Обзор книг Ивана Науменко «Збор твораў у 10 тамах», т. 10 и Яна Мортимера «Средневековая Англия»

Iван Навуменка. Збор твораў. У 10 т. Т. 10.
Мiнск, Мастацкая лiтаратура, 2017.

Звяртаю ўвагу на яшчэ адну серыю кнiг, якая можа прыкрасiць хатнюю бiблiятэку: збор твораў Iвана Навуменкi. Навуменка на сённяшнi дзень — апошнi беларускi пiсьменнiк, якi атрымаў званне народнага, было гэта ў 1995 г. У мiнулым годзе выдадзены апошнi, 10–ты том. У яго ўвайшлi матэрыялы, якiя ў большасцi раней не друкавалiся — адзiны завершаны драматургiчны твор «Птушкi мiж маланак», вершы, iнтэрв’ю, анкеты, выступленнi, водгукi на дысертацыi, некралогi, аўтабiяграфiя, успамiны, дзённiкавыя запiсы, лiсты. Складальнiца тома Наталля Пыско распавядала: «Мы ездзiлi ў Васiлевiчы, на радзiму Iвана Навуменкi, натхняцца. Былi ў школе, дзе ён вучыўся, у бiблiятэцы, якая носiць яго iмя. Адшуквалi першыя iнтэрв’ю i вершы, раскiданыя па розных газетах, часопiсах». Так, мала хто ведае, што знаны празаiк пiсаў вершы. Гэта быў самы пачатак творчасцi: раённая газета змясцiла ягоныя вершы ў 1946 г. Аднак талент Навуменкi праявiўся ў прозе. А яна раскрывала ў асноўным тэму вайны. Нiчога дзiўнага: пiсьменнiку прыйшлося пабачыць фашысцкую акупацыю, удзельнiчаць у падпольнай барацьбе, партызанiць, закончыць вайну байцом Чырвонай Армii. Драма «Птушкi мiж маланак» якраз пра падзеi акупацыi i вызвалення Беларусi. Што адметнае ў кнiзе? Па меркаваннi складальнiцы, адказ на пытаннi анкеты, прапанаванай Алесем Адамовiчам у 1977 г., тэкст цалкам публiкуецца ўпершыню. А яшчэ водгук на кандыдацкую дысертацыю Антанiны Шалемавай за 1981 г., у якой Навуменка згадвае iмёны рэпрэсаваных беларускiх даследчыкаў Аляксандра Вазнясенскага, Мiхаiла Пiятуховiча, Яўгена Барычэўскага, Iвана Замоцiна i заўважае пра неабходнасць вяртання iх творчай спадчыны. Ну а дзённiкi — гэта заўсёды самая нечаканая i шчырая частка матэрыялаў. У 10–м томе змешчаны дзённiкавыя запiсы 1980 — 1993 гг.

Ян Мортимер. Средневековая Англия. Путеводитель путешественника во времени.
Бомбора, Москва, 2018.

На эту книгу я наткнулась совершенно случайно. Издание с по–рыночному заманчивым названием оказалось серьезным исследованием, изложенным достаточно популярно. Ян Мортимер, доктор наук, пишет своеобразные путеводители по английской истории. Эта книга посвящена XIV веку. Готовьтесь к разрушению стереотипов о Средневековье. Автор работает с читателем методом погружения, подробно описывая, что вы видите, чувствуете, переживаете в этот момент путешествия по прошлому. Вот вы въезжаете в средневековый Эксетер... Вначале вы увидите собор... Затем — большое сторожевое здание. Проходите через ворота... «А потом вам в нос ударяет запах. В четырехстах ярдах от городских ворот грязную дорогу, по которой вы идете, пересекает ручей. Вдоль берегов вы видите кучи мусора, разбитую посуду, кости животных»... У ворот почерневшие головы преступников, насаженные на пики... В качестве вывесок — объемные предметы. Забинтованная рука, например, — жилье хирурга. Вы узнаете, что средневековый человек несколько ниже нас и ступня у него меньше, большинство не доживает до пятидесяти лет. Познакомитесь с сословиями, видами духовенства, узнаете об особенностях средневекового чувства юмора, способах измерения времени, ценах, преступлениях и способах казни и как себя вести, если вас привели к королю. Еще раз предупреждаю — это не развлекательное чтиво.

Издания для обзора предоставлены книжным магазином «Академическая книга», Минск, пр-т Независимости, 72.