Святыня зямлі беларускай - Баркалабава

Баркалабава: дабро пануе тут, традыцыі і вера

БЕЛАРУСКАЯ зямля багата на хрысціян- скія святыні: крыж Еўфрасінні Полацкай, уні- кальныя праваслаўныя і каталіцкія храмы з цудадзейнымі абразамі, ту- раўскія каменныя крыжы. Сярод духоўнай спадчыны і помнік беларускай гістарычна-мемуарнай літаратуры — Баркулабаўскі летапіс. Напісаны ён у другой палове ХVI – пачатку ХVII стагоддзя. Аўтарам лічыцца праваслаўны святар Фёдар Піліпавіч Магілявец.

Хроніка змяшчае звесткі пра асобныя ваенна-гістарычныя падзеі, гісторыю беларускай культуры і Праваслаўнай царквы, найбольш вядомых асоб. Паведамляе хроніка пра заснаванне на дняпроўскім беразе Баркулабам Іванавічам Корсакам вёскі і замка, названых яго імём.

У ХVI стагоддзі Баркулабаў меў статус мястэчка і ўваходзіў у Аршанскі павет Віцебскага ваяводства. Уладарыў тут князь Саламярэцкі, які ажаніўся з дачкой Корсака Эвай. Яны збудавалі царкву Святога Юрыя. Іх сын Багдан з сястрою Аленай заснавалі праваслаўны мужчынскі манастыр. Гэта мясціна стала буйным праваслаўным цэнтрам, дзе стваралася гістарычная Баркулабаўская хроніка. Зяць Саламарэцкіх Статкевіч заснаваў у мястэчку жаночы манастыр Ушэсця. Маёнтак набыў князь Палубінскі, ад якога ўладанне перайшло заможным Сапегам. Дзейнічалі бровар, саладоўня, маслабойня.

Кіраўнік справамі Ганна МІХАСЁВА і старшыня сельвыканкама Алена ЯНІНА

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай Баркулабава апынулася ў Быхаўскім павеце Ра- сійскай імперыі. Адкрыліся базільянская школа, заезны двор, працавалі медзеплавільнае, лесапільнае, два вінаробчыя прадпрыемствы.

У гады савецкай улады Баркалабава стала цэнтрам сельсавета і калгаса. Разбуральны след пакі- нулі войны мінулага стагоддзя. Пасля вызвалення савецкімі войскамі Быхаўшчыны ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў аднавілі дзейнасць рачная прыстань, калгас, які рэарганізаваны ў філіял “Макранскі” ААТ “Быхаўскі кансервава-агароднінасушыльны завод”, адкрылася швейная майстэрня. Адроджаны Свята-Узнясенскі жаночы манастыр. Баркалабава стала аграгарадком.

Паўвека разам Васіль і Людміла ЗІНКАЎЦЫ

ПАЗАЛОТАЙ зіхацяць у блакіце вясновых нябёс крыжы храма і званіцы Баркалабаўскага манастыра. Днепр, вытокі якога на далёкім Валдаі, стужкай абвівае парослыя вербалозам крутыя берагі. Уздоўж ракі выцягнуліся вуліцы Баркалабава, куды прывяла мяне чарговая вандроўка. На легкавіку з вадзіцелем філіяла агароднінасушыльнага завода Андрэем Бандарчыкам перасеклі Быхаў, у якім захаваліся рэшткі мураванай крэпасці. Побач з цытадэллю манумент франтавікам і партызанам, што загінулі ў ваеннае ліхалецце.

Узгадалася сустрэча з партызанкай Настассяй Дзегцяровай з быхаўскага пасёлка Колас. Медсястрой была яна ў атрадзе. Многім параненым уратавала жыццё. Разам з баявымі сябрамі прайшла летам 1944 года ў калоне гістарычнага партызанскага парада ў Мінску.

Загадчык малочна-таварнай фермы Наталля ЯЦКЕВІЧ

Час няўмольна змяншае колькасць сведкаў жудаснай вайны. Кожны ўспамін пра ліхалецце варты памяці. Васьмідзесяцігадовая пенсіянерка Марыя Еліна дзяўчынкай бачыла налёт фашысцкіх самалётаў, з якіх трасіруючымі кулямі страчылі па саламяных дахах баркалабаўскіх хат. Вёска палала. Людзі рынуліся ратавацца ў лес. Гітлераўцы схапілі яе бацьку і разам з іншымі маладымі мужчынамі адправілі ў віцебскі зборны лагер. Яму і тром аднавяскоўцам удалося адтуль уцячы. Да апошняга дня вайны змагаўся ён з ворагам на фронце. Кантужаны і цяжка паранены вярнуўся дамоў. Доўга не пажыў. Аўдавелая маці падымала на ногі дзесяцярых дзяцей.

