Распрацавана мноства тэхналогій па ачыстцы вады, але толькі некаторыя з іх адрозніваюцца і эканоміяй, і эфектыўнасцю.
У сярэднім у побыце чалавек расходуе каля 250 літраў вады ў дзень. Вялікая колькасць яе ідзе на прамысловыя мэты. Каб зноў выкарыстоўваць гэты рэсурс, ваду старанна ачышчаюць. Распрацавана мноства тэхналогій, але толькі некаторыя з іх адрозніваюцца і эканоміяй, і эфектыўнасцю.Вадзім Савіч, намеснік дырэктара па навуцы Інстытута парашковай металургіі імя акадэміка А.У. Романа, праводзіць у кабінет, дзе знаходзяцца незвычайныя шэрыя трубы — порыстыя тытанавыя аэратары:
Як вядома, у прэснай вадзе шмат растворанага жалеза — у вялікай колькасці гэты карысны мікраэлемент можа нашкодзіць здароўю. На самаадчуванне людзей можа паўплываць і біялагічнае забруджванне вады. Адным з найбольш моцных акісляльнікаў, які знішчае бактэрыі, споры і вірусы, з’яўляецца азон. Ён забяспечвае хуткае і надзейнае абеззаражванне вады, паляпшае яе ўласцівасці — устараняюцца прысмакі і пахі, колернасць. Акрамя таго, узрастае колькасць растворанага кіслароду, што вяртае ачышчанай вадзе адну з асноўных уласцівасцей, якія характарызуюць чыстыя прыродныя крыніцы.
Азона-паветраная сумесь нагнятаецца ў спецыяльныя кантактныя камеры, па дне якіх размешчаны трубы. Раней для іх вырабу выкарыстоўвалася кераміка. Вадзім Савіч тлумачыць:
— Керамічныя порыстыя трубы служаць 2—3 гады, затым разбурваюцца. У палімерных аэратараў таксама мноства мінусаў: напрыклад, яны перастаюць эфектыўна працаваць з-за біяабрастання, калі ўсяго за пару гадоў мікраарганізмы цалкам засяляюць матэрыял, забіваючы ўсе поры. Наша распрацоўка — тытанавы аэратар — вырашае шэраг такіх праблем.
Кандыдат тэхнічных навук Вадзім Савіч тлумачыць: асноўная іх перавага — доўгі тэрмін службы. Так, аэратары з тытану могуць надзейна працаваць 15—20 гадоў. Акрамя таго, матэрыял не дэградзіруе пад уздзеяннем сонечнага святла, азона-паветранай сумесі, менш схільны да біяабрастання за кераміку або палімеры, устойлівы да гідраўдараў. Прымяненне порыстых тытанавых аэратараў зніжае прастоі ачышчальных збудаванняў з-за рамонтаў, памяншае эксплуатацыйныя выдаткі.
Інстытут наладзіў серыйную вытворчасць тытанавых трубчастых аэратараў. Але на гэтым вучоныя НАН не спыніліся: зараз распрацавана тэхналогія вырабу дыскавых аналагаў. Аляксандр Тарайковіч, загадчык навукова-даследчай лабараторыі інстытута, падзяліўся падрабязнасцямі:
— Замяніўшы тытанавую трубу на дыск, нам удалося ў тры разы знізіць валютныя капітальныя выдаткі, амаль на 40 працэнтаў зменшыць сярэднюю спажываную магутнасць кампрэсараў — зберагаецца значная колькасць энергарэсурсаў. Як на саму канструкцыю, так і на тэхналогію вырабу асобных элементаў мы атрымалі сем патэнтаў.
Сёння тытанавыя аэратары задзейнічаны ў азанаванні вады фактычна для паловы жыхароў Мінска.
Распрацоўшчыкі ўдасканальваюць тэхналогію. Так, тытанавы дыск павялічыўся: са 180 міліметраў да 280. Інжынеры працуюць, каб аптымізаваць работу аэратараў. Вучоныя змаглі значна знізіць выдаткі на матэрыялы, павысілі іх трываласць. Паскорыўся і выпуск гатовай прадукцыі: калі раней, да прыкладу, на выраб сотні аэратараў патрабавалася каля двух месяцаў, то зараз — усяго два тыдні.Сёння падобныя прылады задзейнічаны ў азанаванні вады фактычна для паловы жыхароў Мінска. Але такія тытанавыя канструкцыі выкарыстоўвае не толькі «Мінскводаканал» — аэратар выдатна спраўляецца з падрыхтоўкай пітной вады для Масквы, Мурманска, шэрагу іншых буйных гарадоў i прадпрыемстваў суседняй Расіі.
ypopko@sb.by
Фота прадастаўлена НАН Беларусі.
