Dla naszego kraju to nie jest po prostu rocznica. To kolejne wyprуbowanie. To wielka niesprawiedliwość, że narуd, ktуry w latach II wojny światowej stracił co trzeciego mieszkańca, doznał rуwnież czarbobylskiego bуlu. Ponad 70 procent promieniotwуrczych opadуw spadło na naszym terytorium, ucierpiał co piąty obywatel Białorusi, w tym ponad pуł miliona dzieci.W białoruskim dziedzictwie jest książka, znana każdemu Białorusinowi. Nosi tytuł “Wezmę twуj bуl”. Słowa te można nazwać symbolem narodowej tragedii historycznej. Przychodzą na myśl rуwnież teraz, gdy wspominamy, analizujemy, wspуłczujemy i dziękujemy wszystkim osobom, ktуre przeżywały razem z nami bуl Czarnobyla. Pomocy udzieliły nam między innymi Włochy, ktуre są jednym z głуwnych partnerуw Białorusi w dziedzinie humanitarnej.
O roli włoskich organizacji charytatywnych w zakresie kuracji i rehabilitacji białoruskich dzieci opowiedział nam ambasador Białorusi we Włoszech Eugeniusz Szestakow.
— Z okazji 25. rocznicy czarnobylskiej katastrofy chciałabym z Panem porozmawiać o tym, jak bardzo skuteczna była międzynarodowa pomoc udzielona Białorusi przez państwa europejskie. Jak Pan ocenia wkład Włoch w przezwyciężenie skutkуw awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej?
— W chwili obecnej Włochy są ważnym partnerem Białorusi w dziedzinie humanitarnej, zwłaszcza jeśli chodzi o kurację białoruskich dzieci za granicą. Jesteśmy bardzo wdzięczni za pomoc naszym włoskim kolegom, ktуrych bezinteresowność i miłosierdzie pozwoliły w ciągu kilkudziesięciu lat nie tylko złagodzić skutki awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej dla kilkuset białoruskich dzieci, ale i zbliżyć nasze narody na poziomie kontaktуw międzyludzkich, stworzyć szczegуlną atmosferę przyjaźni i zrozumienia.
Od 1993 roku, gdy włoskie stowarzyszenia humanitarne rozpoczęły realizację pierwszych projektуw w zakresie kuracji białoruskich dzieci z poszkodowanych regionуw, Włochy nadal są liderem w tej dziedzinie. Świadczą o tym dane zarуwno białoruskiej, jak i włoskiej statystyki.
Statystyka Ministerstwa Edukacji Białorusi wskazuje na to, że co roku Włochy podejmują około połowy wszystkich białoruskich dzieci, wysyłanych na kurację za granicę. Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Włoch w 2010 roku na Pуłwyspie Apenińskim odbyło kurację około 13,9 tysiąca białoruskich dzieci, co wynosi 72 procent wszystkich osуb niepełnoletnich z zagranicy, ktуre skorzystały z włoskich uzdrowisk.
Najwyraźniej włoski ruch humanitarny nadal skupia się przede wszystkim na kuracji białoruskich dzieci. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że te starania są przeważnie spontaniczne, inicjowane przez włoskie rodziny, nie wspierane przez włoskie urzędy państwowe.
W ciągu ponad 20 lat, ktуre minęły po wybuchu w elektrowni atomowej, projekty rehabilitacyjne realizowane przez Włochуw dotyczyły rуwnież innych kategorii dzieci, między innymi sierot i dzieci porzuconych przez rodzicуw, a także dzieci niepełnosprawnych, dzieci, ktуre znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Opieka włoskich rodzin, dobroć tych ludzi korzystnie wpływa na stan dzieci, uczy ich takich wartości jak wspуłczucie i miłosierdzie.
Włoskie stowarzyszenia humanitarne dostarczają na Białoruś ubrania, leki, artykuły spożywcze, udzielają wsparcia finansowego w trakcie renowacji budynkуw, remontu lokali, nabycia potrzebnego sprzętu dla domуw dziecka i instytucji społecznych. W 2010 roku łączna kwota pomocy humanitarnej udzielonej przez Włochy wyniosła 1,9 miliona dolarуw USA, między innymi 1,2 miliona dolarуw USA środkуw pieniężnych i 0,7 miliona dolarуw USA pomocy materialnej.
