Калi надарыцца трывога,
Калi душа спакою просiць,
Хай прывядзе цябе дарога
Сюды, дзе веснавая просiнь..
Колькi можна захапляцца пралескамi? Ды бясконца, бо гэта такое трапяткое i хвалюючае зачараванне вясной, i, канешне ж, перш-наперш прыродай у лесе. Вось крочу я сцяжынкай памiж бяроз i сосен, навокал яшчэ ляжыць нудная шэрань, сумна шапацiць пад нагамi леташняе лiсце.
Але ж я загадзя адчуваю нешта незвычайнае, спадзяюся на чаканае спатканне, бо добра ведаю гэтыя лясныя мясцiны. Iду нетаропка, пазiраю налева. Так i ёсць: сярод шэранi — маленькiя далiкатныя кропелькi блакiту. Асаблiва шмат iх на невялiчкiх, адкрытых сонцу мясцiнах, каля беланогiх бярозак. Падыходжу блiжэй, спыняюся i вiтаюся: «Добры дзень, мiлыя пралескi!» А яны, чыстыя, свежыя, глядзяць на свет на дзiва пяшчотна, неяк сарамлiва, i ад iх пад бярозкай больш светла.
Саджуся, каб лепш разгледзець i палюбавацца гэтымi кветачкамi. Здаецца, што тут асаблiвага — звычайныя пралескi, якiх мноства вясною ў нашых лясах. Ну, за тое, што мноства, дзякуй нашай роднай зямельцы i Богу. А вось наконт звычайнасцi – тут, шаноўныя чытачы, асаблiва гараджане, хачу з вамi паспрачацца. Для многiх з нас пралескi – хвалюючы падарунак, якi сведчыць пра сардэчнасць, любоў i павагу памiж людзьмi, асаблiва гэта датычыцца маладых юнакоў i дзяўчат. У нашых гарадах заўсёды можна цяпер купiць у магазiне шыкоўны букет кветак, вырашчаных у сучасных цяплiцах. Чаму ж невялiчкi букецiк пралесак такi для нас дарагi i жаданы? Безумоўна, таму, што ў iм нейкая неразгаданая пяшчота, шчымлiвы, свежы подых i душа вясны. Нездарма пралескi з’яўляюцца сiмвалам пачатку вясны.
Асцярожна кранаю тоненькiя сцяблiнкi, якiя, адчуўшы сонца i цяпло, няўрымслiва цягнуцца ўверх. Пялёсткi такiя далiкатныя, што боязна дакранацца да iх пальцамi.
Што нi кажыце, а мудрасць i клопат прыроды ахоўваюць усiх насельнiкаў лесу. Вось i для пралесак яна прыдумала так: у непагадзь i ноччу кветачкi закрываюцца i апускаюць галоўкi ўнiз, быццам хочуць прытулiцца да роднай зямлi. Калi ж надвор’е цёплае, кветачкi як бы прачынаюцца, паварочваюцца да сонца. I пралескi, вясёлыя i прывабныя, жывуць у добрым настроi, а ён перадаецца чалавеку.
За блакiтнымi пралескамi праз некалькi дзён зацвiтаюць белыя, iх называюць ветранiцамi дуброўнымi. I нездарма: звычайна, калi белыя набiраюць сiлу, дуюць вятры. Але ж раслiна не звяртае на гэта нiякай увагi, расце добра i ўпэўнена. Жывыя чыстыя дываны з iх разасланы паўсюль у лясах. Хараство i прывабнасць незвычайныя!
Напiсаў слова «прывабнасць», i разам з пачуццём захаплення прыйшла трывога. Думаю, паважаныя чытачы, многiя з вас бачаць, як у пагодлiвыя выхадныя «з прыроды» вяртаюцца гараджане. I шмат хто вязе букеты пралесак. Яшчэ горш, калi бачу ў прыгараднай электрычцы цэлыя кошыкi гэтых кветак.
Трэба ведаць, што тая ж ветранiца дуброўная зацвiтае першы раз толькi ва ўзросце 10—12 гадоў i цвiце зусiм нядоўга – чатыры—шэсць тыдняў. Адарваныя ад зямлi, у гарадскiх кватэрах пралескi вельмi хутка вянуць.
…Жонка прынесла з суседняга лесу на дачу кусцiк пралесак. «Навошта вырвала з каранямi?» – накiнуўся я. «Ды гэты кусцiк рос i цвiў на самай сцяжынцы, — тлумачыць жонка. – Там ходзяць людзi, ездзяць машыны, растапталi б кветачку. Пасаджу кусцiк на клумбе, можа, не прападзе».
I во дзiва – прыжылася пралеска. Нават вытрымала начныя замаразкi. Хутка адзiн за другiм пачалi з’яўляцца бутончыкi, выглядваць на свет пяшчотныя пялёсткi. Нават у такiх нязвыклых умовах пралеска старалася як мага даўжэй дарыць нам маленькую, але такую жаданую радасць…
