Пра жыццё і працу з лепшым ляснічым Беларусі

Былі тут і этапы, і шэсць фіналістаў, і кампетэнтнае журы, і ўрачыстая цырымонія ўзнагароджання пераможца ў намінацыі “Лепшы ляснічы года”. Юрый Голуб — кіраўнік Церухскага лясніцтва Гомельскага лясгаса. Як ён прыйшоў у прафесію і што яго сёння найбольш турбуе?


Наогул, лясная сфера традыцыйна моцная дынастыямі. Тут перадача “эстафеты” ад дзеда праз пакаленне да ўнука — звычайная справа. А вось у Юрыя ўсё склалася па-іншаму. Вадзіў сяброўства с сынам камісара. Абодва марылі стаць ваеннымі лётчыкамі. У выніку Юрый Голуб у вучылішча паступіў, а яго сябар — не. Прыйшлося забіраць дакументы. Не кідаць жа таварыша!

Армія зрабіла сваю справу. З двух гадоў службы механікам-вадзіцелем БМП ледзь не палову тэрміну правёў у лесе. Стрэльбы, манеўры. Камусьці было цікава віртуозна сабраць аўтамат, а Юрыю — знайсці ў галінах бярозы дзятла:

— У мяне гэта з дзяцінства. Нарадзіўся ў Брагінскім раёне, дзе лясы без краю. З сямі гадоў з бацькам на паляванні. Часцей у якасці ганчака, але даводзілася і стрэльнуць па якой-небудзь шышцы. Іду па лесе. Ігліца згорнутая ў шчыльны кокан. Хто там? Зноў жа, “ведзьмін венік” на бярозе — адкуль ён там? Цяга да ваеннай службы адыграла сваю ролю. У лесаводаў таксама ёсць дысцыпліна, субардынацыя і абвостранае пачуццё адказнасці. Нарэшце, пагоны і зоркі.

У школе Юрый Голуб быў выдатнікам. А таму ў Полацкі лясны тэхнікум меў права паступаць без экзаменаў. Калі кінуў вайсковае вучылішча, бацька лаяўся, што атэстат — не падстава ганарыцца. Ведаў на самой справе няма. На што сын адказаў справай. Падаў дакументы ў “палітэх” на інжынера сельскай гаспадаркі, лёгка здаў іспыты, але ад вучобы адмовіўся. Нешта даказаў. А потым усё ж былі лясны тэхнікум і чырвоны дыплом.

1985 год. Выпускніку Юрыю Голубу няма 24 гадоў. Дырэктар Камарынскага лясгаса прывёў маладога спецыяліста ў кантору Петрыцкага лясніцтва, паставіў перад калектывам: “Вось ваш новы ляснічы. Ён раскажа, як далей працаваць будзеце”. Павярнуўся і з’ехаў.

— Ведаеце, якія раней леснікі былі? Цары ў сваіх вёсках! Сядзяць у канторы ў бабровых шапках, футрах і кажухах, пазіраюць на “зелень” перад імі. Ацэньваюць. Аслупянеў, змакрэў, разгубіўся. А потым стаў кіраваць. Кагосьці звальняў, кагосьці прыцягваў. Ворагаў нажываў...

Атрымаўшы матацыкл, малады ляснічы на паўгода знік у лесе. Браў карту і ўвесь вольны час калясіў па ўгоддзях. “Што тут распавядаць? Раней лес кралі страшна. Прыйшлося вывучаць усе сцяжынкі, пянькі. Справа пайшла”.

Зрэшты, гэта ўсё лірыка. Грымнуў Чарнобыль. Сябры, сваякі пацягнуліся прэч. Юрый перш-наперш сям’ю ў Гомель адправіў, потым і сам перавёўся ў Церухскае лясніцтва, якім кіруе ўжо 27 гадоў. Завочна скончыў Сібірскі тэхналагічны інстытут.

Калі ў лясгасах сталі з’яўляцца першыя высокатэхналагічныя машыны — харвестэры і фарвардэры, — хадзілі чуткі, што адзін комплекс зможа замяніць да 30 лесарубаў. Гэта аказалася праўдай. Уявім, што ў Церухскае лясніцтва прыбыла новая тэхніка. Куды цэлы штат вальшчыкаў — на вуліцу?

