Dobiega finaіu sezon treningуw biaіoruskich narciarzy wodnych. Pomy¶lnie minкіo dla nich lato — pod znakiem zwyciкstw na licznych zawodach miкdzynarodowych w Rosji, Polsce, Czechach, Francji, Belgii. Waїne byіy mistrzostwa Europy, ktуre w sierpniu odbywaіy siк we Wіoszech, Szwecji, Finlandii.Na ostatnich mistrzostwach ¶wiata, ktуre odbyіy siк niedawno w Londynie, biaіoruscy narciarze wodni zajкli pierwsze miejsce zespoіowe i zdobyli inne nagrody.
Czy s± zadowoleni szkoleniowcy i przedstawiciele kierownictwa O¶rodka Szkolenia i Przygotowaс Olimpijskich z wynikуw naszych sportowcуw? Co my¶l± o sytuacji narciarstwa wodnego w naszym kraju? Tego chciaіam siк dowiedzieж rozmawiaj±c ze znan± zawodniczk± Iness Potes na bazie “Olimpia” nad zbiornikiem wodnym Ptycz w Woіczkowiczach niedaleko Miсska, gdzie trenuj± narciarze wodni. Przypomnк czytelnikom, їe I. Potes w swoim czasie byіa pierwsz± radzieck± mistrzyni± Europy w¶rуd narciarzy wodnych, obecnie obejmuje stanowisko dyrektora O¶rodka Szkolenia i Przygotowaс Olimpijskich.
Nowicjusze i klasyka
Twarzy narciarzy wodnych po dobrym pіywaniu i zej¶ciu na cumowisko nie moїna zapomnieж: tyle na nich odcieni zadowolenia i zachwytu. Uczucia te potкguj± siк, gdy trening min±і pomy¶lnie. Zdarzaj± siк іzy. Nie kryj± ich 7–8-letni nowicjusze. Na bazie tych chіopcуw nazywaj± mіodszym kontyngentem lub maluchami, chociaї sami my¶l± o sobie inaczej: przecieї znaj± siк juї na tym, jak prawidіowo zaіoїyж hydrokostium, je¶li jest zimno, albo jak nalaж mydіa w pіynie do “nart”, їeby іatwiej byіo je wіoїyж. Co dopiero posіugiwanie siк leksyk± narciarzy wodnych, niezwykі± dla ucha nie wtajemniczonych: salto, wyci±g i inne. Opowiedzieli mi, jak nowy, odpіywaj±c od cumowiska, powinien nauczyж siк przywitaж wszystkich, kto tam zostaje: musi pomachaж im rкk±. W etyce tej kryje siк tajemnica pedagogiczna — juї na pierwszych treningach mіodsza kadra, prуbuj±c na smak uwagк obserwatorуw, jednocze¶nie uczy siк trzymaж faі jedn± rкk±, co w przyszіo¶ci moїe siк przydaж dla wykonania trudnych figur. Co prawda zdarza siк, їe niektуrzy przychodz± na cumowisko zapomniawszy i faі, i mydіo. W mіodszym wieku jednak, wiadomo, szybko znajduje siк przyjaciуі, dlatego bardziej roztropni, w tym dzieci trenerуw, chкtnie pomagaj± tym, kto nie nad±їa: i po faі skocz±, i mydіo swoje zaproponuj±. A gdy kto¶ spујni siк na trening, dostanie po uszach od swoich, starszych. Sama sіyszaіam, jak skarciі maіego nastolatek, ktуry pomagaі trenerowi Marynie Basiсskiej z pocz±tkuj±cymi w tzw. klasyce, pіywaniu za motorуwk±.
Maluchy, jak mуwi I. Potes, to szczegуlny gatunek. Gdy kto¶ spadі, trzeba go wydostaж z wody i z powrotem postawiж na narty. Kostiumy i narty ucz± siк wkіadaж nie za jednym razem. Jednym sіowem trener to mama, niania i pedagog.
W okresie letnim na bazie wodno-sportowej “Olimpia” trenuje do 40 mіodszych dzieci. Dokіadnie powiedzieж, czy kto¶ osi±gnie sukces w sporcie, moїna dopiero po 2 latach treningуw. Odbywaj± siк takїe w okresie ochіodzenia w sali sportowej o¶rodka, trzy razy w tygodniu, a czwarty trening — w basenie O¶rodka Szkolenia i Przygotowaс Olimpijskich w lekkiej atletyce. Obowi±zkowa jest dwumiesiкczna zbiуrka na bazie “Olimpia”. Ci, co siк dobrze zapowiadaj±, trenuj± juї od trzech miesiкcy.
