W poszukiwaniu straconego
10.11.2005 18:50:23
Wszystko jak w їyciu. Marzy siк, buduje siк zamki na lodzie, a z biegiem czasu pozbywa siк niezliczonego mnуstwa zіudzeс i pogr±їa siк w surowej prozie rzeczywisto¶ci. Natomiast w przypadku miasta Gіubokoje, chce siк pozostawaж romantykiem, naiwnie wierz±c, їe przynajmniej miasta i zamki istniej± zawsze.
Byж moїe nawet sam Napoleon byі romantykiem, kiedy patrzaі na widoki Gіubokiego… Inaczej sk±d by siк wziкіy jego pomysіy, aby zbudowaж na miejscu Gіubokiego jedno z najpiкkniejszych i najwygodniejszych miast Europy ? Czy tego lata imperator Francji wiedziaі, їe jeszcze w XVI–XVIII stuleciach niedaleko klasztoru Berezwieckiego wznosiі siк Gіubocki zamek?
Potкїna budowla z tradycyjnymi waіami ziemnymi, drewnianymi ¶cianami, wieїami i rowami z wod± — wszystko to ogrzewaіo mieszkaсcуw miasta Gіubokoje my¶lami o nieprzystкpno¶ci ich osiedla. Ale rozwijaіa siк nie tylko urbanistyka, lecz i uzbrojenie, techniki i technologie zniszczenia wszystkiego co siк rusza i nie rusza. W roku 1654 zamek zostaі spalony. Powstanie, ktуre odbyіo siк wkrуtce, nie uratowaіo go przed jeszcze jednym poїarem — dosіownie za parк lat. A w czasie Wojny Pуіnocnej w latach 1700–1721 zamek znowu ucierpiaі. I wtedy juї nast±piі zmierzch jego historii. Co prawda pozostaіa ulica Zamkowa… Jest ona utrwalona na wielu widokуwkach, wydanych w rуїnych latach. Gіubokoje od XVI stulecia, po uzyskaniu statusu miasteczka, mimo swojej wielkiej sіawy historycznej, lekko odst±piіo swoje prawa do bycia “stolic±” Disnie — centrum powiatowemu. Ale to w їadnym stopniu nie przeszkadzaіo jego wzrostowi i rozwojowi. Niew±tpliwie, w urzeczywistnieniu pomysіуw mieszkaсcуw miasteczka o dobrobycie pomogli wpіywowi gospodarze. W XVII stuleciu Gіubokoje naleїaіo do Radziwiііуw, potem — Witgensteinуw. Nazwiska tк maj± ogromne znaczenie zarуwno w politycznym, jak i gospodarczym їyciu Biaіorusi. Na tle drewnianych domkуw parterowych pojawiіy siк synagoga, kaplica, cerkiew. Centrum їycia staі siк ko¶ciуі karmelitуw — z bibliotek±, szkoі±, gabinetem fizycznym, szpitalem, aptek±. Nawet orkiestrк, licz±c± 40 muzykуw, stworzono przy ko¶ciele.
Ogуlnie rzecz bior±c, je¶li chodzi o staіy rozwуj staraс gospodarczych, proces ten jest zgodny z prawami natury i ci±gle prowadzi naprzуd. Kaїde biaіoruskie osiedle, kaїde miasteczko znajduj± siк we wspуlnym systemie wspуіrzкdnych, wspуlnego ruchu. Wstyd jest byж biednym nawet przed s±siadami… Zdarzaj± siк wzrosty i spadki. Jest to charakterystyczne rуwnieї w przypadku miasta Gіubokoje. Kultura tu zawsze znajdowaіa siк w rкkach romantykуw, marzycieli, artystуw, ktуrzy potrafili nie tylko rozerwaж іaсcuchy realizmu, lecz rуwnieї wznie¶ж swoje, mimo їe nie zawsze namacalne, budowle. Z jeziornego miasteczka (dwa іadnych lustra wody s± bezpo¶rednio w mie¶cie) pochodzi poeta Mikoіaj Miсski. Urodziі siк w biednej rodzinie їydowskiej. Wcze¶nie zostaі sierot±.
