«Мушкі на полі», «сякеркі» і «калёсы»: сакрэты аўтэнтычнага ткацтва прыадкрылі ў Неглюбцы
18.08.2018 07:02:00
Ольга ВАЛЬЧЕНКО
«Птушкі» для ўпрыгожвання, «мядзведзі» для абароны і «павукі ў пагонах» — як ствараць гэтыя ўзоры на ручніках, вучаць майстрыхі Неглюбкі. Вёска ў Веткаўскім раёне — цэнтр ткацтва, вядомы далёка па-за межамі краіны. У гэтыя дні тут арганізаваны заняткі, якія дазваляюць дакрануцца да шматвяковых традыцый. Завершыцца летнік вялікім святам «Кросенцы» з кірмашамі, конкурсамі і канцэртамі. На майстар-класы неглюбскіх ткачых завітала і карэспандэнт «Рэспублікі».
Месца пражывання і харчавання — звычайная вясковая хата, часова адведзеная аматарам ткацтва. Пяцідзённы лагер сабраў у Неглюбцы абсалютна розных людзей з усёй краіны. Выкладчык псіхалогіі з Брэста Юрый прыехаў адпачыць душой і набрацца прафесійнага вопыту. У вольны ад заняткаў час ён рамеснік — тчэ паясы, бранзалеты і нават завушніцы:
— Зараз трэба выходзіць на больш высокі ўзровень, таму што народныя вырабы карыстаюцца даволі высокім попытам.
Юрый — адзіны з удзельнікаў летніка, хто праігнараваў вясковыя ложкі, паставіўшы ў двары палатку. Захапленне турызмам накладвае адбітак. Пад брызентам захоўвае і сваё багацце: трохметровы пояс, які для сябе брэстчанін выткаў сам. Ручная работа ацэньваецца высока — за такі выраб можна атрымаць не менш за 150 рублёў.
Падчас летніка ткацтву навучаюцца 10 чалавек з усіх куткоў Беларусі
Дзіяна Філіпчык — з Мінска. Працуе ў Цэнтры дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі Акцябрскага раёна. Сама выкладае выяўленчае мастацтва, але заўсёды з задавальненнем сачыла за сваім калегам, які вучыць падрастаючае пакаленне тэкстыльнаму майстэрству:
— Вырашыла паспрабаваць для сябе, для душы. Заўсёды цікавіла наша спадчына, матэрыяльная і нематэрыяльная культура. Неглюбка — месца знакамітае.
Чаўнок — адзін з асноўных інструментаў, ім пракладаюць нітку паміж узроўнямі асновы
Пару гадоў таму неглюбскія ткацкія традыцыі папоўнілі Спіс гісторыка-культурнай спадчыны Беларусі. Гэта ўнікальная з'ява народнай творчасці. Неглюбскія ручнікі-абярэгі захоўваюцца ў вядучых музеях свету і нават у штаб-кватэры ААН. А ў самой вёсцы ткацтва — неад'емная частка жыцця. Сакрэты шматлікіх тэхнік перадаюцца з пакалення ў пакаленне не адно стагоддзе.
Такія тканыя вырабы ўпрыгожваюць амаль кожны дом у вёсцы
Удзельнікі летніка імкнуцца поўнасцю акунуцца ў мясцовую атмасферу. Простая ежа, свежае паветра і абавязкова народныя песні. Рэдкае народнае рамяство не суправаджалася спевамі, таму кожны дзень госці займаюцца галасавой гімнастыкай. Інструктар вакальнай ёгі Наталля Кадзетава падказвае, як правільна раскрыць гук, аперці спеў «на нутро», і вучыць неглюбскім песням. Яны тут асаблівыя: глядзіш па нотах — здаецца, павінен быць дэсананс, але на справе мелодыя абвалакае і ўзбуджае ў душы нешта спрадвечнае.
Кожную раніцу — традыцыйныя неглюбскія спевы
Аднак самае галоўнае адбываецца ў мясцовым Цэнтры ткацтва. Кіраўнік гуртка «Ніток» Людміла Кавалёва авалодала працэсам, калі яшчэ тут працаваў філіял Гомельскай ткацкай фабрыкі, а кросны стаялі амаль у кожнай хаце. Зараз карпатліва захоўвае атрыманыя веды і вучыць рамяству іншых.