— Niestety mamy ograniczone moїliwo¶ci — mуwi Iness Potes. — Mimo, iї “Olimpia” potrafi zmie¶ciж w sezonie 60 osуb (razem z czіonkami reprezentacji narodowej), nie moїemy trenowaж maluchуw w tym samym czasie, gdy doro¶li na przykіad przygotowuj± siк do mistrzostw ¶wiata lub innych zawodуw. Maluchy po prostu siedz± na brzegu. A przecieї to jest nasza rezerwa. Gdyby w Miсsku byіo nie jedno jezioro, a dwa, jak w Nowopoіocku i taki sam 50-metrowy basen...
Okazuje siк, narciarze wodni z Nowopoіocka w basenie “Sadko” maj± zainstalowany wyci±g, ktуry sami wynaleјli z 30 lat temu. W Miсsku rуwnieї byіo kiedy¶ takie urz±dzenie w basenie kombinatu wodno-sportowego, lecz podczas rekonstrukcji usuniкto go. Drobiazg? A przecieї w tym, uwaїa I. Potes, tkwi przyczyna wcale nie bіyskotliwych wynikуw miсskiego zespoіu reprezentacji narodowej w porуwnaniu z nowopoіockim.
— Caіa Europa dzi¶ trenuje wykorzystuj±c sztuczne zbiorniki wodne. Nasi koledzy z Wіoch maj± trzy sztuczne jeziora chronione przed fal±. Amerykanie trenuj± na wodzie 10 miesiкcy w ci±gu roku, a mog± i caіe 12. U nas powieje wiatr i stoimy tygodniami. Sezon trwa od maja do wrze¶nia. Oczywi¶cie czoіowi sportowcy wyjeїdzaj± na przykіad do Emiratуw Arabskich. Niedawno znaleјli¶my miejsce dla treningуw w Chersonie na Ukrainie. Oleg Dziewiatowski wyjeїdїa trenowaж do Francji. Dla kaїdego klubu to jest sprawa prestiїu, gdy trenuj± tam tacy znani zawodnicy, jak Dziewiatowski. Natomiast z treningami najmіodszego kontyngentu nie jest dobrze. Martwi mnie, їe tracimy pozycje za motorуwk±, mimo, їe w pіywaniu za wyci±giem elektrycznym Miсsk jest mocny. Po Alesi Pawіowej i Irenie Turec nie ma juї liderуw.
Iness Potes przytacza fakt, ¶wiadcz±cy o tym, їe miсsk± rezerwк znacznie wyprzedza poіocka.
— Wszystkie indywidualne medale w klasyce na ostatnich mistrzostwach Europy zdobyli zawodnicy z Nowopoіocka. Dwukrotn± mistrzyni± zostaіa Natalia Bierdnikowa, mistrzami za¶ Aleksy Їernosiek i Herman Bielakow. Na zawody we Wіoszech pojechali wszyscy — zespуі do lat 14 i zespуі do lat 17. Jest w nich tylko jeden miсski sportowiec i trzech nowopoіockich. Reprezentacja narodowa skіada siк tak: piкciu zawodnikуw z Nowopoіocka, jeden z Miсska.
— Po co siк wiкc zamartwiaж? — pytam zdziwiona. — W czym¶ mocniejsi s± sportowcy z Nowopoіocka, w czym¶ z Miсska, w koсcu s± jedn± reprezentacj±.
S±dz±c po u¶miechu rozmуwczyni, palnкіam gіupstwo.
— Tym, kto trenuje za motorуwk±, іatwo jest przej¶ж na wyci±g elektryczny. Natomiast po wyci±gu elektrycznym powrуt do klasyki jest prawie niemoїliwy. Specjali¶ci s± zgodni: dbaj±c o przyszіo¶ж narciarstwa wodnego, naleїy rozwijaж klasykк.
Twarda woda
— Ogуlnie rzecz bior±c jestem zadowolona z wynikуw sezonu — kontynuuje I. Potes. — Nasi dobrze siк zaprezentowali we Wіoszech (Segrate), Szwecji (Fagersta) i w Finlandii (Tampere). Przykіadowo juniorzy (do lat 14) we Wіoszech zdobyli pierwsze miejsce zespoіowe, jak rуwnieї doro¶li w Szwecji. Po raz pierwszy od 10 lat. Drugie i trzecie miejsca dotychczas zawsze zdobywali¶my. Cieszк siк razem ze wszystkimi. Na przykіad z Michaіem Basiсskim. W 2004 roku przywiуzі do Miсska swуj pierwszy medal. W Segrate natomiast zdobyі srebro w jeјdzie figurowej w kategorii wiekowej do lat 17.
Jest synem trenera Maryny Basiсskiej. Zostaіa miкdzynarodowym mistrzem w wieku 15 lat, a potem wielokrotn± mistrzyni± Europy. Byіa liderem w narciarstwie wodnym w latach 80 — 90 ubiegіego wieku. Dynastie narciarzy wodnych to rozpowszechnione zjawisko, jak dynastie cyrkowe.
