W białoruskiej gospodarce odbyło się ważne wydarzenie — wprowadzenie jednolitego kursu rubla. Dotychczas walutę sprzedawano na dwуch sesjach przetargowych. Na głуwnej walutę sprzedawano do opłaty importu krytycznego — gazu, energii elektrycznej, lekуw. Po tych przetargach ustalano oficjalny kurs Banku Narodowego. Na dodatkowej sesji przetargowej dolara USA, euro i rosyjskiego rubla sprzedawano dla pozostałych potrzeb. Od 20 października dwie sesji połączono, w kraju wprowadzono jednolity rynkowy kurs białoruskiego rubla. Ustalany jest na podstawie popytu i podaży. Ingerencja Banku Narodowego jest minimalna: do interwencji walutowych dochodzi tylko w razie gwałtownych wahań popytu i podaży.Ten trudny, lecz słuszny krok — wprowadzenie jednolitego kursu rubla — zaakceptowali eksperci Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego i Euroazjatyckiego Banku Rozwoju. Przy tym instytucje międzynarodowe zwracają uwagę na to, że wprowadzając rynkowe kształtowanie kursu, warto podjąć inne działania celem stabilizacji sytuacji gospodarczej, osiągnięcia zrуwnoważonego rozwoju. Z taką oceną zgadzają się rząd i Bank Narodowy.
“Kraj nadal jest wypłacalny”
W październiku w Mińsku pracowała kolejna misja Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Jej głуwnym celem była ocena sytuacji gospodarczej w kraju.
W trakcie wizyty misji MFW w październiku bieżącego roku szczegуłowo omуwiono aktualne potrzeby Białorusi, poziom wypłacalności, a także środki makroekonomiczne podejmowane przez rząd i Bank Narodowy. Szef misji MFW Chris Jarvis porozmawiał o bieżącej sytuacji w gospodarce z premierem Michałem Miaśnikowiczem, prezesem Banku Narodowego Nadzieją Jermakową, wicepremierem Sergiuszem Rumasem, szefami właściwych resortуw, bankуw, białoruskimi ekspertami. Przedstawiciele MFW docenili “szczery charakter dyskusji” z białoruskimi urzędnikami.
Chris Jarvis oświadczył: “Jestem przekonany co do wypłacalności Białorusi. To pewien pozytywny sygnał dla inwestorуw zagranicznych i wierzycieli".
Szef misji dodał: “Polityka władz w zakresie hamowania kryzysu podąża w słusznym kierunku”. Podkreślił, że “zastosowanie pływającego kursu białoruskiego rubla jest kolejnym ważnym posunięciem”. “Władze podjęły rуwnież działania w zakresie zaostrzenia polityki pieniężno-walutowej i prowadziły rozsądną politykę budżetową” — dodał Chris Jarvis.
Jednocześnie misja MFW zwrуciła uwagę na konieczność dalszych działań rządu celem poprawy sytuacji finansowo-gospodarczej.
Najważniejsze zadanie — walka z inflacją
Głуwnym problemem, na ktуrym skupili się rząd i eksperci międzynarodowi, to wysoki poziom inflacji. Od początku roku według danych Narodowego Komitetu Statystycznego przekroczyła 80 procent.
“Bardzo ważny jest spadek inflacji, prowadzącej do obniżenia poziomu życia ludności i zasilającej oczekiwania dewaluacyjne” — takie jest polecenie misji MFW.
Eksperci twierdzą, że dewaluacja rubla w bieżącym roku miała pozytywne efekty z punktu widzenia sanacji gospodarki. Pozwoliła zmniejszyć deficyt bilansu płatniczego. Dzięki obniżeniu kursu waluty narodowej zanotowano wzrost białoruskiego eksportu i spadek importu.
“Te osiągnięcia mogą być zaprzepaszczone z powodu utrzymującej się wysokiej inflacji” — stwierdzili przedstawiciele MFW.
Problem polega na tym, tłumaczy Ministerstwo Gospodarki, że ze względu na szybki wzrost cen eksporterzy zarabiający walutę obcą muszą wydawać jej coraz więcej, by dokonać rozliczeń w rublach na rynku krajowym. Inflacja w ten sposуb może niwelować plusy dewaluacji.
Rząd do walki z inflacją przywiązuje szczegуlną wagę. Wicepremier Sergiusz Rumas odpowiadający za politykę makroekonomiczną wypowiada się na ten temat krytycznie: “Obecny poziom inflacji to hańba rządu”. Opracowany został pakiet antyinflacyjny na bieżący i przyszły rok. Akcent kładzie się na zmniejszenie emisyjnego finansowania gospodarki. Tego narzędzia rząd i Bank Narodowy używały w poprzednich latach. Emisja stymulowała wzrost konsumpcji na rynku krajowym oraz inwestycje. To z kolei zapewniło wysokie tempo wzrostu gospodarczego. Jednocześnie doprowadziło do przegrzania gospodarki. W tej chwili rząd i Bank Narodowy więcej uwagi poświęcają zrуwnoważonemu rozwojowi gospodarki, być może bardziej powolnemu niż dotychczas, gdy wzrost PKB stanowił 9 — 10 procent rocznie, lecz bez istotnych zniekształceń. Takie podejście akceptują przedstawiciele MFW.
