Іван Ждановіч
У Беларусі ўшанавалі памяць пра Данілу Міцкевіча, арганізатара і першага дырэктара Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа
Наведваючы Коласаўскі музей, размешчаны ў двары будынка Нацыянальнай акадэміі навук, даведаемся пра цікавы факт. Аказваецца, месца, дзе прайшлі апошнія гады жыцця Якуба Коласа, для бацькі падбіраў старэйшы сын, Даніла Міцкевіч. Пясняр пасяліўся там пасля вяртання з эвакуацыі. “У спаленым горадзе цяжка было знайсці добрае жыллё, таму домік, прывезены з прыгараднай вёскі ў час вайны і пастаўлены ў двары Акадэміі навук, стаў на той час адзіна магчымым вырашэннем жыллёвага пытання пісьменніка”, — чытаем на сайце музея. Хата 5х9 метраў мела тры невялікія пакойчыкі, маленькую кухню. Ні вадаправоду, ні цэнтральнага ацяплення. Затое пісьменніку блізка было да працы: ён займаў пасаду віцэ-прэзідэнта Акадэміі навук ад часу яе адкрыцця. І мясціна прыгожая: вакол сосны, што засталіся ад лесу. А знайшоў дом для бацькі Даніла. Пасля вызвалення Мінска ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў сын заняў яго з дазволу кіраўніцтва Акадэміі. Колас прыехаў у сталіцу ўпершыню пасля вызвалення 6 снежня 1944 года, некаторы час жыў у гэтым доме. Бываў і пазней наездамі, канчаткова ж пераехаў з Масквы у маі 45-га пасля смерці жонкі Марыі Дзмітрыеўны.
На сядзібе побач з музеем ёсць чатыры вялізныя дубы, якія носяць імёны сыноў Коласа і яго самога: дуб Даніла і дуб Міхась, дуб Юрка і дуб Якуб Колас. Расце там і бярозка — у памяць пра жонку пісьменніка.
Даніла Міцкевіч не застаўся ў ценю знакамітага бацькі, сам стаў адметнай асобай. Пра тое расказвае і выстава ў Коласавым доме “І бачу пройдзеныя далі…” да 100-х угодкаў заслужанага дзеяча культуры Беларусі, арганізатара і першага дырэктара (1957—1980) Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа. Нарадзіўся ён 30 верасня 1914 года ў Пінску: там бацькі працавалі настаўнікамі. Вучыўся пазней у 13-й школе Мінска, затым у хімпрафшколе. У 36-м закончыў хімфак Беларускага дзяржуніверсітэта. Працаваў асістэнтам, старшым выкладчыкам на факультэце, у вайну — у Сярэднеазіяцкім універсітэце, хімічнай групе АН БССР. У жніўні 43-га быў выкліканы ў Маскву, працаваў тры месяцы дэканам хімфака адноўленага БДУ на станцыі Сходня пад Масквой. Потым — навуковы супрацоўнік, вучоны сакратар, загадчык лабараторыі ў Інстытуце хіміі АН БССР. У красавіку 57-га Данілу Міцкевіча прызначылі першым дырэктарам Музея Якуба Коласа, у 80-м ён выйшаў на пенсію, але да канца жыцця заставаўся на пасадзе старшага навуковага супрацоўніка. Узнагароджаны медалямі. Удзельнічаў у складанні альбомаў “Якуб Колас. Жыццё і творчасць”, збораў твораў Песняра. У 2000 годзе выйшла кніга Данілы Міцкевіча “Любіць і помніць. Успамінае сын Якуба Коласа”.
У Мінскай гарадской бібліятэцы імя Льва Талстога была прэзентацыя кнігі “І бачу пройдзеныя далі…”, якую падрыхтавала ўнучка Песняра, дачка юбіляра Вера Міцкевіч. Сабраліся, каб ушанаваць памяць пра добрага чалавека, навукоўцы, пісьменнікі, дзеячы культуры, родзічы Данілы Канстанцінавіча, у тым ліку ягоны брат Міхась з дачкою Марыяй. Вядучы імпрэзы, паэт Міхась Скобла хораша апавядаў пра рупліва падрыхтаваную кнігу, у якой пададзены лісты, паштоўкі, тэлеграмы, успаміны пра юбіляра, ягоныя артыкулы. Сярод іх і аўтографы пісьменнікаў — напраклад, Уладзіміра Караткевіча, Рыгора Барадуліна, з якім юбіляр сябраваў. Прыведзены верш Максіма Рыльскага “Дуб Даніла”. Аказваецца, знакаміты ліст Якуба Коласа ў абарону беларускай мовы ад 13 жніўня 1956 года, упершыню надрукаваны ў газеце “Літаратура і мастацтва” толькі ў 1991 -м, дайшоў да нас дзякуючы сыну Песняра. Аповед пра тое Вера Данілаўна запісала са слоў бацькі ўжо ў шпіталі, за два тыдні да яго адыходу.
Размова на вечарыне ішла як пра Данілу Міцкевіча, так і пра Якуба Коласа, іхні след у беларускай культуры.