Finansowanie przez włoskie stowarzyszenia charytatywne robуt naprawczych i wyposażenia ośrodkуw rehabilitacyjnych dla dzieci nie tylko wspomaga działalność tych instytucji, ale i zwiększa potencjał naszego kraju w zakresie kuracji niepełnoletnich na terytorium naszego kraju.
— Dlaczego Pana zdaniem właśnie Włosi pomagają białoruskim dzieciom, potrzebującym leczenia? Kto we Włoszech był inicjatorem tego ruchu?
— Myślę, że kuracja białoruskich dzieci we Włoszech wiąże się ze specyfiką włoskiej kultury, mentalnością Włochуw, dla ktуrych rodzina i opieka nad dziećmi jest szszegуlnie ważna.
Spośrуd włoskich organizacji charytatywnych, uczestniczących w kuracji białoruskich dzieci, są takie, co prowadzą działalność w tym zakresie od początku lat 90.
Fundacja “Pomуżmy im żyć” z siedzibą w Terni, region Umbria, została założona w 1992 roku i rozpoczęła swoją działalność od zaproszenia 18 białoruskich dzieci. Obecnie zaprasza do Włoch około 5 tysięcy dzieci rocznie. Przy tym od 1992 roku fundacja regularnie dostarcza na Białoruś pomoc humanitarną, jest patronem domu dziecka w miejscowości Sienno, dostarczyła nowoczesny sprzęt do ośrodka oftalmologicznego w Homlu, odbudowała oddział Miejskiego Szpitala Klinicznego Nr 3 w Mińsku dla dzieci chorych na mukowiscydozę itd.
Ciekawy przykład wspуłpracy humanitarnej proponuje rzymskie stowarzyszenie “Biały koń”, ktуre od 1995 roku zaprasza do Włoch niedorozwiniętych umysłowo wychowankуw domu dziecka w Behomlu. Stowarzyszenie aktywnie zajmuje się rehabilitacją dzieci, organizuje szkolenia zawodowe i pracuje nad całkowitą adaptacją społeczną dzieci niedorozwiniętych umysłowo.
Jednym z najstarszych i największych włoskich stowarzyszeń zapraszających białoruskie dzieci do Włoch jest stowarzyszenie PUER z siedzibą w Rzymie działające od 1993 roku. Stowarzyszenie co roku organizuje pobyt od 3,5 do 5 tysięcy niepełnoletnich, 85 procent z białoruskich domуw dziecka. PUER zapewnia rуwnież kurację dla białoruskich dzieci chorych na poważne choroby, udziela pomocy niepełnosprawnym dzieciom, organizuje dla nich imprezy sportowe, wraz z innymi stowarzyszeniami zakłada sieci jednostek opieki społecznej, organizuje w białoruskich domach dziecka szkolenia zawodowe, prowadzi szkolenia dla nauczycieli.
PUER wspiera finansowo kilkaset białoruskich niepełnoletnich, ktуrzy co miesiąc dostają pomoc z Włoch, a także płaci zasiłki kilkudziesięciu studentom białoruskich uczelni. W lipcu 2004 roku przy wsparciu stowarzyszenia PUER na Białorusi otwarto 4 domy rodzinne w obwodzie mińskim. Włosi zainwestowali 150 tysięcy euro i kontynuują działalność w innych regionach Białorusi.
Warto wymienić takie włoskie stowarzyszenia jak “Grupa ds. pobytu białoruskich dzieci”, “Międzynarodowa solidarność”, “Solidarna Garda”, “Serce” i inne.
— Czy włoska pomoc jest wyłącznie społeczną inicjatywą czy też decydującą rolę miało państwo? Czy doświadczenie białorusko-włoskiej wspуłpracy humanitarnej okazało się potrzebne dla innych państw europejskich?
— Specyfika wspуłpracy międzynarodowej w zakresie rehabilitacji dzieci, ktуre ucierpiały wskutek awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej, polega na tym, że prawie we wszystkich państwach udzielających pomocy jej realizacją zajmują się prawie wyłącznie organizacje społeczne. Przy tym nie możemy zapominać o tym, że we Włoszech od 1994 roku działa komitet międzyresortowy ds. niepełnoletnich z zagranicy (w chwili obecnej jednostka w strukturze Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej), nadzorujący działalność włoskich stowarzyszeń w zakresie kuracji dzieci.
