Dokładnie 60 lat temu Białoruś wstąpiła do UNESCO. Dzięki wspуłpracy z tą organizacją o zabytkach kultury i wybitnych rodakach dowiedział się cały świat. Na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO wpisano: Park Narodowy Puszcza Białowieska (jako transgraniczny obiekt przyrodniczy, razem z Polską);Zamek w Mirze (miejscowość Mir w powiecie karelickim obwodu hrodzienskiego);
Architektoniczny, rezydencjalny i kulturalny zespуł rodu Radziwiłłуw w Niaswiżu (obwуd minski);
Łuk Struvego (obiekt transgraniczny, ktуrego punkty topograficzne znajdują się na terytorium Białorusi).
Wszystkie te zabytki przyrody i architektury teraz są znane za granicą. Objęcie opieką UNESCO gwarantuje, że zachowają swoją niepowtarzalność na długie lata i będą przyciągać uwagę turystуw i uczonych z rуżnych krajуw.
Zamki w Niaswiżu i Mirze widnieją na białoruskich banknotach o nominale 100 i 50 tysięcy rubli odpowiednio. Bank Narodowy Białorusi wyemitował monety, a Poczta Białoruska — znaczki pocztowe, poświęcone wszystkim wymienionym wyżej zabytkom.
Wyruszamy w podrуż, aby zobaczyć, dlaczego te miejsca są wyjątkowe.
[b]Puszcza Białowieska: polowanie krуlewskie, żubry i Dziadek Mrуz[/b]
W dawnych czasach w puszczy polował krуl polski Jagiełło, cesarz rosyjski Mikołaj II. Jagiełło spotykał się w lesie z wielkim księciem litewskim Witoldem przed bitwą pod Grunwaldem 1410 roku, gdy rozbito wojsko krzyżackie, ktуre było zagrożeniem dla Polski, Litwy i Białorusi.
Z woli Jagiełły wprowadzono pierwsze ograniczenia na polowanie w puszczy. Reżim ochronny odlicza się od rozporządzenia tego krуla, wydanego ponad 600 lat temu. Pamięcią o Jagielle w lesie jest dąb, nazwany na cześć monarchy. Drzewo znajduje się w polskiej części puszczy, chociaż jest już martwe — z powodu starości runęło jeszcze w 1974 roku. Na białoruskim obszarze rezerwatu do dziś rosną dęby i sosny, liczące 500 i więcej lat.
W XVIII wieku w puszczy odbył się swoisty pojedynek krуla polsko-litewskiego Augusta i białowieskiego niedźwiedzia. Augusta nie przypadkiem nazywano Mocnym. Człowiek pokonał zwierzę.
Nowa historia puszczy zaczęła się w 1929 roku. Wуwczas przywieziono z ogrodуw zoologicznych Niemiec i Szwecji żubry, ktуre uzupełniły białowieską populację.
“Puszcza Białowieska była i jest w chwili obecnej pod względem fauny i roślinności jednym z najcenniejszych miejsc w Europie” — twierdzili jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w sprawozdaniach uczeni. Dziś wszyscy uważają, że puszcza jest największą pozostałością pomnikowego lasu rуwninnego, ktуry w czasach prehistorycznych rуsł na obszarze Europy. Powoli drzewa ścinano i w stanie względnie nienaruszonym las zachował się tylko w regionie białowieskim. W 1992 roku na mocy decyzji UNESCO Park Narodowy Puszcza Białowieska wpisany został na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. W 1993 roku nadano mu status rezerwatu biosfery, a w 1997 roku został wyrуżniony dyplomem Rady Europy.W puszczy znajduje się siedziba białoruskiego Dziadka Mroza.
[b]Zamek w Mirze: zbudowano na stulecia[/b]
Zamek w Mirze jest jednym z najważniejszych obiektуw turystycznych. Zbudowany został w stylu gotyckim w XVI wieku. Pуźniej twierdza była własnością Radziwiłłуw, ktуrzy dobudowali ją w stylu renesansu. Wzdłuż muru wschodniego i pуłnocnego zbudowano dwupiętrowy pałac. Wokуł zbudowano wały ziemne z bastionami w narożach i fosą wypełnioną wodą. W części pуłnocnej założono ogrуd w stylu włoskim. Twierdzę kilkakrotnie burzono w latach wojen. Zamek w XIX wieku kupili książęta Swiatopołk-Mirscy i zaczęli jego odbudowę.
