Ад Зорнага да Х'юстана і назад
Мы звязваемся з Алегам Віктаравічам па тэлефоне. Днямі ён вярнуўся дадому ў Зорны гарадок з амерыканскага Х'юстана, дзе праходзіў пяцітыднёвую падрыхтоўку да пазакарабельнай дзейнасці, працы ў амерыканскім сегменце.
Расійскія і амерыканскія скафандры па канструкцыі абсалютна розныя. У расійскім касманаўт можа самастойна падрыхтавацца да выхаду ў адкрыты космас: у касцюм можа сам увайсці, сам закрыць яго. У амерыканскім без дапамогі калег нiяк не абысціся: ён складаецца з некалькіх частак. Які больш зручны? Алегу Навіцкаму цяжка параўноўваць, бо яшчэ не працаваў у адкрытым космасе.
— У мяне адбыліся два палёты і пакуль ні аднаго выхаду. Вядома, быў гатовы да гэтага, але ў папярэдніх такіх задач не ставілася. У гэты раз спадзяюся выйсці ў адкрыты космас, — гаворыць касманаўт. — Вельмі хачу!
А пакуль касманаўтам Раскосмасу неабходна прайсці сертыфікацыю па працы ў гэтых скафандрах у пэўных умовах, навучыцца выконваць неабходныя задачы. Акрамя гэтага, рыхтавацца да работы ў амерыканскім сегменце. Калі ў першых двух палётах Алег Навіцкі быў толькi карыстальнікам амерыканскіх сістэм, то зараз касманаўтаў Раскосмасу рыхтуюць як паўнавартасных правамоцных спецыялістаў.
— Так, у нашай сферы неабходна пастаянна вучыцца, але мне гэта падабаецца. Нашы амерыканскія калегі малайцы. Яны ўвялі ў строй шмат новых сістэм, якімі будзем карыстацца на борце. Прагрэс сур'ёзны! Напрыклад, змянілася сістэма жыццезабеспячэння. Яе палепшылі і пастараліся максімальна выключыць умяшанне экіпажа ў яе работу. Для касманаўтаў і астранаўтаў сістэмы сталі аўтаматызаванымі, усім неабходным будзе займацца Зямля. Так, сістэмы сталі больш складаныя, але, тым не менш, калі яны будуць працаваць штатна, то экіпаж, у прынцыпе, вызваліцца ад удзелу ў гэтай сістэме. У гэты час можна займацца іншымі задачамі, — гаворыць Алег Віктаравіч. — Пяць тыдняў мы займаліся вывучэннем усяго гэтага ў амерыканскім сегменце, але наперадзе яшчэ шмат працы. Наступная камандзіроўка ў ЗША — 10 студзеня.
Але гэта толькi першы пройдзены этап падрыхтоўкі. Некалькі дзён перапынку, і вось наступная ступенька — падрыхтоўка ў Зорным.
Камандзір экіпажа
Кожны экіпаж падбіраецца вельмі старанна. Касманаўты павінны быць не толькі здаровыя і падкаваныя прафесійна, трэба яшчэ, каб яны псіхалагічна падыходзілi. Левае крэсла каля камандзіра і бортінжынера экіпажа Алега Навіцкага зойме бортінжынер Пётр Дуброў.
Калі ў першых двух палётах Алег НАВІЦКІ быў толькi карыстальнікам амерыканскіх сістэм, то зараз касманаўтаў Раскосмасу рыхтуюць як паўнавартасных правамоцных спецыялістаў. Праўда, гэта пакуль папярэдняя інфармацыя, шмат што залежыць ад старту амерыканскіх караблёў. Што цікава, у экіпажы адразу дзвюх бліжэйшых экспедыцый — МКС-64 і МКС-65 — на «Саюзе» паляцяць на Міжнародную касмічную станцыю толькі расіяне. Такая інфармацыя днямi з'явілася на сайце Навукова-даследчага выпрабавальнага цэнтра падрыхтоўкі касманаўтаў імя Ю. Гагарына. За апошнія 19 гадоў такое адбываецца ўпершыню! Пакуль у экспедыцыі МКС-64 пазначаны Анатоль Iванішын, Іван Вагнер і Мікалай Чуб. Іх дублёрамі стануць Сяргей Рыжыкаў, Сяргей Кудзь-Свярчкоў і Сяргей Корсакаў. Яны ж стануць і асноўным экіпажам МКС-65, а іх дублёрамі — Алег Навіцкі, Пётр Дуброў і Мухтар Аймаханаў.
