Замест банка -- у клуб узаемадапамогi?

Добра знаёмыя па савецкiм часе касы ўзаемадапамогi эвалюцыянавалi, падстроiлiся пад новыя эканамiчныя ўмовы. Крэдытныя саюзы, як разлiчваюць iнiцыятары iх развiцця ў Беларусi, будуць прымаць грошы, у параўнаннi з банкамi, пад больш высокiя працэнты, а выдаваць -- па максiмальна спрошчанай працэдуры.
Сам сабе банкiр
Спажывецкi кааператыў "Сталiчны клуб узаемадапамогi" пачаў работу ў Мiнску сёлета ў лютым. Тады ў гэтым крэдытным саюзе было толькi каля 10 пайшчыкаў. Яны зрабiлi паявы ўзнос у памеры 40 тысяч рублёў (пры выхадзе з кааператыву вяртаецца) i заплацiлi 10 тысяч рублёў уступнага ўзносу.
Ужо на пачатак снежня колькасць пайшчыкаў перавысiла 115 чалавек. А абарот прыцягнутых i выдадзеных займаў наблiзiўся да 60 мiльёнаў рублёў.
Кааператыў працуе па прынцыпу былой касы ўзаемадапамогi: хтосьцi ўкладвае грошы, хтосьцi бярэ. Толькi ў крэдытным саюзе пайшчык за размешчаныя на "дэпазiце" грошы атрымлiвае даход. У сваю чаргу i той, каму тэрмiнова спатрэбiлiся грошы, потым будзе вяртаць iх з працэнтамi.
Такiм чынам, крэдытны саюз вельмi нагадвае своеасаблiвую службу "хуткай дапамогi", толькi ў фiнансавай сферы. Акрамя гэтага, пайшчыкi саюза могуць непасрэдна ўплываць на працэнтныя стаўкi. Гэтыя паказчыкi зацвярджаюцца на рэгулярных агульных сходах ўдзельнiкаў кааператыва.
"Разведка боем"
Прававая база, якая рэгулюе дзейнсць крэдытных саюзаў у Беларусi, з`явiлася ў 1996--2000 гадах. Першая такая структура запрацавала ў нашай краiне ў 2002-м. Тады каля дваццацi мiнчан, пераважна члены Мiнскага сталiчнага саюза прадпрымальнiкаў i работадаўцаў, заснавалi таварыства ўзаемнага крэдытавання суб`ектаў малога прадпрымальнiцтва "Стольны". Кожны пайшчык, як патрабуе заканадаўства, зрабiў узнос у эквiваленце 300 еўра. З таго часу выдалi каля 70 займаў агульным аб`ёмам звыш 125 мiльёнаў рублёў. У сярэднiм выдавалi на 3--4 месяцы па 2,5--3,8 мiльёна рублёў.
Аднак справа, як прызнаюцца ў саюзе, пайшла не вельмi ўдала. Жадаючых узяць "крэдыт" было шмат, а вось класцi свае грошы пад працэнты пайшчыкi не спяшалiся. З-за гэтага магчымасцей выдаваць пазыкi было ўсё менш i менш. Прадпрымальнiкам больш выгадна трымаць грошы ў абароце, так тлумачаць сiтуацыю ў дырэкцыi "Стольнага".
Каб папаўняць агульны фонд i выдаваць большыя па аб`ёму пазыкi, у саюзе збiраюцца зарабляць на дадатковых паслугах: даваць платныя юрыдычныя, бухгалтарскiя кансультацыi.
Ад моладзi да пенсiянераў
Сталiчны клуб узаемадапамогi, якi ўзнiк пасля "Стольнага", стваралi з улiкам вопыту работы "першапраходцы". Аднак працаваць усё роўна няпроста. "Кожны чацвёрты-пяты чалавек, якому мы расказваем пра сябе, лiчыць нас "пiрамiдай"", -- прызнаецца старшыня праўлення "клуба ўзаемадапамогi" Iгар Мiкульчык. "У нашым менталiтэце так замацавалася: актыўны, прадпрымальны -- значыць, несумленны, можа падмануць, -- тлумачыць ён. -- Трэба мяняць стэрэатып.
Тым не менш людзi бяруць: каму на вяселле, каму на набыццё бытавой тэхнiкi, каму на рамонт кватэры. Пакуль што працуюць "па дробязi". Калi ж прыцягнуць больш грошай, можна будзе падумаць i пра выдачу сродкаў, напрыклад, на пакупку аўтамабiля цi кватэры.
А пакуль што на першы раз выдаюць да 1 мiльёна рублёў на тэрмiн да 1 года. Расплацiшся, добра зарэкамендуеш сябе -- зможаш разлiчваць у наступны раз i на большую суму. Вабiць людзей тое, што ўсё адбываецца без лiшняга бюракратызму. Раней ў саюзе патрабавалi заклад, а цяпер абыходзяцца i без гэтага: прыносiш даведкi аб сваiм заробку i даходах твайго паручыцеля -- i ў той жа дзень цi назаўтра можаш браць грошы.
-- Было некалькi выпадкаў, калi пазыкi не вярталi, -- прызнаўся Iгар Мiкульчык. -- Аднак iх было няшмат. Пайшчыкi адзiн аднаго ведаюць. Нiхто не хоча, каб яго потым папракалi.
Грыбное надвор`е
У блiжэйшыя месяцы ў Мiнску, Магiлёве, Лiдзе, Мядзельскiм раёне, iншых рэгiёнах, як плануецца, пачнуць работу звыш пяцi новых крэдытных саюзаў грамадзян. Далей яны будуць расцi як грыбы, прагназуюць эксперты. У тых жа суседнiх Украiне i Польшы цяпер у такiх кааператывах удзельнiчаюць тысячы людзей.
Для аналагiчнага поспеху ў Беларусi, адзначаюць спецыялiсты, неабходна зняць з крэдытных саюзаў пэўную нагрузку. Напрыклад, пайшчык за размяшчэнне цi атрыманне грашовых сродкаў мусiць плацiць падаходны падатак. Нямала плацяць кааператывы i за абслугоўванне сваiх рахункаў у банках. Калi гэтыя праблемы вырашаць, то i "крэдыты" грамадзяне змогуць атрымлiваць па больш нiзкай працэнтнай стаўцы.
Крэдытны саюз -- гэта яшчэ адна магчымасць з выгадай укласцi свае сродкi цi атрымаць пазыку. У насельнiцтва пашыраецца выбар. Аднак, прызнаюцца эксперты, рабiць асноўную стаўку на такiя кааператывы, супрацьпастаўляць iх банкам пакуль што вельмi рана: новыя структуры з-за iх неразвiтасцi i малых абаротаў для банкаўскага сектара не канкурэнты.
Даведка "НГ"
У Беларусi першы крэдытны саюз пачаў работу ў 1885 годзе. Пiянерам стала Мiнскае гарадское крэдытнае таварыства. Ужо ў 1914 годзе толькi ў Мiнску дзейнiчалi пяць такiх структур. У наступным, 1915-м, грашовы абарот таварыстваў узаемнага крэдыту, якiя працавалi на тэрыторыi сучаснай Беларусi, складаў больш за 250 мiльёнаў рублёў -- вельмi вялiкiя па тым часе грошы.
Сёння ў свеце членамi крэдытных кааператываў з`яўляюцца каля 100 мiльёнаў чалавек. Найбольшую папулярнасць такiя аб`яднаннi набылi ў Iрландыi i Канадзе. Там у крэдытных саюзах удзельнiчае кожны другi жыхар краiны.