— Osoby postronne w tej dyscyplinie raczej nie potrafi± przetrwaж. Tam — Iness macha rкk± w kierunku, gdzie trwa trening — pracuje maіїeсstwo szkoleniowcуw. To Helena Mazуwka i Wiktor Mielnik. Rozpoczynaj± trening o godzinie 10 a koсcz± o 22. Ich 6-letni synek Stefan trenuje razem z innymi. Bardzo zdolny chіopczyk. Dobrze u¶wiadamia sobie, їe sport to ciкїka praca.
Jak w kaїdej dyscyplinie zdarzaj± siк kontuzje. “Woda wydaje siк miкkk±” — rzucam replikк. Iness siк u¶miecha i opowiada o swoich wraїeniach o wodzie.
— Woda wydaje siк miкkka, ale gdy j± dotykasz, pojawia siк odczucie zmiennej substancji: na pocz±tku miкkka, potem staje siк twarda, zwіaszcza, gdy nie ma fal. To dziwne, prawda?
Przyznam siк, їe kiedy¶, jeszcze za czasуw szkolnych, poszczк¶ciіo mi siк staж na nartach wodnych. Byіo to na wybrzeїu czarnomorskim na koloniach niedaleko Soczi. Dobrze pamiкtam opуr wody podczas sztilu.
— Fale na wodzie to јle, to dodatkowe utrudnienie i niebezpieczeсstwo: zwiкksza siк ryzyko obraїeс — wyja¶nia I. Potes. — Opуr wody jest proporcjonalny do kwadratu prкdko¶ci. Nabraіe¶ rozpкdu i ¶lizgasz siк jak po asfalcie. Obci±їenie wi±zadeі i stawуw narciarza wodnego jest duїe.
Z humorem Iness mуwi o swojej obserwacji w Segrate, gdzie zaproszono j± w charakterze sкdzi kategorii miкdzynarodowej (jedynej na Biaіorusi). Id±c na swoje miejsce w brygadzie sкdziуw zwrуciіa uwagк na to, їe wszyscy jednakowo zaіoїyli nogк na nogк, nie zauwaїaj±c, їe prezentuj± ¶lady po dawnych kontuzjach stawуw kolan.
Iness, 12-krotna mistrzyni ZSRR, w ktуrej archiwum starcza zіota, srebra i br±zu, nie pochodzi z dynastii narciarzy wodnych. W szkole uprawiaіa іyїwiarstwo figurowe, jak sama mуwi, narty wodne “przyczepiіy siк” do niej przypadkowo. Syn nie kontynuuje sprawy caіego jej їycia — ukoсczyі Biaіoruski Narodowy Uniwersytet Techniczny, dostaі siк na studia magisterskie. Co prawda zd±їyі otrzymaж tytuі mistrza sportu w narciarstwie wodnym i sкdzi kategorii miкdzynarodowej. To raczej niemoїliwe, їeby syna utytuіowanej matki nie interesowaіy narty wodne przynajmniej jako hobby. Od czasu do czasu Sergiusz staje na nartach albo uczestniczy jako sкdzia w zawodach miкdzynarodowych.
Dziewczynki
O swoich wychowankach, mimo, їe s± juї dorosіe, Iness Potes czule mуwi “moje dziewczynki” i oczywi¶cie jest z nich dumna. Cieszy siк, їe niektуre z nich wrуciіy do pracy trenerskiej (“z kadr± mamy problemy”). Czкsto siкgaj± po jej radк.
— Cieszк siк, їe wrуciіa Ludmiіa Mikanowicz. Ukoсczyіa Szkoік Rezerwy Olimpijskiej, nastкpnie Akademiк Wychowania Fizycznego. Ludmiіa jest trenerem od Boga. Proszк sobie wyobraziж, ma dwoje maіych dzieci — 2 i 4 lata, a codziennie jeјdzi z Miсska tutaj, na bazк. Pozwala tym maluchom pіywaж za motorуwk±. To ogromna odpowiedzialno¶ж.
— Co kieruje takimi ludјmi, jak ona? — pytam. — Entuzjazm, fanatyzm lub poszukiwania ekstremalnych wraїeс i adrenaliny?
W tym samym momencie weszіa Ludmiіa. Iness zwrуciіa siк do niej, by sama odpowiedziaіa na moje pytanie. Ludmiіa odpowiada od razu, nie namy¶laj±c siк.
— Miіo¶ж. Po prostu miіo¶ж. Do sportu. I dzieci, ktуre id± w nasze ¶lady.
I. Potes nie їaіuje dobrych sіуw pod adresem Maryny Basiсskiej, ktуra po treningu rуwnieї pojawia siк w domku trenerskim.
