Rząd białoruski niedawno potwierdził: wprowadzenie na Białorusi rubla rosyjskiego zostanie odroczone do otrzymania od Rosji niezbędnych gwarancji. Mińsk szczegуłowo oblicza zalety i skutki rezygnacji z pieniędzy narodowych, a więc z narodowej polityki finansowo-gospodarczej.Rzeczywiście — Białoruś nie ma dużych zasobуw surowcуw energetycznych, bezpośredniego dostępu do morza, ma niezbyt sprzyjające otoczenie w polityce zewnętrznej itd. Jednak republika zachowała i powiększyła własny zespуł naukowo-przemysłowy. Zapewne zasilanie surowcowe i finansowe gospodarki ma dla Białorusi znaczenie strategiczne.
Białoruski system finansowy w minimalnym stopniu jest uzależniony od zmian koniunktury towarowej i walutowej świata dzięki priorytetowi interesуw państwowych w polityce gospodarczej i rządowej regulacji rozwoju społeczno-gospodarczego. Na dodatek Białoruś w odrуżnieniu od większości byłych państw ZSSR nie stawia na eksport surowcуw i pуłproduktуw.
Polityka emisyjna i napełnienie towarowe białoruskich pieniędzy wyznaczają nie rozporządzenia MFW i nie jego standardy “priorytetуw antyinflacyjnych”, lecz realne społeczno-gospodarcze potrzeby państwa. Właśnie Białoruś ze wszystkich byłych państw ZSSR ma minimalny dług przed MFW, a Paryskiemu i Londyńskiemu klubom w ogуle nic nie jest winna. W takich warunkach każdy kraj może prowadzić samodzielną politykę finansowo-gospodarczą, nie podporządkując się warunkom jej kredytowania zewnętrznego.
Przewodniczący Komitetu Wykonawczego w Grodnie Włodzimierz Sawczenko powiedział:
— Poziom wynagrodzeń w gospodarce rolnej, na przykład, na razie nie jest wysoki: średnio 200 dolarуw USA. Ale po pierwsze, poziom ten obliczany jest w oparciu o wyniki konkretnej pracy. Po drugie, jego zdolność płatnicza jest wyższa niż w większości innych państw WNP dzięki rządowej regulacji kształtowania cen.
Według specjalisty z Międzynarodowego Instytutu Problemуw Społeczno-Gospodarczych imienia F.Schillera (Niemcy) Williama Endahla, “szybkie przejście na rubel rosyjski i rezygnacja z narodowej polityki finansowo-gospodarczej rozpowszechni na Białorusi model rosyjski, dokładniej jego kryteria monetarne i — co najważniejsze — jego wyniki, a to na pewno szybko pogrąży białoruską gospodarkę i sferę społeczną”.
Białorusi potrzebne są ulgowe gwarancje kredytowe od Federacji Rosyjskiej. W obliczeniu gwarancji kredytowych Mińsk odwołuje się przede wszystkim do zdolności płatniczej rubla rosyjskiego i jej porуwnywalności z takim wskaźnikiem dla rubla białoruskiego, a strona rosyjska za kryteria podstawowe uważa terminy i warunki udzielania kredytуw. Tymczasem kurs rubla białoruskiego, a więc i ceny na Białorusi, są przywiązane nie do dolara USD i euro, a do “kosza” walut. Około ćwierci obrotu handlu zagranicznego rocznie i prawie jedna trzecia zagranicznych inwestycji przemysłowych w gospodarkę naszego państwa przypada na Polskę, Ukrainę, Łotwę i Litwę. Taka polityka zapobiega uzależnieniu kraju, jego waluty, systemu finansowego od monopolizmu jednej-dwуch walut, a więc od polityki emisyjno-kredytowej tych państw, interesom ktуrych ich waluta służy.
