Алена Брава. Садомская яблыня.
Мінск, Галіяфы, 2018.«У раннім дзяцінстве я ўмела выказваць гнеў і боль — пазней мне патлумачылі: гэта непрыгожа». Згубная традыцыя ў выхаванні дзяўчынак, якая перашкаджае адстойваць свае жаданні. Гераіня новага рамана вядомай пісьменніцы Алены Брава, тэлекаментатар з правінцыйнага канала Інга Куродым, адстойваць сябе не ўмее. Таму і жыве нібы чужым жыццём, таму і занядбала ўласны талент... А як спявала ў маладосці! Магла стаць вядомым бардам... Пісала апавяданні, друкавалася ў часопісах... Але... Непажаданая цяжарнасць, непажаданы шлюб, муж, які з’ехаў, пакінуўшы з малым дзіцем... Гераіня ўсе свае няшчасці спісвае на тое, што яна — жанчына. Таму пагарджаюць, не даюць развівацца, змушаюць да пакоры... Так, свет правінцыйнага грамадства жорсткі да кабеты: тут існуюць суровыя крытэрыі, як мусіць складацца яе лёс. Абавязкова замуж, абавязкова нарадзіць дзіця, пільнаваць гаспадарку, падпарадкоўвацца мужчыне... Але гісторыя кампрамісу, канфармізму насамрэч не мае полу. Аўтар не шкадуе сатырычных фарбаў. Гераіні за сорак, час падводзіць рахункі. Сяброўка заве на працу ў сталіцу — хочацца, але страшна. Тут — добры заробак, стабільнасць... «Муха, якая стварае сабе зону камфорту ў павуціне», — з горыччу вызначае сябе Інга. Адзіны мужчына, з якім яна згаджаецца сустрэцца, доктар хуткай дапамогі, прапануе жаніцца, але трэба спадабацца будучай свякрыві, а «мама не любіць разумных жанчын. Яны дрэнныя гаспадыні». Алена Брава — з тых пісьменнікаў, у якіх ёсць свой стыль. Тое, як напісана, не менш важна, чым павароты сюжэта. Кожны сказ мае мастацкую каштоўнасць. Тэкст насычаны алюзіямі і вобразамі. Зноў жа трэба адзначыць аўтарскую смеласць — Алена не баіцца пісаць пра тыя рэчы, якія звычайна замоўчваюцца. Вы можаце згаджацца ці абурацца, галоўнае, што не застанецеся абыякавымі.
Literature Without Border, Озолниеки, 2018.
Нашла два необычных поэтических сборника, изданных в Латвии. Их автор — лауреат Нобелевской премии Герта Мюллер, известная прежде всего как автор романов, изобличающих тоталитаризм. У Герты был опыт жизни в социалистической Румынии, где она считалась диссиденткой. Ее романы очень жесткие, бескомпромиссные. Поэзия в силу жанра более обобщающая, как написал один критик, здесь «переосмысление автором принципа случайности и отстраненного «детского» языка дадаистов, а также освоение сюрреалистического монтажа повседневного и сновидческого». Стихотворения Мюллер часто сравнивают с коллажами — там сочетаются совершенно несочетаемые вещи, «здесь труп лежит а там замерз носок». Впрочем, текст и представлен в виде коллажа — слов, вырезанных из газет, на разноцветных клочках бумаги. Но в конце концов из странных деталей складывается картина… Обычно мрачноватая. Воспоминания‑сновидения ребенка, выросшего в обществе страха и дефицита. Вот магазинчик на площади, очередь, девочка стоит за нитками, чтобы заштопать поехавший чулок, вот полицейские убивают человека и инсценируют самоубийство так же просто, как «в пучке волос жить даме». Сборники билингвальные, переводчиками стали Б.Шапиро и А.Прокопьев, и труд их воистину титанический, ибо автоматическое письмо перевести точно практически невозможно.
Издания для обзора предоставлены книжным магазином «Академическая книга», Минск, пр-т Независимости, 72.