Pseudonim naszego rodaka zwi±zany jest z tym, їe wychowany byі on w Miсsku, ukoсczyі tutaj gimnazjum. A propos — ze zіotym medalem. Po ukoсczeniu wydziaіu prawa na Uniwersytecie Petersburskim zostaі doktorem prawa. Jego utwory zaczкіy ukazywaж siк w druku w poіowie lat 70. XIX stulecia, na pocz±tku pasjonowaі siк Niekrasowem i Pleszczejowem, pујniej przeszedі do liryki symbolizmu. Wengierow — drugi nasz ziomek, pochodz±cy z Miсska, bibliograf — nazwaі Miсskiego “ojcem rosyjskiego dekadentyzmu”. Ale samych tylko literackich ambicji dla poety byіo za maіo.
I poeta, pochodz±cy z miasta Gіubokoje, staje siк filozofem, pisze traktat “Religia przyszіo¶ci: Rozmowy filozoficzne”. Mikoіaj Maksymowicz zmarі w roku 1937, nie rozstrzelano go. Dlatego їe przebywaі w Paryїu. Chociaї jeszcze w czasie pierwszej rosyjskiej rewolucji Miсski uwaїaі za moїliw± i “wewnкtrznie niezbкdn±” uniк pomiкdzy symbolizmem i rewolucj±.
Ale wtedy czasy zmieniaіy pogl±dy w mgnieniu oka. Dlatego wіa¶nie byі Paryї i cmentarz Pierre-Laches. Pochowany on zostaі w tej samej ziemi, co prochy Honorй de Balzaca, Moliera, Guillaume’a Apollinaire’a…
Gіubokoje (o czym ¶wiadczy dzisiaj tablica pami±tkowa, ale o czym — nie wiedzieж czemu — zapominano w niektуrych biaіoruskich encyklopediach) jest rуwnieї miastem Tadeusza Doікgi-Mostowicza.
Tutaj pisaі on swoje ksi±їki “Znachor” i “Profesor Wilczur”, ktуre zostaіy zekranizowane jeszcze w latach przedwojennych. Prototypem chirurga zostaі inny nasz rodak — pochodz±cy z Ostrowca, zaіoїyciel jednej z polskich szkуі chirurgicznych Rafaі Czerniakowski.
Istnieje kilka wersji zagіady w roku 1939 Doікgi-Mostowicza.
Ulice Dokszycka, Zamkowa, Krakowska, plac 3go Maja — wszystkie te adresy pochodz± ze starych widokуwek miasta Gіubokoje. Jest ich mnуstwo. Gіubokoje okazaіo siк zadziwiaj±co atrakcyjnym miasteczkiem i miastem nie tylko dla dowуdcуw i pisarzy, uczonych i mкїуw stanu (118 lat po Napoleonie do miasteczka przyjechaі prezydent Polski Ignacy Mo¶cicki, z tej okazji zbudowano nawet bramк przy Ulicy Zamkowej).
Przyjeїdїali do Gіubokiego rуwnieї mistrzowie sztuki fotograficznej — Juliusz Kіoss, Jan Buіgar… Wydaje siк, їe ich widokуwek nie da siк policzyж. Kilka lat temu po wydaniu miіej ksi±їeczki pod tytuіem “Gіubokoje na starych widokуwkach”, kolekcjoner i krajoznawca Wіodzimierz Skrabatun zaznaczyі nawet, їe do jego wydania “mogіy nie trafiж tylko nieliczne widokуwki”. Ale grzebanie w czasach jest interesuj±ce dlatego, їe daje їycie nowym znaleziskom i odkryciom. I dzisiaj prawdopodobnie nie wszystko jeszcze odkryto, nie wszystko odnaleziono. Miejcie odwagк, mieszkaсcy Gіubokiego, szukajcie, wielbiciele dawnych czasуw!
