Выйшла ўсё пазнавальна і цёпла. Сабралася мясцовая грамадскасць, духавенства, краязнаўцы міёрскія і латышскія, нашчадкі герояў бітвы пад Монтэ-Касіна. Раскрыў некаторыя факты мясцовы гісторык Вітольд Ермалёнак. Аказваецца, у армію Андэрса трапіць было няпроста. Многія сталі ў яе запісвацца, бо хацелі вырвацца са страшных сібірскіх лагераў. Савецкі ўрад загадаў не браць у яе беларусаў, украінцаў, ды, нягледзячы на гэта, туды ўступілі тысячы землякоў, былі ў ёй і насельнікі былога Дзісенскага павета, у складзе якога знаходзіліся і Мёры.
— Гэтая выстава — мая даўняя мара, — раскрывае патаемнае Аляксандр Рынкевіч. — Да таго ж неяк у музей зайшоў Павел Лутохін, які мае карані ў Шаркаўшчыне, а жыве ў Санкт-Пецярбургу. Сумесныя жаданні абагуліць звесткі аб падзеях пад Монтэ-Касіна супалі, бо нашы дзяды ваявалі ў адной дывізіі гэтай арміі. Да ідэі далучыўся аднадумец Арцём Сухойда. Паднялі асабістыя архівы, падзяліліся памяццю нашчадкі герояў тых часоў. У выніку атрымалася экспазіцыя з дакументамі, фотаздымкамі, узнагародамі, пісьмамі, ваеннымі білетамі, рэчамі салдат… А памятная пліта будзе першай у Беларусі.
Аляксандр Рынкевіч шчыра верыць у Бога і сваю веру паказвае на справах. Тры гады служыць панамаром у міёрскай царкве. Не чакаў, што прапануюць, проста часта хадзіў у храм — і заўважылі. З радасцю пагадзіўся. Напачатку было цяжкавата, бо трэба ж ведаць усе каноны, іх паслядоўнасць. З часам у свядомасці выпрацавалася сістэма, з якой намнога лягчэй.
У лёсе Аляксандра Рынкевіча адметна, што раз і назаўсёды змусіла яго да пераацэнкі каштоўнасцей і стала найлепшай школай жыцця сур’ёзная хвароба, якая патрабавала трансплантацыі клетак коснага мозгу. Донара знайсці вельмі складана, бо яго ДНК павінна цалкам супадаць з кодам хворага.
Сярод родных такога не аказалася, носьбіта ідэнтычнай клеткі адшукалі ў Германіі. І 8 мая 2008 года, замест таго каб радавацца бесклапотнай школьнай пары і рыхтавацца да выпускных экзаменаў, Саша перанёс складаную аперацыю.
Звычайна, перажыўшы такія сур’ёзныя цяжкасці, людзі паварочваюцца да Бога. У іншых пасля трансплантацыі чужой клеткі адкрываюцца новыя здольнасці. У Аляксандра Рынкевіча супала адно і другое: стаў шчырым вернікам і ўсур’ёз зацікавіўся Вялікай Айчыннай вайной.
— Хоць дагэтуль гісторыяй абсалютна не займаўся, а тут раптоўна пачаў перабіраць прабабуліны ўзнагароды, фотаздымкі. І пайшло-паехала… Можа, дзіўна прагучыць, але я вельмі рады, што перахварэў. Па Божым пісанні, калі чалавек хварэе — яго наведвае Бог. Мяне ён наведаў і перабудаваў жыццё. А так невядома, хто б з мяне вырас, — задумваецца Аляксандр.