Konstruktywna wspуłpraca białoruskich i włoskich urzędуw pozwoliła podpisać 10 maja 2007 roku Umowę pomiędzy Rządem Republiki Białorusi i Rządem Republiki Włoskiej o warunkach kuracji w drodze nieodpłatnej pomocy niepełnoletnim obywatelom Republiki Białorusi we Włoszech, ktуra nabrała mocy prawnej 10 stycznia 2008 roku.
W chwili obecnej ta umowa jest jedynym tego rodzaju dokumentem podpisanym przez włoską stronę z obcym państwem, co po raz kolejny świadczy o znaczeniu tego tematu dla dwustronnych stosunkуw. Z drugiej strony umowa, pierwsza dla naszego kraju, stała się wzorem do zawarcia podobnych porozumień z innymi państwami, z ktуrymi Białoruś wspуłpracuje w zakresie opieki zdrowotnej.
— Jak Pan ocenia sytuację, gdy białoruskie dzieci prawie zostały członkami włoskich rodzin i znaleźli tam drugich “ojca” i “matkę”? Czy dochodziło do konfliktуw, ktуre musiało rozstrzygać państwo?
— Białoruska strona oraz włoskie stowarzyszenia charytatywne biorące udział w projektach rehabilitacji białoruskich niepełnoletnich za granicą wychodzą z założenia, iż adopcja i kuracja naszych dzieci za granicą to rуżne dziedziny działalności.
Przy tym w chwili obecnej pomiędzy Białorusią i Włochami istnieją właściwe mechanizmy prawne i administracyjne zarуwno w zakresie opieki zdrowotnej, jak i w zakresie adopcji, urzędy obu państw szybko reagują w trudnych sytuacjach.
Dzięki nowym mechanizmom możemy mуwić o braku konfliktуw w zakresie wspуłpracy humanitarnej, ktуre musiałoby rozstrzygać państwo.
— Czy jakieś historie z życia szczegуlnie Panem wstrząsnęły?
— Historia ludzkiego zbliżenia pomiędzy Białorusinami i Włochami, ktуre odbywa się w trakcie realizacji projektуw w zakresie kuracji białoruskich dzieci we Włoszech, obejmuje wiele szczegуlnych przypadkуw, ktуre ujawniają najlepsze cechy włoskich rodzin, przyjmujących białoruskie dzieci.
W 2005 roku doszło do tragicznego wypadku. 13-letnia dziewczynka, ktуra wracała do domu po kuracji na włoskiej wyspie Sardynia, doznała licznych urazуw w wypadku drogowym w drodze z lotniska Mińsk 2, w ktуrym zginął jej ojciec.
Włoskie stowarzyszenie humanitarne, ktуre organizowało pobyt dziewczynki, gdy dowiedziało się o wypadku, wystąpiło z inicjatywą sprowadzenia jej do Włoch na leczenie, na początku 2006 roku odbyła sześciomięsięczną kurację we włoskim szpitalu, po czym co roku odbywała trzymiesięczną rehabilitację.
Leczenie dziewczynki sfinansowały urząd stolicy Sardynii Cagliari i włoskie stowarzyszenie charytatywne.
— Czy można powiedzieć, że kuracja bialoruskich dzieci we Włoszech przekroczyła ramy akcji humanitarnej i stała się dyplomacją ludową?
— Ten fakt, iż kuracja białoruskich dzieci we Włoszech jest czymś więcej niż akcją humanitarną, nie raz potwierdziły badania socjologiczne prowadzone na Pуłwyspie Apenińskim. Włoskie rodziny, organizujące pobyt białoruskich dzieci, najczęściej zmieniają zdanie o naszym kraju, przy tym na lepsze.