Ale¶ Karlukiewicz
(postcards from Lihodedov’s collection)
Byж moїe nawet sam Napoleon byі romantykiem, kiedy patrzaі na widoki Gіubokiego… Inaczej sk±d by siк wziкіy jego pomysіy, aby zbudowaж na miejscu Gіubokiego jedno z najpiкkniejszych i najwygodniejszych miast Europy ? Czy tego lata imperator Francji wiedziaі, їe jeszcze w XVI–XVIII stuleciach niedaleko klasztoru Berezwieckiego wznosiі siк Gіubocki zamek?
Potкїna budowla z tradycyjnymi waіami ziemnymi, drewnianymi ¶cianami, wieїami i rowami z wod± — wszystko to ogrzewaіo mieszkaсcуw miasta Gіubokoje my¶lami o nieprzystкpno¶ci ich osiedla. Ale rozwijaіa siк nie tylko urbanistyka, lecz i uzbrojenie, techniki i technologie zniszczenia wszystkiego co siк rusza i nie rusza. W roku 1654 zamek zostaі spalony. Powstanie, ktуre odbyіo siк wkrуtce, nie uratowaіo go przed jeszcze jednym poїarem — dosіownie za parк lat. A w czasie Wojny Pуіnocnej w latach 1700–1721 zamek znowu ucierpiaі. I wtedy juї nast±piі zmierzch jego historii. Co prawda pozostaіa ulica Zamkowa… Jest ona utrwalona na wielu widokуwkach, wydanych w rуїnych latach. Gіubokoje od XVI stulecia, po uzyskaniu statusu miasteczka, mimo swojej wielkiej sіawy historycznej, lekko odst±piіo swoje prawa do bycia “stolic±” Disnie — centrum powiatowemu. Ale to w їadnym stopniu nie przeszkadzaіo jego wzrostowi i rozwojowi. Niew±tpliwie, w urzeczywistnieniu pomysіуw mieszkaсcуw miasteczka o dobrobycie pomogli wpіywowi gospodarze. W XVII stuleciu Gіubokoje naleїaіo do Radziwiііуw, potem — Witgensteinуw. Nazwiska tк maj± ogromne znaczenie zarуwno w politycznym, jak i gospodarczym їyciu Biaіorusi. Na tle drewnianych domkуw parterowych pojawiіy siк synagoga, kaplica, cerkiew. Centrum їycia staі siк ko¶ciуі karmelitуw — z bibliotek±, szkoі±, gabinetem fizycznym, szpitalem, aptek±. Nawet orkiestrк, licz±c± 40 muzykуw, stworzono przy ko¶ciele.
Ogуlnie rzecz bior±c, je¶li chodzi o staіy rozwуj staraс gospodarczych, proces ten jest zgodny z prawami natury i ci±gle prowadzi naprzуd. Kaїde biaіoruskie osiedle, kaїde miasteczko znajduj± siк we wspуlnym systemie wspуіrzкdnych, wspуlnego ruchu. Wstyd jest byж biednym nawet przed s±siadami… Zdarzaj± siк wzrosty i spadki. Jest to charakterystyczne rуwnieї w przypadku miasta Gіubokoje. Kultura tu zawsze znajdowaіa siк w rкkach romantykуw, marzycieli, artystуw, ktуrzy potrafili nie tylko rozerwaж іaсcuchy realizmu, lecz rуwnieї wznie¶ж swoje, mimo їe nie zawsze namacalne, budowle. Z jeziornego miasteczka (dwa іadnych lustra wody s± bezpo¶rednio w mie¶cie) pochodzi poeta Mikoіaj Miсski. Urodziі siк w biednej rodzinie їydowskiej. Wcze¶nie zostaі sierot±.