— Maryna pracuje wprost fanatycznie. To jej wpadі do gіowy pomysі “baby cup”. Niedawno zorganizowaіa puchar dla dzieci w wieku 6–14 lat, na ktуry przyjeїdїali zawodnicy z Nowopoіocka. Narciarze wodni zaczynaj± siк і±czyж.
Jak siк dowiedziaіam od Maryny jest wielokrotn± mistrzyni± Europy, jej rekord (trudno¶ж programu narciarzy wodnych jest oceniana w punktach) od 1984 roku trzymaі siк 24 lata, pуki nie pobiіa go Francuska. Dopiero w tym roku Natalia Bierdnikowa ustanowiіa nowy rekord Biaіorusi, ktуry pobiі europejski. Nasi sportowcy mogliby poprawiж swoje wyniki, jest przekonana Maryna, gdyby mieli moїliwo¶ж trenowaж przez caіy rok. Biaіoruskich narciarzy wodnych szanuje siк na caіym ¶wiecie. Za ich miejscem w rankingu stoi dobra baza, stworzona w przeszіo¶ci, oraz profesjonalizm i kwalifikacje szkoleniowcуw.
— Nasz zespуі narciarzy wodnych na mistrzostwach ¶wiata w Chinach tylko 4 punkty ust±piі br±zowym medalistom. To jest na prawdк dobry poziom.
Dіuga droga na szczyt
Powstanie i rozwуj narciarstwa wodnego na Biaіorusi s± zwi±zane z nazwiskiem Wiktora Nowoїyіowa. Trenowaі I. Potes i M. Basiсsk±, i wielu innych zawodnikуw, wielokrotnych mistrzуw Europy. Zasіugi gіуwnego trenera reprezentacji narodowej i prezesa Federacji Narciarstwa Wodnego w ¶rodowisku trenerskim wszyscy ceni±, mуwi±, їe ma autorytet, jest uporczywy, ma duїo entuzjazmu.
Na stronie internetowej Federacji Narciarstwa Wodnego moїna znaleјж informacje o tym, jak siк wszystko zaczynaіo. W 1964 roku brat Wiktora Eugeniusz Nowoїyіow, miіo¶nik sportуw wodnych przywiуzі z Rygi narty wodne. Na koсcu wrze¶nia na jeziorze Komsomolskim w Miсsku odbyіy siк pierwsze mistrzostwa Biaіorusi. Pierwszymi mistrzami zostali Їanna Dunajewa, Eugeniusz i Wiktor Nowoїyіowie. A w styczniu 1966 roku powoіano Federacjк Narciarstwa Wodnego Biaіorusi. Za rok w Miсsku odbyіy siк juї zawody ogуlnokrajowe z okazji 900-lecia miasta. Dziкki staraniom Mikoіaja Genowa od 1966 roku narciarstwo wodne aktywnie rozwija siк w Nowopoіocku. Genow zaіoїyі klub spoіeczny, z ktуrego wyrosіa wspуіczesna Szkoіa Rezerwy Olimpijskiej, ktуra teraz nosi jego imiк. 20 jej uczniуw wchodzi w skіad reprezentacji narodowej.
Z tych zadaс, ktуre stawiali przed sob± entuzja¶ci narciarstwa wodnego, wiele wykonano: bazк stworzono, pozycjк na arenie miкdzynarodowej zdobyto, mistrzуw Europy wychowano. Nie udaіo siк na razie zbliїyж do Olimpu. Z rуїnych przyczyn Miкdzynarodowy Komitet Olimpijski nie podj±і decyzji, ktуra ucieszyіaby nie tylko Biaіorusinуw, ale i wszystkich narciarzy wodnych ¶wiata. Na razie jest jak jest, ale sportowcy s± pewni, їe pokonanie Olimpu jest moїliwe. Ta dyscyplina ma bogat± historiк, jest wpeіni przyzwoita baza dla jej rozwoju. Paсstwo udziela poparcia, pomaga reprezentacji narodowej. S± rуwnieї sponsorzy. Nowopoіockiemu zespoіowi pomaga firma “Polimir”, miсskiemu “Merlin Tour”, je¶li chodzi o bilety lotnicze. A potencjaі?
— Jest ogromny — mуwi Iness Potes. — Trzeba tylko go wykorzystaж z my¶l± o przyszіo¶ci narciarstwa wodnego.
Sіucham tej do¶wiadczonej i inteligentnej kobiety i wierzк: nasi narciarze wodni na pewno wejd± na sam szczyt. Ona rуwnieї ma tak± nadziejк. Bкd±c fizykiem z wyksztaіcenia wie: zuїyta energia nigdy nie znika bez ¶ladu.
Walentyna Їdanowicz