W grudniu 2010 roku po zakończeniu prac restauratorskich zabytek architektury całkowicie otwarto dla zwiedzających. W uroczystości otwarcia uczestniczył prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka. “Patrząc na niego, sercem odczuwa się żywe powiązanie wielu generacji” — powiedział prezydent. Wokуł zamku w chwili obecnej odradza się ogrуd włoski i angielski, staw.
[b]Rezydencja Radziwiłłуw w Niaswiżu: nie gorzej niż w Wersalu i na Kremlu[/b]
Pod koniec XVI wieku według projektu Polaka włoskiego pochodzenia Jana Marii Bernardoniego w Niaswiżu zbudowano zamek dla magnatуw Radziwiłłуw. Pуźniej kilkakrotnie przeprowadzono prace restauratorskie, ale do dziś zachował pierwotny wygląd.
W 2012 roku wszystkie sale dawnej rezydencji otwarto dla turystуw. Podobnie jak w Mirze, jako pierwszy zamek zwiedził prezydent.
Od momentu, gdy w 2004 roku na zamku w Niaswiżu zaczęły się prace restauratorskie, konserwatorzy znajdowali nieznane sutereny, zatynkowane malowidła. Pracownicy muzeum szukali rzeczy, ktуre mogły znajdować się w magazynach państwowych po tym, jak je wywieziono z wywłaszczonej w 1939 roku rezydencji Radziwiłłуw. Lustra znaleziono w Teatrze Narodowym imienia Janki Kupały, a portrety — w Muzeum Narodowym Sztuk Pięknych. Rzeczy jednak było bardzo mało, pracownicy Narodowego Muzeum Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego “Niaswiż” zaczęli szukać rzadkich przedmiotуw w prywatnych kolekcjach. Dyrektor muzeum Siarhiej Klimaŭ pokazał mi unikatowe rzeczy, należące do Radziwiłłуw i zwrуcone całkiem niedawno: naczynia, dokumenty, książki. Sprowadzono meble, podobne do tych, ktуre były w zamku sto lat temu. Cały kraj wziął udział w odrodzeniu blasku i piękna starego zamku. Wydano ponad 2 miliony dolarуw USA.
Paryski Wersal, moskiewski Kreml, krakowski Wawel, radziwiłłowski Mir, Niaswiż to ogniwa jednego łańcucha, ośrodki kulturalne, uosabiające kulturę i państwowość rуżnych narodуw.
[b]Łuk Struvego[/b]
Swуj łuk pracownik obserwatorium w Dorpacie i Pułkowie Wasilij Struve budował wraz z kolegą Karlem Tennerem w pierwszej połowie XIX wieku na obrzeżach zachodnich уwczesnego Imperium Rosyjskiego, teraz są to ziemie rуżnych krajуw, od brzegуw Norwegii do ujścia Dunaju na Ukrainie. Pośrodku jest Białoruś. Jednym z twуrcуw unikatowego obiektu był Białorusin z pochodzenia, generał lejtnant wojska Imperium Rosyjskiego, geodeta Jуzef Chodźko.
Łuk składa się z punktуw na mapie, połączonych w jedną linię. Te punkty zaznaczono na ziemi zakopanymi głazami lub cegłami. Prosty na pierwszy rzut oka system pozwolił Struve i Tennerowi ustalić wielkość i kształt Ziemi. Po raz pierwszy w historii.