Марыя пасля заканчэння сямігодкі пайшла працаваць. Была падлікоўцам у канторы, даіла кароў на ферме. Калгаснікамі сталі і іншыя яе равеснікі. Вайна асіраціла многія баркалабаўскія сем’і.

Дзесяцікласнікі Нікіта СЯМЁНАЎ, Раман МАСТЫКА і настаўнік інфарматыкі Святаслаў ПАЛЯКОЎ

Былы манастыр пераабсталявалі ў дзіцячы дом. Выхавальнікамі ў ім працавалі бацькі Людмілы Зінкавец, на падворак якой мы завіталі. Ля веснічак сустрэлі гаспадара. Прайшлі ў двор, дзе туліліся гараж, хлявы і хлеўчыкі, з-за якіх выглядалі прыцярушаныя бялюткім снегам галіны садовых дрэў. Праз сенцы вузкім калідорам Васіль Фёдаравіч правёў у залу. На невялікім століку каля акна кінуліся ў вочы два стосікі грамат, дыпломаў, віншавальных пісьмаў, паштовак. Разглядаў іх пад расповед гаспадароў.

Радзіма Васіля Фёдаравіча – клічаўская вёска Нясята. Пасля заканчэння Бабруйскага сельгас- тэхнікума з дыпломам тэхніка- планавіка прыехаў у быхаўскі калгас імя Карла Лібкнехта. Зачаравалі дняпроўскія кручы. Сэрца кранула мясцовая дзяўчына Людміла Петушкова. Згулялі вяселле. Сям’я прырасла дочкамі Ірынай і Валянцінай. Людміла Паўлаўна настаўнічала і завочна вучылася ў Магілёўскім педінстытуце імя Куляшова. Была школьным завучам, а потым кіравала педагагічным калектывам. Носіць ганаровае званне “Выдатнік народнай асветы СССР”.

Трактарыст Андрэй БАНДАРЧЫК

Васіль Фёдаравіч вышэйшую адукацыю завочна атрымаў на экалагічным факультэце Белдзяржсельгасакадэміі. Пасля эканамічнай службы ў калгасе 26 гадоў узначальваў Баркалабаўскі сельвыканкам.

УСПАМІНЫ, успаміны… З цеплынёй узгадалі пра вядомага дзяржаўнага дзеяча Аляксея Камая, які часта бываў у Баркалабаве. Дзякуючы яго старанням пабудаваны мост праз дняпроўскі прыток Лахва. Падтрымліваў Аляксей Сцяпанавіч у цяжкія часы пасля чарнобыльскай катастрофы, ад якой пацярпела і Быхаўшчына. Людзі масава выязджалі. Ледзьве паспявалі ў сельвыканкаме афармляць дакументы. Людміла Паўлаўна памятае, як сярэднюю школу, у якой заставалася каля 70 вучняў, ледзьве не закрылі.

Дзякуючы дзяржаўнай падтрымцы напружанне паступова спадала. Школьнікаў па некалькі разоў на год вывозілі на аздараўленне. Перыядычна і зараз выязджаюць у беларускія санаторыі. На працягу вучэбнага года вучні забяспечваюцца ў школе бясплатным харчаваннем. Людзі сталі вяртацца. Новымі вуліцамі прырастае Баркалабава.

Жывёлавод Сяргей КАВАЛЁНАК

Звыш 30 катэджаў, пабудаваных філіялам “Макранскі” ААТ “Быхаўскі кансервава-агароднінасушыльны камбінат”, упрыгожылі аграгарадкі Баркалабава і Мокрае. Прасторны дом атрымала сям’я Анжэлы і Аляксея Сямёнавых, у якіх чацвёра дзяцей. Аляксей Міхайлавіч працуе трактарыстам. Гаспадарка выдзеліла жыллё і сем’ям настаўнікаў Людмілы Сталяровай, Таццяны Сёмкінай, медсястры Таццяны Захарэнка.

Дзякавала за цудоўнае жыллё загадчыца малочна-таварнай фермы Наталля Яцкевіч, з якою сустрэліся. Амаль тры дзесяцігоддзі Наталля Міхайлаўна працуе ў гаспадарцы. З дыпломам заатэхніка пасля заканчэння Клімавіцкага саўгаса-тэхнікума прыехала ў Баркалабава. Выйшла замуж. Старэйшы сын Мікалай працуе ў мясцовым рыбгасе “Лахва”. Дачка Юля мае сваю сям’ю. Меншая Аліса – школьніца. Муж Мікалай Мікалаевіч — таксама жывёлавод.