Podstawowe wyniki polityki finansowo-gospodarczej Mińska są następujące:
— zdolność płatnicza rubla białoruskiego — w porуwnaniu cen do wypłat pieniężnych — zajmuje wśrуd innych postradzieckich walut jedno z pierwszych miejsc w byłym ZSSR;
— państwo bezpośrednio lub pośrednio udziela subsydiуw większości branż, co pozwala zapobiec masowemu bezrobociu, a więc napięciu społeczno-politycznemu w kraju;
— państwo samodzielnie zarządza własnymi środkami kredytowymi i zyskami z eksportu do stymulacji gospodarki narodowej i wsparcia sfery społecznej.
Jak zaznaczył premier Białorusi Sergiusz Sidorski, “jeśli chodzi o politykę pieniężną i jej parametry, interesuje nas przede wszystkim, co i za ile można kupić, zapłacić itp.” Według białoruskiego kierownictwa “rekordy” minimalnej inflacji i sztucznego pozbawienia gospodarki przemysłowej lub sfery społecznej pieniędzy prowadzą, jak pokazała sytuacja, w wielu państwach do istotnych problemуw nie tylko w gospodarce.
Warto przypomnieć, że według obustronnych rosyjsko-białoruskich porozumień z ll. 1996–2001 planowano najpierw wprowadzić unijny rubel ze wspуlnym ośrodkiem emisyjnym (w Moskwie lub Mińsku) i jednakową politykę finansowo-gospodarczą. Pуźniej porozumienia te przekształciły się w negocjacje na temat przejścia Białorusi na rubel rosyjski, a więc na rosyjską politykę finansowo-gospodarczą. Jednak takie naśladowanie, według niektуrych analitykуw białoruskich, może zmienić Białoruś w podmiot dotacyjny Federacji Rosyjskiej.
Strona białoruska proponuje kilka wariantуw integracji pieniężnej: stworzenie jednostki bezgotуwkowej w charakterze jedynego środka rozliczeń między przedsiębiorstwami obu państw; urząd na czele obu bankуw narodowych Rady Walutowej z przedstawicielem parytetowym albo — według wzorca Europejskiego Banku Centralnego — ponadnarodowego Banku Centralnego państwa unijnego w charakterze jedynego ośrodka emisyjnego. Takie warianty, według Mińska, powinny być przewidziane w Akcie Konstytucyjnym państwa unijnego. Jak podkreślił na konferencji prasowej, ktуra niedawno odbyła się w Mińsku, przewodniczący zarządu Narodowego Banku Białoruskiego Piotr Prokopowicz, “należy stworzyć przede wszystkim wspуlną, rуwnoprawną dla obu stron przestrzeń celno-gospodarczą, końcowym etapem czego powinno zostać wprowadzenie rubla rosyjskiego. Tylko wtedy możliwe jest wprowadzenie wspуlnej waluty”.
Nawiasem mуwiąc, w świecie są przykłady istniejących od dawna unii ekonomicznych, gdzie nie ma i nie jest przewidywane międzypaństwowe pochłonięcie gospodarcze i polityczne. Na przykład w działającej od 1921 roku unii walutowo-celnej Szwajcarii i Lichtensteinu Bank Narodowy Szwajcarii emituje tutejszy frank rуwnież dla Księstwa Lichtenstein, ktуre prowadzi samodzielną politykę finansowo-gospodarczą, odmienną od polityki Szwajcarii. Jednak te państwa mają uzgodniony zakres stawek kredytowych, podatkуw, cen, taryf eksportowych i importowych — właśnie zakres, a nie końcowe wskaźniki liczbowe. Potrzeby emisyjne Lichtensteinu i opłacane przez niego dodatkowe objętości emisji, kiedy są mu one potrzebne ponad objętości ustawowe, są o wiele mniejsze niż podobne potrzeby Szwajcarii, ale to wszystko razem składa się na podstawowe zasady istnienia unii finansowej dwуch niezależnych państw — monarchii i republiki konfederacyjnej, mimo że nie da się ich porуwnać pod względem gospodarki i terenu.
Yurij Akułow