Razem 258 punktуw w 10 krajach łączy łuk. Na Białorusi były 34 punkty, z nich zachowało się 20. Pięć wyposażono w specjalne znaki i wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
[b]Kolej na nie[/b]
[b]Jeszcze kilka obiektуw na Białorusi może ubiegać się o wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO[/b]
[b]Wieża kamianiecka[/b]
Wieża typu donżon zbudowana została w XIII wieku w pobliżu Puszczy Białowieskiej. Jej wysokość wynosi około 30 metrуw, grubość murуw — 2,5 metra. Zbudowano ją do obrony ziem ukraińskich przed najściem Jadźwingуw i Litwinуw w okresie, gdy o ziemie zachodniobiałoruskie walczyły Księstwo Litewskie i Halicko-Wołyńskie. Teraz jest to jeden z najstarszych zabytkуw w stylu romańsko-gotyckim na Białorusi.
[b]Cerkwie w miejscowościach Synkawicze i Murawanka[/b]
Te świątynie w obwodzie hrodzienskim zbudowane zostały na początku XVI wieku w stylu gotyckim. Są to typowe dla tego okresu budowle. Dla architektury prawosławnej jednak są bardzo specyficzne: takie świątynie budowano tylko na Białorusi i w litewskiej stolicy Wilnie.
[b]Kościуł pw. Bożego Ciała w Niaswiżu[/b]
Zbudowany został pod koniec XVI wieku na wzуr Kościoła Najświętszego Imienia Jezus w Rzymie. Jest pierwszą budowlą w stylu baroku na terytorium Białorusi, był kryptą rodową książąt Radziwiłłуw, nadal znajdują się tu sarkofagi ze szczątkami magnatуw.
[b]Zespуł pałacowo-ogrodowy w Homlu[/b]
Jeden z nielicznych pałacуw i ogrodуw, ktуry ocalał w pierwotnej postaci z XIX wieku. Jest to najlepszy wzorzec stylu klasycyzmu w Europie Wschodniej.
[b]Kanał Augustowski[/b]
Kanał jest obiektem hydrotechnicznym, zbudowanym między Białorusią i Polską w XIX wieku. Na początku bieżącego stulecia z udziałem aktywistуw Białoruskiego Krajowego Związku Młodzieży białoruską część oczyszczono i zagospodarowano. Po polskiej stronie pływają kajakarze, na brzegu budowane są gospodarstwa agroturystyczne, na Białorusi postawiono kilka altanek, pływa motorowiec. Realizowany jest program rozwoju Kanału Augustowskiego w latach 2012 — 2015.
[b]Twierdza w Brescie[/b]
Twierdzę zbudowano na początku XIX wieku, gdzie dawniej była część historyczna miasta Brest. Ludzie mieszkali tu od X wieku. W 2019 roku miasto będzie obchodzić swoje tysiąclecie. Twierdza jest znana z bohaterskiej obrony przed atakiem nazistуw w 1941 roku, odbędą się tu najważniejsze uroczystości. Stworzono tu zespуł memoriałowy, muzeum.
[b]Cerkiew św. Barysa i Hleba w Hrodnie[/b]
Świątynia istnieje od XII wieku i jest ciekawa ze względu na mury zbudowane nie tylko z cegły, ale i z wielkich głazуw oraz dekorowane płytkami ceramicznymi — zarуwno na zewnątrz, jak i wewnątrz. Cerkiew stoi na stromym brzegu Niomana, częściowo runęła do rzeki w XIX wieku. W chwili obecnej ostro stoi pytanie jej uratowania i w pierwszej kolejności umocowania brzegu. Istnieje pomysł odbudowania murуw w dawnej postaci.
[b]Dziedzictwo św. Jefrasinni w Połacku[/b]
Połack jest najstarszym miastem na Białorusi, liczy ponad tysiąc lat. Od XII wieku w Połacku ocalała cerkiew Chrystusa Zbawiciela, zbudowana na zlecenie księżnej połackiej, ktуra złożyła śluby zakonne i odbyła pielgrzymkę do Jerozolimy — św. Jefrasinni. Jest pierwszą kobietą w Europie Wschodniej, ktуrą Kościуł prawosławny ogłosił świętą. Pamięta o niej Sobуr Mądrości Bożej, gdzie mniszka przepisywała książki.
Wiktar [b]Korbut[/b]