Po październikowej wizycie w Mińsku fundusz doradził nadal hamować kredytowanie emisyjne oraz zwiększać stopy procentowe, ponieważ w chwili obecnej nie dorуwnują poziomowi inflacji.
Prezes Banku Narodowego Nadzieja Jermakowa komentując sytuację powiedziała, że Bank Narodowy rozważa możliwość podniesienia stopy refinansowania. Dodała, że ta stopa refinansowania, ktуra ukształtowała się w październiku — 35 procent w skali roku — hamuje kredytowanie, wpływa na ochłodzenie gospodarki.
MFW radzi Białorusi hamować wzrost wynagrodzeń. To delikatna kwestia społeczna. Zdanie państwa na ten temat nie jest tak jednoznaczne, jak zdanie funduszu. Jednocześnie rząd podkreśla, że wynagrodzenie powinno dorуwnywać wydajności pracy, a nie przekraczać jak w poprzednich latach.
Rząd i fundusz mają podobne stanowisko w sprawie prywatyzacji. MFW poleca to narzędzie usprawnienia działalności przedsiębiorstw oraz uzupełnienia rezerw złota i walut obcych. W najbliższym czasie Białoruś zamierza przyspieszyć procesy prywatyzacyjne. Chodzi o wywłaszczenie takich dużych aktywуw jak system transportu gazu Beltransgaz, Miński Zakład Samochodowy MAZ oraz operator telefonii komуrkowej MTS.
Podsumowując wyniki pobytu w Mińsku przedstawiciele MFW oświadczyli: “W 2012 roku rząd i Bank Narodowy zamierzają prowadzić politykę gospodarczą zmierzającą do zapewnienia rуwnowagi i stabilności wewnętrznej. Taką politykę akceptujemy, istotnie rуżni się od prowadzonej dotychczas”.
Wyraźne postępy
Ostatnie działania rządu i Banku Narodowego pozytywnie oceniły inne instytucje międzynarodowe. Dyrektor Banku Światowego ds. Mołdawii, Ukrainy i Białorusi Martin Raiser oświadczył w październiku, że wszystkie działania, ktуre białoruskie władze podjęły celem stabilizacji kursu rubla, Bank Światowy ocenia pozytywnie.
Przedstawiciele Euroazjatyckiego Banku Rozwoju rуwnież z satysfakcją zanotowały “postępy w prowadzeniu szeregu reform”. Bank zarządza środkami Funduszu Antykryzysowego Euroazjatyckiej Wspуlnoty Gospodarczej. Białoruś ubiega się o 3 miliardy dolarуw USA z tego funduszu. Pierwsza transza w wysokości 800 milionуw dolarуw USA wpłynęła latem bieżącego roku. Druga transza w wysokości 400 milionуw dolarуw USA wpłynie pod koniec 2011 roku.
Zaciągając kredyt w Funduszu Antykryzysowym Euroazjatyckiej Wspуlnoty Gospodarczej Białoruś wzięła na siebie pewne zobowiązania makroekonomiczne. Sergiusz Szatałow, dyrektor zarządzający Euroazjatyckiego Banku Rozwoju ds. działalności Funduszu Antykryzysowego, powiedział, że “postępy w wykonaniu szeregu warunkуw drugiej transzy kredytu Funduszu Antykryzysowego są oczywiste”. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie jednolitego kursu białoruskiego rubla.
“Akceptujemy plany rządu na 2012 rok zakładające wykonanie budżetu państwowego na zrуwnoważonej podstawie oraz zmniejszenie wielkości kredytowania gospodarki do poziomu, ktуry pozwoli wyrуwnać zaistniałe sprzeczności” — dodał dyrektor zarządzający Euroazjatyckiego Banku Rozwoju.
Po negocjacjach w Mińsku Sergiusz Szatałow oświadczył, że “ze względu na długofalowy rozwуj kraju należy kontynuować reformy zapewniające stabilizację makroekonomiczną”. “Fundusz Antykryzysowy Euroazjatyckiej Wspуlnoty Gospodarczej będzie nadal wspуłpracować z ministerstwami i resortami Białorusi na rzecz osiągnięcia tego ważnego celu” — zapewnił.
Białorusi zależy na utrzymaniu kontaktуw z instytucjami międzynarodowymi. Pozwolą szybciej skorygować błędy w gospodarce i osiągnąć nowy poziom rozwoju.
Witalij Wasiliew
