Już od samego wyliczania nazwisk gości XV Międzynarodowego Festiwalu Filmowego “Listapad” mogło zakręcić się w głowie: Krzysztof Zanussi, Aleksander Sokurow, Irina Pietrowskaja, Sergiej Garmasz, Dmitrij Piewcow.
Te i inne gwiazdy nie tylko przyjechały do Mińska, lecz zaprezentowały swoje nowe projekty, odpowiedziały na palące pytania, zorganizowały warsztaty i twуrcze spotkania. Wydaje się, że zdobyty przez te lata autorytet przynosi swoje dywidenda, “Listapad” osiągnął prawdziwie europejski poziom. Festiwal podsumował wyniki filmowego roku, wysunął nowych faworytуw i potwierdził status zawodowcуw.
Miński festiwal filmowy nie stoi w miejscu, wytrwale rozwija swoją koncepcję. Przewodniczący komitetu organizacyjnego artysta narodowy Białorusi i ZSRR Rostisław Jankowski słusznie zauważył, że nie zawsze zmiany koncepcji wychodzą na lepsze. Czasami całkiem stosowny jest zdrowy konserwatyzm.
— Co roku szukamy niuansуw, ponieważ jak i każdy człowiek, festiwal powinien mieć własny styl — uważa Rostisław Jankowski. — Mnie na przykład imponuje Berliński Festiwal Filmowy. Jest taki przemyślany i zrуwnoważony. Czy odpowiada tym kryteriom na przykład obecny Moskiewski Festiwal Filmowy, trudno powiedzieć. Jeśli mуwić o poszukiwaniach “Kinoszoku” i “Kinotawru”, mnie to wszystko nudzi. Nie ma tam dawnej radości. Stały się odosobnione i przekształciły w festiwale dla filmowcуw. “Kinotawr” w ogуle promuje mało znanych młodych aktorуw seriali. Na festiwalu w Mińsku zawsze najważniejsze są filmy, goście, widzowie. Głуwną pozostaje nagroda publiczności, ktуrą popiera także zawodowa ocena jurorуw. Nie możemy dopuścić obniżenia poprzeczki, zapomnieć o kryteriach. Najważniejsze w dniach festiwalu to poznanie kina. Ważne, by poświęcaliśmy dużo uwagi młodym widzom, ktуrych wielu dziś oskarża o brak duchowości. Nie zgadzam się z tym. Po prostu młodym widzom trzeba poświęcić więcej czasu, staramy się to robić podczas festiwalu.
W tym roku w ramach festiwalu po raz pierwszy odbył się konkurs telewizyjnych filmуw fabularnych. Poszerzył swуj zakres dziecięcy “Listapadzik”: pokazano około 100 filmуw fabularnych i animacyjnych. Bez wątpienia białoruscy filmowcy byli gospodarzami festiwalu. Prezentację swojego projektu “Snajperzy” z udziałem Dmitrija Piewcowa pokazał reżyser Aleksander Jefremow. Reżyser Andrzej Gołubiew prawie od razu po montażu zaprezentował film “Czerwone berety”.
Wydaje się właśnie prawdziwe kino autorskie w tym roku było w centrum programu festiwalu. Klasyk polskiej kinematografii, dobry przyjaciel festiwalu Krzysztof Zanussi pokazał swуj nowy niejednoznaczny film — dramat “Czarne słońce”. Znany petersburski reżyser Aleksander Sokurow spotkał się z miłośnikami jego twуrczości w kinie “Centralne”. W głуwnym pokazie konkursowym było 20 filmуw z 20 państw, razem zaś — 150 filmуw z 50 krajуw.
Faworytami zawodowych krytykуw zostały film “Ciche światło” meksykańskiego reżysera Carlosa Reygadasa (Złota Palma festiwalu w Kannes), nowy film norweskiego mistrza absurdu Benta Hamera “O’Horten”, ekranizacja Stanisława Goworuchina opowiadań Konstantina Staniukowicza “Pasażerka”, debiut znanego holenderskiego fotografika Antona Korbaina “Kontrola”. Program był jednym z najlepszych w historii festiwalu. Zarуwno widzowie, jak i jurorzy na czele ze Swietłaną Drużyniną mieli z czego wybierać.
Nie na darmo wiceprezydent festiwalu filmowego “Złoty Witeź” Jovan Markovič zwrуcił uwagę na wzrost jakości programu konkursowego festiwalu. Według Markoviča miński festiwal korzystnie rуżni się tym od innych forуw filmowych.
W tym roku nagroda specjalnia “Za zachowanie i rozwуj duchowości w sztuce filmowej” z rąk prezydenta Białorusi otrzymał znany rosyjski aktor Wasilij Łanowoj. Grand prix XV Międzynarodowego Festiwalu Filmowego “Listapad” zdobył rosyjski film “Pasażerka” w reżyserii Stanisława Goworuchina. Według wynikуw głosowania widzуw film dostał 9,31 punktu. “Srebro” przyznano filmowi “California Dreamin’” rumuńskiego reżysera Cristiana Nemescu. Widzowie ocenili go na 9,17 punktu. “Brąz” i 9,15 punktu zdobył białoruski film “Na grzbiecie czarnego kota” w reżyserii Iwana Pawłowa. Międzynarodowe jury na czele z reżyserem filmowym, artystką narodową Rosji, zasłużoną działaczką sztuki ZSRR Swietłaną Drużyniną w tym roku przyznało siedem nagrуd i trzy wyrуżnienia. Swietłana Drużynina podkreśliła, że prawie wszystkie 20 filmуw, pokazanych w programie konkursu, miały poziom światowy.
Nagrodę “Za najlepszą reżyserię” zdobył film “Ciche światło” (Meksyk–Francja–Holandia–Niemcy) w reżyserii Carlosa Reygadasa. Za najlepszego odtwуrcę głуwnej męskiej roli uznano Razvana Vasilescu (“California Dreamin’”), kobiecej roli — Barbarę Sarafian (“Moskwa, Belgia” (Belgia) w reżyserii Christophe’a van Rompaya); najlepszym aktorem drugoplanowym został Trond Viggo Torgersen (“O’Horten” (Norwegia–Niemcy–Francja) w reżyserii Benta Hamera), najlepszą aktorką drugoplanową — Uliana Łaptiewa (“Krużownik” (Rosja–Estonia) w reżyserii Łukasza Pałkowskiego).
Wyrуżnienie “Za najlepszy zespуł aktorski” zdobył film “Kontrola” (Wielka Brytania–USA–Australia–Japonia) w reżyserii Antona Korbaina, “Za najlepszy scenariusz” — film “Wizyta orkiestry” (Izrael–USA–Francja) w reżyserii Erana Kolirina. Jury prasy filmowej pod przewodnictwem doktora historii sztuki Ludmiły Sajenkowej przyznało jedną nagrodę i pięć wyrуżnień. Nagrodę “Film jako zjawisko sztuki filmowej” zdobył norweski film “O’Horten”. W konkursie filmуw dokumentarnych za najlepszy uznano rosyjski film “Lista Kisielewa” w reżyserii Jurija Malugina.
Wreszcie nagrodę prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki “Za humanizm i duchowość kina” zdobył rosyjski reżyser Aleksander Franskiewicz za film “W lipcu 41.”
Jubileuszowy festiwal filmowy spełnil najśmielsze oczekiwania. Udowodnił, że łatwych i lekkich filmуw nie istnieje, jeśli zostały nakręcone przez ludzi, rozkochanych w kinematografii.
Sergiusz Pietrow
