ze strony białoruskiej pracują 29 przedsiębiorstw i organizacji. Jakie są wyniki? Koordynator białoruskiej części programów związkowych Siergiej Koreniako uważa, że są one wystarczająco przekonujące i będą stanowić dobrą podstawę dla przyszłej współpracy. Opracowywuje się dokumentacja szkicowa sprzętu orbitalnego i systemów naziemnych. Planowane jest uruchomienie kompleksu makietowego na orbitę na rosyjskiej platformie mikrosatelitarnej.
I to tylko poszczególne fragmenty białorusko-rosyjskiej współpracy kosmicznej. Jej perspektywy były omawiane na posiedzeniu Najwyższej Rady Państwowej Państwa Związkowego przez prezydentów Aleksandra Łukaszenkę i Władimira Putina. A w Mińsku na kolejnym posiedzeniu wspólnej grupy roboczej Narodowej Akademii Nauk Białorusi i korporacji państwowej “Roskosmos” zostały rozpatrzone rezultaty prowadzonych programów związkowych i koncepcji nowych projektów. Szef aparatu NAN Białorusi Piotr Witiaź powiedział:
— Wyznaczyliśmy dziesięć obszarów współpracy w formacie programów związkowych, są one na różnych etapach przygotowań. Program “SKIF-Nedra”, na przykład, jest już w toku, koncepcja programu “Technologia-SG” została przyjęta przez rządy Białorusi i Rosji, zalecono niezwłocznie przedstawić dokument do rozpatrzenia przez Stały Komitet Państwa Związkowego. Na spotkaniu w Moskwie z szefem “Roskosmosu” Igorem Komarowem omówiliśmy nowe obszary współpracy. Czekamy na wizytę rosyjskiego przywódcy w Mińsku, aby na miejscu zapoznać się z możliwościami białoruskich organizacji naukowych i przedsiębiorstw przemysłowych profilu kosmicznego.
Jednocześnie na Białorusi rozwijają się inne obszary badań kosmicznych. Tak więc, być może, w 2015 roku na orbicie kosmicznej pojawi się jeszcze jeden białoruski statek. Będzie to miniaturowa satelita, która jest obecnie tworzona na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym w ścisłej współpracy z Południowo-Zachodnim Uniwersytetem Państwowym, Uniwersytetem Moskiewskim i innymi uczelniami Rosji. Teraz idzie opracowanie statku, zakupione komponenty, odbywa się ich montaż. W tej pracy aktywnie uczestniczą studenci, powiedział szef katedry Wydziału Radiofizyki i Technologii Komputerowych Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego Władimir Sajecznikow. Mini-satelita, choć będzie mała, ale dzielna: będzie w stanie dostarczać znaczną ilość informacji dla wielu gałęzi gospodarki.
Naukowcy Narodowej Akademii Nauk Białorusi również blisko podeszli do opracowania kolejnej pełnowymiarowej satelity do teledetekcji. W porównaniu z tą, która lata w kosmosie od 2012 roku, jej rozdzielczość będzie dwukrotnie wyższa. Również są udoskonalone inne funkcje. Ta praca jest wykonywana w ścisłej współpracy z przedsiębiorstwami i organizacjami “Roskosmosu”. Gdy rząd Białorusi podejmie nowy krajowy program rozwoju badań kosmicznych, natychmiast rozpocznie się tworzenie statku kosmicznego, mówi akademik Piotr Witiaź. Może być stworzony w ciągu około trzech lat. W obu przypadkach białoruskie satelity planowano wprowadzić do kosmosu na rosyjskich rakietach w parze z podobnymi rosyjskimi statkami kosmicznymi. Ponieważ w składzie grupy orbitalnej ich skuteczność jest znacznie zwiększona.
Są to tylko niektóre obiecujące wyniki białorusko-rosyjskiej współpracy w przestrzeni kosmicznej, w tym na podstawie wspólnych związkowych programów naukowo-technicznych. W ciągu ostatnich lat było wykonane kilka z nich. Tak, zakończył się program rozwoju zintegrowanego systemu standaryzacji techniki kosmicznej, w skrócie — “Standaryzacja-SG”. Jego wyniki pozwalają białoruskim i rosyjskim projektantom techniki kosmicznej, mówiąc w przenośni, rozmawiać w tym samym języku technicznym. Przy tym z europejskim akcentem, ponieważ nowe normy są zharmonizowane z przyjętymi w Unii Europejskiej. O szczegółach opowiedział zastępca dyrektora przedsiębiorstwa republikańskiego “Geoinformacyjne systemy” Borys Czernucha:
— Razem opracowano 69 standardów, które oficjalnie są zatwierdzone na Białorusi i w Rosji. 29 z nich są przygotowane przez białoruskich specjalistów. Dokumenty te stanowią wymagania dotyczące pełnego cyklu życia techniki kosmicznej, od projektu do utylizacji. Większość z tych standardów jest już stosowana na białoruskich i rosyjskich przedsiębiorstwach przy rozwoju znaczących projektów takich jak białoruski krajowy system łączności satelitarnej lub wspólny program “Ekomars” wykonany przez “Roskosmos” i Europejską Agencję Kosmiczną.
Jednak, aby współpraca w tak wrażliwym obszarze dynamicznie się rozwijała, konieczne jest znacznie zoptymalizować procedurę przyjęcia związkowych programów naukowo-technicznych, uważa Piotr Witiaź. Aby ich rozwój i zatwierdzenie trwały maksymalnie sześć miesięcy, a nie półtora-dwa roku, jak teraz. Ten problem został już omówiony przez szefów Stałego Komitetu Państwa Związkowego i Narodowej Akademii Nauk. Ważną rolę w rozwoju bardziej optymalnego porządku przyjęcia programów naukowo-technicznych będą odgrywać profilowe komisje Zgromadzenia Parlamentarnego Związku Białorusi i Rosji. Wszystko to da białorusko-rosyjskiej współpracy w przemyśle kosmicznym nowe przyspieszenie.
Białoruska satelita teledetekcji przesyła informację do naziemnego centrum kontroli lotów na rzecz 10 ministerstwom i resortom. Informacja ta jest szacowana na około 25 milionów dolarów. W tym informacja na 5,5 miliona dolarów została eksportowana. Tak, koszt utworzenia i uruchomienia satelity, wynoszący 16 milionów dolarów, zdaniem naukowców, już się opłacił.
Uładzimir Jakauleu
