Народны артыст Беларусі Валянцін Дудкевіч адзначае 55-годдзе

Фото Александра Ружечка

На сцэне філармоніі Дзяржаўны ансамбль танца прадставіў вялікую канцэртную праграму «Нашы шлягеры». Удалых і паспяховых нумароў у яго шырокім рэпертуары сапраўды нямала. А гістарычная кампазіцыя «Песня пра Зубра», славянская «Крывічы», лірычная «Церніца», гумарыстычная «Вечарына», жартаўлівая «Бульба», дынамічная «Дайнова», неўвядальная «Лявоніха» з разраду шлягераў даўно перараслі ў прызнаную класіку жанру.

У 1961-м 18-гадовым юнаком Валянцін Дудкевіч прыйшоў працаваць танцоўшчыкам у наш тэатр оперы і балета. Але «раман» з харэаграфіяй пачаўся, зразумела, яшчэ раней. Да выхаду на прафесійную сцэну — дзевяць гадоў вучобы ў харэаграфічнай студыі і вучылішчы. Першыя танцавальныя крокі ён пачаў рабіць з васьмі. Дарэчы, талент выявіўся выпадкова. 

Валянцін Уладзіміравіч расказваў забаўную гісторыю са свайго дзяцінства. Бацькі хацелі даць сыну музычную адукацыю, і калі  яны ўбачылі аб’яву аб наборы дзяцей у «харстудыю», туды хлапчука і запісалі. Ні хвіліны не сумняваючыся, што яна харавая. А гэта аказалася харэаграфічная, і хлопчык, як высветлілася, не без здольнасцей. 

Дарэчы, сярод радні Дудкевіча няма прадстаўнікоў сферы мастацтваў. Ён з простай рабочай сям’і. Расказваў, калі стаў працаваць танцоўшчыкам у тэатры і атрымліваў 90 рублёў, бацька неяк прапанаваў: «Давай, сын, да мяне на завод, паўгода ў вучнях паходзіш і будзеш мець 200 рублёў у месяц». Сам ён як кваліфікаваны майстар, токар-універсал атрымліваў 300. Здзіўляўся: «Валік, ты што, за 90 рублёў будзеш працаваць?!» Сын у адказ даводзіў толькі пра любоў да вялікага мастацтва. 

У балеце Валянцін Дудкевіч адпрацаваў 13 гадоў, лічыўся здольным танцоўшчыкам, але сышоў. Вырашыў кінуць танцы, нават не дачакаўшыся пенсіі, яе артысты балета атрымліваюць пасля 20 гадоў на сцэне.

Справа ў тым, што яшчэ з вучылішча марыў і рыхтаваў сябе ў прэм’еры. Для гэтага звыш той падрыхтоўкі, што была абавязковай, займаўся яшчэ і самастойна. Росту, праўда, для прэм’ера не хапала, але быў упэўнены, што падрасце. Бо ўсе ў радні — і па маці, і па бацьку — высокія. Аднак так і недацягнуў, нізкаваты — 171. А ў балетным тэатры вельмі важна мець сваё амплуа. Ёсць прэм’еры — высокія, прыгожыя, прынцы. А ёсць блазаны, сабакі і іншыя персанажы. Такія партыі танцоўшчыку i выпадалі. Праца таксама цяжкая і кваліфікаваная, але куды менш удзячная, чым у таго ж прынца. Дудкевічу хацелася большага. Пакінуў тэатр з няспраўджанай марай. Спачатку быў артыстам філармоніі. А потым канчаткова танец кінуў. Скончыў тэатральны інстытут як мастацтвазнаўца, папрацаваў мастацкім кіраўніком беларускай эстрады, стаў галоўным рэжысёрам спецмерапрыемстваў. Між іншым, толькі яму давяралі рабіць самыя важныя ўрадавыя канцэрты.

Кіраваць Дзяржаўным ансамблем танца Валянціна Дудкевіча запрасілі ў 1986 годзе. Дакладней, запрасілі і прымусілі, заўсёды ўдакладняе балетмайстар. Тагачасны міністр культуры Юрый Міхневіч выклікаў і сказаў: ансамблю патрэбны талковы кіраўнік, калектыў перажывае не лепшыя часы, ты — прафесіянал, добры арганізатар, справішся. 

Дудкевіч адмахваўся, адмаўляўся ад прызначэння двойчы: класік па адукацыі, а тут народны танец, да таго ж справа гэта яго ўжо зусім не цікавіла. Але Міхневіч быў чалавекам, які не цярпеў пярэчанняў. Прыйшлося згадзіцца.

Пасля першай рэпетыцыі ансамбля яго новаспечаны кіраўнік быў у жаху: суцэльная стракатасць у рэпертуары і на сцэне, дзе ж народны танец? Але адступаць не было куды. Знайшоў у даследчыкаў аўтэнтычныя фальклорныя матэрыялы і, абапіраючыся на іх, узяўся за пастаноўку знакавага нумара, з якім калектыў мог бы ярка заявіць пра сябе. І атрымалася ўдала.

Так Валянцін Дудкевіч знайшоў сябе ў прафесіі балетмайстра, з цягам часу стаў у ёй сапраўдным каралём, а народны танец увайшоў у яго жыццё назаўсёды.

Сёння ён — прызнаны аўтарытэт у галіне фальклору і беларускага народнага танца, многія яго пастаноўкі папоўнілі скарбніцу нацыянальнай харэаграфіі, сталі эталоннымі для прафесійных і самадзейных калектываў. Сінтэз традыцыйнага і лепшых дасягненняў сусветнай харэаграфіі — вось творчае крэда Валянціна Дудкевіча і найбольш дакладнае вызначэнне зместу ўсёй праграмы ансамбля, якім ён кіруе. Прадстаўлены ў ёй і фальклор, і гістарычныя рэканструкцыі, і этна, і сучасны танец.

Калектыў з ганаровым званнем «заслужаны» — адзін з культурных брэндаў нашай краіны. Ён аб’ездзіў з канцэртамі паўсвету, яго ўдзельнікам апладзіравалі ў Азіі і Афрыцы, Еўропе і на Блізкім Усходзе, у Злучаных Штатах і Лацінскай Амерыцы. У 2007-м артысты ансамбля першымі з беларускіх танцораў выступілі ў канцэртнай зале «Алімпія» ў Парыжы. Праз год авацыямі іх віталі ў Монтэ-Карла на цырымоніі адкрыцця каралеўскіх гонак «Формула-1». Нягледзячы на салідны ўзрост, а ансамблю ўжо пад 60, ён застаецца запатрабаваным, сучасным і цікавым для розных пакаленняў гледачоў.

svirko@sb.by