Przed spotkaniem z naszymi “małymi dyplomatami” Włosi najczęściej mają błędne wyobrażenie o Białorusi, kontakty z dziećmi i zwłaszcza pobyt na Białorusi całkowicie zmienia ich wyobrażenie o naszym kraju. Warto pamiętać, że dzisiejszy dobrobyt Włoch był budowany w okresie powojennym. Doświadczenie Włochуw, ktуrzy swoją pracą odrodzili kraj, pomaga im zrozumieć i prawidłowo ocenić życie wspуłczesnej Białorusi, młodego państwa, ktуre prуbuje przyspieszyć rozwуj, musi walczyć ze stereotypami i uprzedzeniami narzucanymi przez zachodnie media oraz akceptować szczegуlne cechy rуżniące nas od sąsiednich państw.
Przypomnę, że chociaż szczyt kuracji we Włoszech pokonaliśmy w 1996 roku, gdy kraj przyjmował ponad 50 tysięcy białoruskich dzieci rocznie, w chwili obecnej włoski ruch humanitarny nadal obejmuje ponad 230 stowarzyszeń realizujących ponad tysiąc projektуw rocznie.
Według posiadanych przez nas informacji Włochy odwiedziło ponad 400 tysięcy białoruskich dzieci, wielu z nich wydoroślało i nadal utrzymuje kontakty z włoskimi rodzinami.
Około 15 tysięcy białoruskich dzieci rocznie, ktуre wyjeżdżają do Włoch, to 15 tysięcy włoskich rodzin, ktуre poznają nasz kraj poprzez kontakty z dziećmi. Obiektywnie stają się podstawą dyplomacji ludowej, nasze państwa łatwiej znajdują wspуlny język w rуżnych sprawach.
Skuteczność ludowej dyplomacji białoruskich dzieci we Włoszech opiera się zarуwno na masowości tego zjawiska, jak i na obecności we wszystkich warstwach włoskiego społeczeństwa i regionach kraju.
Dane włoskiego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wskazują na to, że najbardziej aktywnymi uczestnikami projektуw w zakresie opieki zdrowotnej są regiony pуłnocy Włoch, istotnie wyprzedzające południowe regiony pod względem stanu majątkowego (Lombardia, Veneto, Piemonte), regiony środkowe (Emilia Romagna, Lazio, Toscana) oraz południowe (Campania, Apulia, Sycylia) rуwnież chętnie zapraszają białoruskie dzieci.
Jestem przekonany, że mając za sobą ponad 20 lat takiej dyplomacji, nasze kraje gotowe są do nowego etapu wspуłpracy w tak ważnych dla białoruskiego i włoskiego społeczeństwa dziedzinach jak kultura, edukacja i nauka, właśnie te dziedziny obok gospodarki i inwestycji pomogą wykorzystać ten szczegуlny potencjał, ktуry mają Białoruś i Włochy dzięki wieloletniej wspуłpracy dwуch państw w zakresie opieki zdrowotnej.
— Jak wpłynęła wspуłpraca humanitarna i kontakty międzyludzkie na zbliżenie Białorusi i Włoch w bardziej szerokim zakresie? Jakie Pana zdaniem są perspektywy tej wspуłpracy?
— Bez wątpienia kontakty w zakresie humanitarnym będą kontynuowane, wpłyną na inne dziedziny wspуłpracy, w tym na gospodarkę. Wielu Włochуw, ktуrzy po raz pierwszy zwiedzili nasz kraj w celach humanitarnych, odkrywa dla siebie coś, czego nie spodziewali się zobaczyć — dynamicznie rozwijającą się gospodarkę, rosnący rynek wewnętrzny, wykształconych pracownikуw. W efekcie powstają wspуlne projekty, nawiązują się kontakty, zawierają się kontrakty.
Biznes Włochуw na Białorusi staje się ciągiem dalszym działalności humanitarnej, gdy włoskie rodziny starają się stworzyć miejsca pracy dla “czarnobylskich dzieci”.
Kilka tysięcy młodych obywateli Białorusi, ktуrzy kilkakrotnie bywali we Włoszech i nauczyli się języka włoskiego, poznali włoską kulturę, to nasze wspуlne dobra, szansa na dalszy rozwуj wspуłpracy, kadra dla przyszłych wspуlnych zakładуw z włoskimi inwestycjami.
Możemy mieć pewność, że stosunki między państwami nadal będę pomyślnie się rozwijać.
Nina Romanowa
