Беларусь гатова да ўдзелу ў Балонскiм працэсе
Неаднаразова даводзіцца чытаць і чуць: Беларусь — фактычна адзіная краіна, якая не далучылася да Балонскага працэсу, які напраўлены на стварэнне адзінай еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі. Расія ўвайшла ў яго ў 2003 годзе, Азербайджан, Арменія, Грузія, Малдова і Украіна — у 2005-м, Казахстан — у 2010-м. Працэс аб’ядноўвае 47 краін. Няўжо мы безнадзейна ад іх адсталі?
Напэўна, лепшае пацвярджэнне ўзроўню беларускай вышэйшай школы — актыўнасць нашых студэнтаў на міжнародных адукацыйных турнірах. Тэза «галоўнае не перамога, а ўдзел», вядома, справядлівая, але не пра нас: рабяты неаднаразова паказвалі і паказваюць сябе з лепшага боку. У прыватнасці, па дакладных навуках. У 2004 годзе з Чэхіі з Міжнароднай студэнцкай алімпіяды па праграміраванні студэнты БДУ вярнуліся з «золатам», у 2008-м з Канады — з «бронзай», у 2012-м у пары з камандай БДУІР — з «бронзай», а ў гэтым годзе — з «серабром». Але ж толькі ў 2013-м у адборачных турах прэстыжнага сусветнага чэмпіянату прымалі ўдзел больш за 29 тысяч студэнтаў з 2322 універсітэтаў 91 краіны свету! Тры медалі, у тым ліку «золата», у гэтым годзе заваявалі нашы рабяты на XX Міжнароднай матэматычнай студэнцкай алімпіядзе. Тут удзельнічалі больш за 300 студэнтаў больш чым з 35 краін.
Калі гаварыць непасрэдна аб Балонскім працэсе, Беларусь паслядоўна ўкараняе ў нацыянальную сістэму адукацыі яго прынцыпы. Гэта і двухступеньчатая сістэма вышэйшай адукацыі, і стандарты новага пакалення, распрацоўка ўніверсітэцкіх сістэм менеджменту якасці і іх сертыфікацыя міжнароднымі агенцтвамі, шырокая сацыяльная падтрымка студэнтаў, меры да пашырэння міжнароднай акадэмічнай мабільнасці, праца па ўкараненні нацыянальнай сістэмы заліковых адзінак і яе ўзгадненне з ECTS і многае іншае. Сёння 13 беларускіх ВНУ рэалізуюць больш за 30 сумесных адукацыйных праграм, у рамках якіх навучаецца каля 2 тысяч студэнтаў і аспірантаў.
Вышэйшая школа рухаецца ў гэтым напрамку з 2002 года. Не надта хутка? Але ж ўкараненне балонскіх прынцыпаў вышэйшай адукацыі — не аднаразовая з’ява, а працяглы працэс. Ды і міністр адукацыі і навукі Арменіі Армэн Ашацян, краіны, якая старшынствуе ў Балонскім працэсе, не так даўно папярэджваў наконт таго, да чаго могуць прывесці хуткія перамены. «Мы хутка пачалі механічна ўсё пераймаць, — падзяліўся ён. — Напрыклад, калі перайшлі на бакалаўрыят і магістратуру, у асноўнай масе нашы ВНУ змясцілі пяцігадовую праграму ў чатыры гады. Студэнты скардзяцца, што на ўзроўні магістратуры атрымліваюць мала новага матэрыялу. Цяпер нам неабходна пераразмеркаванне адукацыйных праграм».
Вядома, на шляху ў Балонскі працэс мы рабілі свае памылкі. Але ж ад іх не застрахаваны ніхто. Разам з тым мы атрымалі магчымасць вучыцца на чужым прыкладзе, прааналізаваць і ўзяць лепшае. Так ніхто ж і не казаў, што трэба ўкараніць усё. Гэта свайго роду скарбніца ідэй, з якой бярэцца толькі тое, што падыходзіць канкрэтнай краіне.
Зрэшты, аналізуючы плюсы і мінусы Балонскага працэсу, спецыялісты разыходзяцца ў меркаваннях. Так, кіраўніцтва самых вядомых ВНУ Еўропы, у прыватнасці Вялікабрытаніі і Францыі, адмовілася прыводзіць свае навучальныя праграмы і пабудову працэсу навучання ў адпаведнасць з яго патрабаваннямі, матывуючы гэта тым, што ўніверсітэты маюць стогадовыя традыцыі, якія паспяхова працуюць.
Для Беларусі далучэнне да працэсу, наадварот, магчымасць пазнаёміцца з вопытам самых значных універсітэтаў свету. «Мы бачым у Балонскім працэсе шмат карыснага, — адзначае міністр адукацыі Беларусі Сяргей Маскевіч. — І, аддаючы безумоўны прыярытэт нацыянальным інтарэсам, лічым, што нашы ўніверсітэты — годныя партнёры еўрапейскіх. Краіна гатова да ўдзелу ў Балонскім працэсе».
Але ёсць і пэўная небяспека, якую тоіць у сабе гэты ўдзел. Так, сістэма адукацыі краіны рэфармуецца, расце якасна, дыпломы прызнаюцца, кваліфікацыі супадаюць, стымулюецца мабільнасць, але гэта азначае, што ўсё больш маладых людзей атрымлівае магчымасць выехаць за мяжу. Хочам мы іх страціць? Ці дапускаем, што можам убачыць у іх асобе добрых партнёраў, якія будуць працаваць на карысць краіны? Так, як гэта, да прыкладу, адбылося з БДУІР, які адкрыў філіял у Амерыцы пры дапамозе сваіх былых выпускнікоў.
Наступны шанец далучыцца да працэсу Беларусь атрымае ў 2015 годзе. Хочацца верыць, рашэнне не будзе прадузятым.