— Прыкладна ўяўляю, калі будзе наш палёт. Гэта другая палова 2021 года. Вясной 2021-га будзем дубліраваць экіпаж Сяргея Рыжыкава. Як толькі ён прыляціць увосень, мы яго зменім, — расказвае касманаўт.
А пакуль на гэтым тыдні і далей запланаваны трэніроўкі ў расійскім сегменце. Па сутнасці, падрыхтоўка ў Зорным падобная на стандартны працоўны дзень членаў атрада касманаўтаў: у 9.00 пачынаецца, у 18.00 заканчваецца. Дзве пары заняткаў да абеду, дзве пары пасля. Адточванне работы на караблі «Саюз» і ў расійскім сегменце, падрыхтоўка ў правядзенні эксперыментаў, вывучэнне новай тэхнікі, у тым ліку фотаапаратаў, заняткі па англійскай мове і іншых неабходных прадметах для працы як у караблі, так і на станцыі.
— Хутка адрамантуюць і запусцяць гідралабараторыю з тэхналагічным абсталяваннем, сістэмамі і апаратурай, дзе мадэліруецца стан поўнай бязважкасці, і мы будзем рыхтавацца да выканання такіх задач, як падрыхтоўка да пазакарабельнай дзейнасці, адпрацоўка тэхнічнага абслугоўвання, рамонту модуляў, і іншых аперацый. Таксама будзем займацца на трэнажоры «Выхад-2»: падрыхтоўка нашага скафандра «Арлан» для пазакарабельнай дзейнасці, праца ў ім, перамяшчэнне ў рабочай зоне і гэтак далей, — прыводзіць толькі некалькі прыкладаў таго, колькі ўсяго трэба будзе экіпажу вывучыць і зрабіць да палёту. — Ёсць штатны парадак падрыхтоўкі, які незалежна ад колькасці палётаў неабходна прайсці кожнаму касманаўту.
«Выдатная будзе глава!»
Фізкультура ва ўсім гэтым спісе, вядома ж, вялікая і важная частка. Ёсць агульныя запланаваныя заняткі, але ёсць і самападрыхтоўка. Алег Віктаравіч прызнаецца, што калі з'яўляецца вольны час, то праводзіць яго ў спартзале:
— Апетыт свой стрымліваю. Хай смажаная бульба мая слабасць, але ўсё вострае, смажанае, кіслае, салёнае можа сур'ёзна паўплываць на арганізм, на
аналізы. У мяне з гэтым праблем няма. Бударажыць толькі думка пра тое, што чакае працяглая камандзіроўка, на сотні сутак. Але калі пачнецца актыўная фаза падрыхтоўкі, я, як звычайна, уцягнуся і ўсё больш і больш з нецярпеннем буду чакаць старту. Таму павольна, але ўпэўнена ідзём да 2021 года!
Дарэчы, навагоднiя святы 2013 і 2017 гадоў Алег Навіцкі сустрэў на арбіце. Магчыма, там жа ён сустрэне і новы 2022 год?
Касманаўт дзеліцца:
— Нядаўна мы пераехалі ў свой дом у Зорным, чаму вельмі рады! Да кватэр холадна стаўлюся, прывык з дзяцінства ў Чэрвені быць у сваім доме. Так што, верагодна, з сям'ёй і сябрамі сустрэнем гэтае свята на малой радзiме. Спадзяюся, у графіку падрыхтоўкі будзе акно. Вельмі сумую па Беларусі, родных і блізкіх. Калі атрымаецца, заеду і ў Акадэмію навук. Магчыма, беларускія навукоўцы рыхтуюцца прадставіць свае эксперыменты, якія хацелі б правесці на МКС. Калі так здарыцца, буду рады ў іх паўдзельнічаць.
Напрыканцы ўдакладняю: ці пачала журналістка Юлія Навіцкая, жонка касманаўта, рыхтавацца да напісання трэцяга дзённіка? Касмічная тэматыка зараз папулярная! Нядаўна і касманаўт Алег Арцем'еў, якога таксама многае звязвае з Беларуссю, напісаў кнігу «Космас і МКС: як усё наладжана на самай справе». Алег Віктаравіч смяецца: «Так, Юлія ўжо сочыць за мной. Робіць нейкія нататкі, а ўсе паездкі, нават выказванні часам каментуе: «О, выдатная будзе глава!»
kasel@sb.by