Самадзейныя артысты Вольга ЯЦКЕВІЧ, Дзмітрый БАРАНОЎСКІ і Надзея ДАНІЛКІНА

Ужо некалькі гадоў Яцкевічы, як і іншыя гаспадары катэджаў, спрабуюць прыватызаваць іх, але ўзнікаюць праблемы з-за таго, што сельгаспрадпрыемства рэарганізавана ў філіял кансервава-агароднінасушыльнага камбіната. Заклапочана станоўчым вырашэннем гэтага і старшыня Холстаўскага сельвыканкама Алена Яніна. Найбольшы па тэрыторыі ў Быхаўскім раёне сельсавет аб’ядноўвае аграгарадкі Баркалабава і Мокрае, а таксама амаль тры дзясяткі вёсак і вёсачак. Не ўсюды на працягу тыдня ўдаецца старшыні наведацца. Людзі па тэлефоне звяртаюцца з праблемамі, прапановамі.

З-за адсутнасці спецыяліста зачынена Баркалабаўскае паштовае аддзяленне. Але своечасова дастаўляюцца адрасатам карэспандэнцыя, пенсіі, пераводы, за што яны ўдзячны паштальёну Алене Міхціевай. Прафесію аператара сувязі засвойвае ў Быхаве Святлана Бадзюкова. Значыць, віншаванні з Міжнародным жаночым днём можна будзе адпраўляць з Баркалабава.

Удзельніца гуртка “Спадчына” Ніна ЕЛІНА

У культурна-спартыўным цэнтры, якім 30 гадоў загадвае Алена Усава, свята ўвянчаецца канцэртам самадзейных артыстаў. Сустрэцца з Аленай Андрэеўнай не ўдалося — паехала на арганізацыйную сесію Холстаўскага сельсавета. Вандравалі па культурна-спартыўным цэнтры з кіраўніком тэатра народных традыцый “Маска” Надзеяй Данілкінай. Цудоўнымі вырабамі ўмельцаў упрыгожаны мастацкія майстэрні, у якіх займаюцца як дзеці, так і дарослыя. Дзясятак розных кружкоў дзейнічае тут. Раней Баркалабава славілася хорам даярак.

Лоўка плятуць кошыкі, калыскі з лазы пенсіянеры Мікалай Усаў і Мікалай Байкачоў. Самыя розныя вырабы дэманструюць баркалабаўскія майстры на штогадовым фэсце.

Настаўнік Ілля АЛЯКСАНДРАЎ і вучань 7-га класа Ягор СУХАРУКАЎ

Усталявалася традыцыя ладзіць 23 ліпеня, напярэдадні свята, вобраза Божай Маці Баркалабаўскай, пешы крыжавы ход. Паломнікі з розных куткоў Беларусі пад саборны спеў Ісусавай малітвы з магілёўскага храма Царственных пакутнікаў на руках нясуць вобраз Царыцы Нябеснай да Баркалабаўскага Спаса-Узнясенскага жаночага манастыра, дзе знаходзіцца цудатворны вобраз Божай Маці Баркалабаўскай.

ЦІШЫНЁЮ сустрэла заснежаная царква. Перад адноўленым храмам узвышаецца белакаменная званіца. З правага боку ліпавай алеі красуецца двухпавярховы будынак манастыра. У галінках дрэў па-вясноваму гарэзліва зіхацяць сонечныя промні.

Схіігумення АНТОНІЯ

Ад інакіні Таццяны даведаўся пра богаслужэнне ў храме. У правым крыле царкоўнага алтара ўбачыў цудадзейны вобраз, увешаны залатымі ланцужкамі і іншымі каштоўнымі ювелірнымі вырабамі. Па хрысціянскім звычаі вернікі ахвяруюць іх за цудадзейнасць святому вобразу. Дзесяцігоддзе таму тут шумеў густы лес. Аднавіла царкву, што існавала ў Баркалабаве з ХVII стагоддзя, схіігумення Антонія, у міры Кацярына Куляшова. Ідэю будаўніцтва святыні выношваў яе сын Аляксандр Палуянаў. Кацярына Маісееўна працавала начальнікам камунальнай службы ў Магілёве. Звярнулася да тагачаснага старшыні Быхаўскага райвыканкама Мікалая Кароціна і атрымала падтрымку. Спілавалі лес, раскарчавалі тэрыторыю, падвялі газ. І паўстаў у Баркалабаве манастыр, у магільным склепе якога пахаваны святар Аляксандр Палуянаў. Узначальвае святыню манахіня Ангеліна, якая прыбыла з Полацкага жаночага манастыра.

Запалі ў сэрца развітальныя словы схіігуменні Антоніі: «Дзе вера, там пануе дабро».