— Самае цяжкае — заправіць, навіць аснову, наматаць ніткі. Толькі тады можна пачынаць ткаць. Адметнасць неглюбскага рамяства ў тым, што тчом мы з левага боку, з выварату.
Фабрыкі, на якой Людміла КАВАЛЁВА вучылася ткаць, зараз ужо не існуе.
Праз нацягнутыя белыя ніткі рознымі методыкамі пры дапамозе чаўнака прасоўваюцца рознакаляровыя. Часцей за ўсё — чырвоныя. Чорны колер майстрыхі дадавалі, калі знаходзіліся ў больш-менш фінансава стабільным становішчы і хацелася чагосьці не толькі практычнага, але і прыгожага. За адзін вечар работы чаўнаком майстрыха можа «прабегчы» 8—10 кіламетраў. Самы насычаны малюнак у палову сантыметра патрабуе каля 20 плотна прыціснутых радоў. Вышыню нітак ткачыха вар’іруе пры дапамозе педалей, а як будзе класціся сам узор, залежыць ад настрою і вопыту.
— Часцей за ўсё мясцовыя бабулі глыбокі сакральны сэнс у малюнак не ўкладвалі, упрыгожвалі тым, што больш падабалася. Але мы ведаем, што, напрыклад, «кветка» з васьмю пялёсткамі — «васьмірожка» — азначае сям’ю, росквіт. Ад яе адлятаюць нібы «вінаградзіны» дзеці.
За такі пояс кліенты могуць заплаціць 170—180 рублёў
У кожнага неглюбскага ўзору свая мясцовая назва і нават не адна: «мушкі на полі», «сякеркі», «калёсы» і дзіўная «павук у пагонах». Адкуль апошняе найменне, мясцовыя не ведаюць і самі, але, кажуць, ваенным гэты ўзор асабліва падабаецца.
Каб стварыць самы просты двухметровы ручнік, патрэбна не менш за суткі бесперапыннай працы. На некаторыя работы — цэлы месяц. Свае першыя ткацкія вырабы плануюць стварыць і ўдзельнікі летняй школы. Чакаюць іх і тэматычныя лекцыі, этнавечарыны, майстар-класы па стварэнні абярэгаў. Аднак самае галоўнае не гэта, лічыць куратар летніка, загадчык Гомельскага філіяла Веткаўскага музея стараабрадніцтва і беларускіх традыцый Пятро Цалка:
— Гэта практычнае навучанне, адсюль удзельнікі раз’едуцца з новымі ведамі. Мы імкнёмся захаваць неглюбскую традыцыю жывой. Тут заўжды ткалі, ні на год не перарываліся, і так павінна быць далей.
Месца пражывання і харчавання — звычайная вясковая хата, часова адведзеная аматарам ткацтва. Пяцідзённы лагер сабраў у Неглюбцы абсалютна розных людзей з усёй краіны. Выкладчык псіхалогіі з Брэста Юрый прыехаў адпачыць душой і набрацца прафесійнага вопыту. У вольны ад заняткаў час ён рамеснік — тчэ паясы, бранзалеты і нават завушніцы:
— Зараз трэба выходзіць на больш высокі ўзровень, таму што народныя вырабы карыстаюцца даволі высокім попытам.
Юрый — адзіны з удзельнікаў летніка, хто праігнараваў вясковыя ложкі, паставіўшы ў двары палатку. Захапленне турызмам накладвае адбітак. Пад брызентам захоўвае і сваё багацце: трохметровы пояс, які для сябе брэстчанін выткаў сам. Ручная работа ацэньваецца высока — за такі выраб можна атрымаць не менш за 150 рублёў.
Падчас летніка ткацтву навучаюцца 10 чалавек з усіх куткоў Беларусі
Дзіяна Філіпчык — з Мінска. Працуе ў Цэнтры дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі Акцябрскага раёна. Сама выкладае выяўленчае мастацтва, але заўсёды з задавальненнем сачыла за сваім калегам, які вучыць падрастаючае пакаленне тэкстыльнаму майстэрству:
— Вырашыла паспрабаваць для сябе, для душы. Заўсёды цікавіла наша спадчына, матэрыяльная і нематэрыяльная культура. Неглюбка — месца знакамітае.