— Функцыі лесарубаў у нас вымушана выконваюць тыя ж леснікі. Вызвалім іх ад гэтай працы — дадзім магчымасць больш часу надаваць прамым абавязкам. Бо яны ў першую чаргу лесаводы. Іх справа сачыць за парадкам, гадаваць, ахоўваць лес ад пажараў і шкоднікаў, браканьераў. У гэтым унікальнасць нашай сістэмы — пры жаданні тут заўсёды можна знайсці працу і скарачэння працоўных месцаў няма як з’явы.

Са злоўжываннямі некалі было складаней. Юрый Голуб шмат гадоў зжываў традыцыю “аздабляць” кожную просьбу бутэлькай. Ад прынцыповасці і ворагі з’явіліся. Аднойчы давялося аштрафаваць за незаконную парубку. У адказ адразу тры падпалы ў маладняках. Трое сутак на пажарышчы ўсім лясніцтвам невылазна сядзелі, трактар тады ў агні згарэў. Усякае бывала. Тут галоўнае, кажа Юрый Голуб, знайсці залатую сярэдзіну. І мясцовых дарма не пакрыўдзіць, але і патуранняў не даваць:

— Камусьці няшчасную жэрдку на плот проста да двара прывозілі, дакументы рыхтавалі. Справа ў прамым сэнсе капеечная, але гаспадар адчуваў клопат, увагу, а таму ў наступны раз і красці пераставаў. Такога, каб кралі, ужо шмат гадоў у мяне няма.

Узімку даволі спакойна, у цёплы час года пачынаецца гарачая пара. Тут і пасадкі, і догляд за маладнякамі, і праполка, прарэджванне насаджэнняў. Барацьба з пажарамі. А яшчэ — са смеццем у лесе. Бывала, кожны тыдзень па некалькі прычэпаў смецця з лесу вывозілі:

— Кажуць, у гэтай справе пакаранні не дапамагаюць. Трэба мяняць менталітэт. Ён і мяняецца, толькі вось у які бок? Скажыце мне, адкуль пайшла такая звычка: выязджаючы з дачы, забіраць з сабой пакет са смеццем і вывальваць пад елку? Аднойчы выявілі ў лесапаласе цэлую гару пластыкавых бутэлек, самазвал заязджаў...

Больш за 30 гадоў у лясной сферы, практычна на адным месцы і на адной пасадзе. Быццам бы пара веды і вопыт перадаваць. Напрыклад, адной з трох дачок, кожная з якіх скончыла факультэт біялогіі БДУ. Але старэйшая падалася ў крыміналісты. Другая стала юрыстам. Трэцяя пакуль разважае. Аднак бацька на выбар дачкі ніяк не ўплывае. Хоць бы таму, што абгрунтавана не жадае рамантызаваць працу:

— Тут цяжка, утойваць няма чаго. Увесь час на вуліцы, у холад і спякоту. Да таго ж гэта на ўсё жыццё. Вельмі лёгка страціць добрага спецыяліста, сапсаваць яму жыццё. Хай лепш сам чалавек вырашае, ці падыходзіць яму прафесія.

Пра свае планы Юрый Голуб кажа ўпэўнена і коратка. Сыходзіць трэба своечасова. Пакуль прыносіць карысць, будзе працаваць. Як толькі адчуе, што дарма займае чыёсьці месца, па-вайсковаму пойдзе ў адстаўку. Гэта прыгожа. Хіба што да канца жыцця пагражае застацца своеасаблівая прафесійная дэфармацыя. Выязджае ляснічы з сямействам на пікнік, ідзе на паляванне або рыбалку, але цалкам “адключыцца” ніколі не атрымліваецца. Увесь час глядзіць на дрэвы, па звычцы адзначае, дзе насаджэнні прыхварэлі, дзе пара праводзіць рубкі або, наадварот, пасадкі

muravsky@sb.by

Фота аўтара.