Pseudonim naszego rodaka zwi±zany jest z tym, їe wychowany byі on w Miсsku, ukoсczyі tutaj gimnazjum. A propos — ze zіotym medalem. Po ukoсczeniu wydziaіu prawa na Uniwersytecie Petersburskim zostaі doktorem prawa. Jego utwory zaczкіy ukazywaж siк w druku w poіowie lat 70. XIX stulecia, na pocz±tku pasjonowaі siк Niekrasowem i Pleszczejowem, pујniej przeszedі do liryki symbolizmu. Wengierow — drugi nasz ziomek, pochodz±cy z Miсska, bibliograf — nazwaі Miсskiego “ojcem rosyjskiego dekadentyzmu”. Ale samych tylko literackich ambicji dla poety byіo za maіo.
I poeta, pochodz±cy z miasta Gіubokoje, staje siк filozofem, pisze traktat “Religia przyszіo¶ci: Rozmowy filozoficzne”. Mikoіaj Maksymowicz zmarі w roku 1937, nie rozstrzelano go. Dlatego їe przebywaі w Paryїu. Chociaї jeszcze w czasie pierwszej rosyjskiej rewolucji Miсski uwaїaі za moїliw± i “wewnкtrznie niezbкdn±” uniк pomiкdzy symbolizmem i rewolucj±.
Ale wtedy czasy zmieniaіy pogl±dy w mgnieniu oka. Dlatego wіa¶nie byі Paryї i cmentarz Pierre-Laches. Pochowany on zostaі w tej samej ziemi, co prochy Honorй de Balzaca, Moliera, Guillaume’a Apollinaire’a…
Gіubokoje (o czym ¶wiadczy dzisiaj tablica pami±tkowa, ale o czym — nie wiedzieж czemu — zapominano w niektуrych biaіoruskich encyklopediach) jest rуwnieї miastem Tadeusza Doікgi-Mostowicza.
Tutaj pisaі on swoje ksi±їki “Znachor” i “Profesor Wilczur”, ktуre zostaіy zekranizowane jeszcze w latach przedwojennych. Prototypem chirurga zostaі inny nasz rodak — pochodz±cy z Ostrowca, zaіoїyciel jednej z polskich szkуі chirurgicznych Rafaі Czerniakowski.
Istnieje kilka wersji zagіady w roku 1939 Doікgi-Mostowicza.
Ulice Dokszycka, Zamkowa, Krakowska, plac 3go Maja — wszystkie te adresy pochodz± ze starych widokуwek miasta Gіubokoje. Jest ich mnуstwo. Gіubokoje okazaіo siк zadziwiaj±co atrakcyjnym miasteczkiem i miastem nie tylko dla dowуdcуw i pisarzy, uczonych i mкїуw stanu (118 lat po Napoleonie do miasteczka przyjechaі prezydent Polski Ignacy Mo¶cicki, z tej okazji zbudowano nawet bramк przy Ulicy Zamkowej).
Przyjeїdїali do Gіubokiego rуwnieї mistrzowie sztuki fotograficznej — Juliusz Kіoss, Jan Buіgar… Wydaje siк, їe ich widokуwek nie da siк policzyж. Kilka lat temu po wydaniu miіej ksi±їeczki pod tytuіem “Gіubokoje na starych widokуwkach”, kolekcjoner i krajoznawca Wіodzimierz Skrabatun zaznaczyі nawet, їe do jego wydania “mogіy nie trafiж tylko nieliczne widokуwki”. Ale grzebanie w czasach jest interesuj±ce dlatego, їe daje їycie nowym znaleziskom i odkryciom. I dzisiaj prawdopodobnie nie wszystko jeszcze odkryto, nie wszystko odnaleziono. Miejcie odwagк, mieszkaсcy Gіubokiego, szukajcie, wielbiciele dawnych czasуw!
Ale¶ Karlukiewicz
(postcards from Lihodedov’s collection)