Чаўнок — адзін з асноўных інструментаў, ім пракладаюць нітку паміж узроўнямі асновы
Пару гадоў таму неглюбскія ткацкія традыцыі папоўнілі Спіс гісторыка-культурнай спадчыны Беларусі. Гэта ўнікальная з'ява народнай творчасці. Неглюбскія ручнікі-абярэгі захоўваюцца ў вядучых музеях свету і нават у штаб-кватэры ААН. А ў самой вёсцы ткацтва — неад'емная частка жыцця. Сакрэты шматлікіх тэхнік перадаюцца з пакалення ў пакаленне не адно стагоддзе.
Такія тканыя вырабы ўпрыгожваюць амаль кожны дом у вёсцы
Удзельнікі летніка імкнуцца поўнасцю акунуцца ў мясцовую атмасферу. Простая ежа, свежае паветра і абавязкова народныя песні. Рэдкае народнае рамяство не суправаджалася спевамі, таму кожны дзень госці займаюцца галасавой гімнастыкай. Інструктар вакальнай ёгі Наталля Кадзетава падказвае, як правільна раскрыць гук, аперці спеў «на нутро», і вучыць неглюбскім песням. Яны тут асаблівыя: глядзіш па нотах — здаецца, павінен быць дэсананс, але на справе мелодыя абвалакае і ўзбуджае ў душы нешта спрадвечнае.
Кожную раніцу — традыцыйныя неглюбскія спевы
Аднак самае галоўнае адбываецца ў мясцовым Цэнтры ткацтва. Кіраўнік гуртка «Ніток» Людміла Кавалёва авалодала працэсам, калі яшчэ тут працаваў філіял Гомельскай ткацкай фабрыкі, а кросны стаялі амаль у кожнай хаце. Зараз карпатліва захоўвае атрыманыя веды і вучыць рамяству іншых.
— Самае цяжкае — заправіць, навіць аснову, наматаць ніткі. Толькі тады можна пачынаць ткаць. Адметнасць неглюбскага рамяства ў тым, што тчом мы з левага боку, з выварату.
Фабрыкі, на якой Людміла КАВАЛЁВА вучылася ткаць, зараз ужо не існуе.
Праз нацягнутыя белыя ніткі рознымі методыкамі пры дапамозе чаўнака прасоўваюцца рознакаляровыя. Часцей за ўсё — чырвоныя. Чорны колер майстрыхі дадавалі, калі знаходзіліся ў больш-менш фінансава стабільным становішчы і хацелася чагосьці не толькі практычнага, але і прыгожага. За адзін вечар работы чаўнаком майстрыха можа «прабегчы» 8—10 кіламетраў. Самы насычаны малюнак у палову сантыметра патрабуе каля 20 плотна прыціснутых радоў. Вышыню нітак ткачыха вар’іруе пры дапамозе педалей, а як будзе класціся сам узор, залежыць ад настрою і вопыту.
— Часцей за ўсё мясцовыя бабулі глыбокі сакральны сэнс у малюнак не ўкладвалі, упрыгожвалі тым, што больш падабалася. Але мы ведаем, што, напрыклад, «кветка» з васьмю пялёсткамі — «васьмірожка» — азначае сям’ю, росквіт. Ад яе адлятаюць нібы «вінаградзіны» дзеці.
За такі пояс кліенты могуць заплаціць 170—180 рублёў
Каб стварыць самы просты двухметровы ручнік, патрэбна не менш за суткі бесперапыннай працы. На некаторыя работы — цэлы месяц. Свае першыя ткацкія вырабы плануюць стварыць і ўдзельнікі летняй школы. Чакаюць іх і тэматычныя лекцыі, этнавечарыны, майстар-класы па стварэнні абярэгаў. Аднак самае галоўнае не гэта, лічыць куратар летніка, загадчык Гомельскага філіяла Веткаўскага музея стараабрадніцтва і беларускіх традыцый Пятро Цалка:
— Гэта практычнае навучанне, адсюль удзельнікі раз’едуцца з новымі ведамі. Мы імкнёмся захаваць неглюбскую традыцыю жывой. Тут заўжды ткалі, ні на год не перарываліся, і так павінна быць далей.