Падараваная музею асабістая калекцыя займае ў ім цэлы пакой. Дакументы, узнагароды, фотаздымкі, савецкія і нямецкія рэчы-сведкі вайны: біклагі, пражкі, лыжкі, бляшанкі, попельніцы, партсігары… Некаторыя рэчы для так званага антуражу ўтрапёны музейшчык змайстраваў сам: імітацыю нямецкага крыжа, што стаяў на пахаваннях, указальнікі часоў Вялікай Айчыннай, бочку-капсулу часу, вялізны картонны рупар, які вяшчае пры дапамозе прыладжанага дынаміка. Памятныя рэчы свайго дзядулі, удзельніка бітвы на Курскай дузе — на захоўванне ў міёрскі музей перадала нават доктар з Мінска, якая лячыла Сашу.
Яны, дарэчы, сябруюць сем’ямі. У Аляксандра цудоўная сям’я. Жонка Кацярына працуе карэспандэнтам у рэдакцыі міёрскай газеты. Пазнаёміліся, як прынята казаць, па волі выпадку. Журналістка шукала, пра каго напісаць з маладых людзей. Знаёмая параіла таленавітага музейшчыка і дала яго нумарок. Перш чым рэдакцыя з ім звязалася, Саша сам туды прыйшоў паказаць свае вершы.
— Калі размінуліся з Кацяй у дзвярах, я адразу адчуў яе прыцягальнасць. Праз паўгода ажаніліся.
Кацярына раздзяляе з мужам яго захапленні, удзельнічае ва ўсіх яго праектах, бо мудрая і ведае цану дабрыні.
— У нас дома таксама ёсць міні-музейчык з самымі дарагімі сямейнымі рэчамі, рэліквіямі. Напрыклад, ікона Мікалая Цудатворца, якая перадаецца ў мужавай радні з пакалення ў пакаленне. Захоўваем і рэчы ваеннай акопнай творчасці, — прыадхінае завесу даўніны Кацярына.
Да леташняга Дня Перамогі Аляксандр і Кацярына сшылі сабе ваенную форму, якую апраналі на святочнае гарадское шэсце. Акурат тады распачалі сумесную з культработнікамі маштабную акцыю «Беларусь памятае».
— Уражвае, што ў кожнага героя свая гісторыя. Напрыклад, ветэран Павел Ануфрыевіч Грынкевіч вайну прайшоў без ранення, а ў мірным жыцці яго забілі рабаўнікі. Мае прадзеды Ерамеевы ў 1951-м высланы ў Сібір з канфіскацыяй маёмасці. Вярнуўшыся на малую радзіму ў Мілейкі, спачатку жылі ў хлеве, хоць былі прапановы пераехаць у Польшчу. Другі мой дзед трапіў у лагер замест малодшай сястры, вярнуўся з калецтвамі. Дзякуючы яму сястра з сям’ёй выжыла. Здзіўляе, як нашы прадзеды вытрымалі пекла, разам з тым умелі радавацца жыццю і большасць з іх дажылі да глыбокай старасці, — усцешваецца прыкладам ветэранаў Аляксандр Рынкевіч.
І сам ён для многіх прыклад: душэўнасці, самаахвярнасці, старання, актыўнасці. Яго добрых спраў літаральна не пералічыць. Згуртаваў вакол сябе праваслаўную моладзь Міёршчыны, вядзе для іх старонку ў сацыяльным сеціве, збірае на злёты і мерапрыемствы. Разам віншуюць ветэранаў, праводзяць акцыі.
Стварыў Аляксандр у сеціве і суполку для рыбакоў. Ён і сам ахвотна вудзіць, адпаведныя турніры сталі для яго сапраўднай аддушынай. Сам іх арганізоўвае, збірае ўдзельнікаў, закупляе прызы. Праводзіць конкурс на лепшае фота з трафеем.
Чалавек дзейнічае датуль, пакуль жыве мара. Наступная задума Аляксандра Рынкевіча — арыгінальны памятны знак вязням вайны. У гонар другога дзеда, які пакутаваў у нямецкім лагеры.
Няма сумнення, у Аляксандра Рынкевіча яшчэ многае атрымаецца.
Алена БАСІКІРСКАЯ — спецыяльна для «СГ».
Фота аўтара.
