Czym i komu jest ciekawy ten dokument, i jakie innowacje przyniesie
Kodeks o Kulturze został opracowany po raz pierwszy i jest unikalny na przestrzeni poradzieckiej. Co spowodowało konieczność jego utworzenia?
Należy mieć na uwadze, że na Białorusi stosunki w sferze kultury są regulowane przez znaczną liczbę normatywnych aktów prawnych o różnej mocy prawnej, co stwarza trudności w ich stosowaniu. Przy tym akty prawne są ważne przez długi okres czasu, mają stabilny charakter i są przetestowane w praktyce. Białoruś zgromadziła wystarczającą bazę prawną, powstała możliwość wyizolowania uogólniających zasad, co stworzyło warunki do kodyfikacji przepisów, dotyczących kultury. Pojawienie się takiego kodeksu — swojego rodzaju wynikiem procesu tworzenia ustawodawstwa krajowego w dziedzinie kultury. Ponadto, dokument kontynuuje tradycje Statutu Wielkiego Księstwa Litewskiego (został napisany w języku białoruskim) i tradycję myślenia kodeksowego, które jest typowe dla białoruskiej praktyki orzeczniczej.
Jakie dokumenty stanowią podstawę Kodeksu o Kulturze
Zestawienie aktów ustawodawczych nie stało się prostym zbiorem obowiązujących norm. Połączyło około 60 normatywnych aktów prawnych o różnej mocy prawnej, z których 7 ustaw, 4 dekrety prezydenta Białorusi, około 20 uchwał rządowych i 30 normatywnych aktów prawnych Ministerstwa Kultury. W szczególności, Kodeks opiera się na aktualnie obowiązujących normach prawa o kulturze w Republice Białoruś, o bibliotekarstwie w Republice Białoruś, o szutce ludowej, rzemiosłach ludowych w Republice Białoruś, o związkach twórczych i pracownikach twórczych, o kinematografii w Republice Białoruś, o muzeach i Funduszu Muzelanym Republiki Białoruś, o ochronie dziedzictwa historyczno-kulturalnego Republiki Białoruś. Wszystkie obowiązujące przepisy były zarezerwowane, zostało przeanalizowane doświadczenie zagraniczne. W rezultacie dokument ten zawiera normy, które znalazły zastosowanie w praktyce i mają stabilny charakter.
Jaka jest struktura “biblii” o kulturze
Dokument o objętości ponad 200 stron zawiera ogólną i szczególną części, składa się z 5 rozdziałów (“Podstawy regulacji prawnej w sferze kultury”, “Podmioty działalności kulturalnej”, “Wartości kulturowe”, “Działalność kulturalna” i przepisy końcowe) oraz 257 artykułów. Przedmiotem regulacji prawnej Kodeksu — stosunki społeczne, które pojawiają się przy tworzeniu, ochronie, użytkowaniu, rozpowszechnianiu i zwrotu wartości kulturowych, a także podstawy prawne, ekonomiczne, społeczne i organizacyjne polityki państwa w sferze kultury. W dokumencie sformalizowano regulację prawną we wszystkich dziedzinach, w szczególności, w sferze bibliotekarstwa, twórczych zespołów, kinematografii. Rewolucyjnych zmian w Kodeksie nie ma, zawiera jednak innowacje, które poprawiają stosunki w sferze kultury. Ogólnie rzecz biorąc, dokument systematycznie i kompleksowo reguluje stosunki w sferze kultury. Jakie nowości przyniesie Kodeks o Kulturze do życia pojedynczej osobowości twórczej? Autorzy rodzaju konstytucji w dziedzinie kultury wielokrotnie zauważali, że Kodeks nie jest gabinetowym, ale żywym dokumentem, do którego będą w stanie zwracać się nie tylko osoby, których działalność związana jest z dziedziną kultury, ale także zwykli obywatele, ponieważ jest zbiorem praw i obowiązków zarówno dla odwiedzających muzeów i dla czytelników. W sumie ponad 60 innowacji zawiera Kodeks o Kulturze. Na przykład, został rozszerzony zakres osób, które odnoszą się do podmiotów działalności kulturalnej. Są to nie tylko obywatele (w tym pracownicy kultury i pracownicy twórczy), kolektywy artystyczne, twórcze związki i organizacje kulturalne, ale także sponsorzy i mecenasi kultury, instytucje edukacyjne, naukowe i inne organizacje i organy osób prawnych, które prowadzą działalność kulturalną. Kodeks ustanawia główne kierunki współpracy w sferze kultury agencji rządowych i organizacji komercyjnych oraz indywidualnych przedsiębiorców i środki państwowe w celu realizacji takiej współpracy. Oddzielnymi podmiotami działalności kulturalnej w dokumencie są wyznaczeni sponsorzy, jak również mecenasi kultury. Innowacje dotknęły poprawy mechanizmów interakcji z Białorusinami za granicą, czyli wyznaczone są środki w celu ich wsparcia w dziedzinie kultury. Została uproszczona procedura potwierdzania statusu twórczego pracownika, według której status może potwierdzać twórczy związek odpowiedniego profilu, niezależnie od tego, czy pracownik twórczy jest członkiem tego związku. Zostały wprowadzone zmiany w zakresie twórczości ludowej. W przeciwieństwie do obecnej ustawy o twórczości ludowej, rzemiosłach ludowych do wyrobów sztuki ludowej i rzemiosła mogą być zaliczone produkty nie tylko indywidualnych przedsiębiorców, rzemieślników i organizacji ludowych rzemiósł, ale także innych osób prawnych, i także mogą być wspierane. Dokument zawiera szereg innowacji na temat wartości historyczno-kulturowych. W szczególności, została zaktualizowana i znacznie zmniejszona lista kryteriów dla nadania statusu wartości historyczno-kulturowej. Zdefiniowana została także procedura przeprowadzenia badań archeologicznych. Badania, w tym poszukiwanie obiektów archeologicznych i artefaktów, przeprowadzają instytucje naukowe lub muzea za zgodą Narodowej Akademii Nauk Białorusi. Udziela się zgody obywatelom, którzy pracują na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w organizacji badawczej lub muzeum. Będzie to zapobiegać działalności czarnych kopaczy, którzy przez swoje działania zniszczają warstwę kulturową i zaprzeczają możliwości uzupełniania zbiorów muzealnych w eksponaty archeologiczne, jak również utrudniają badania. Dokument po raz pierwszy zawiera położenia, że zawodowo i przypadkowo znalezione artefakty archeologiczne muszą zostać przekazane do własności państwa. W porównaniu z obecną ustawą o muzeach i Funduszu Muzealnym są przewidziane poważniejsze wymogi w zakresie tworzenia muzeów, została uproszczona procedura stworzenia muzeów-rezerwatów i skansenów. Wiele innowacji dotyczy organizacji działalności koncertowej. Kodeks skoregował terminy i warunki zwrotu biletów na imprezy kulturalno-rozrywkowe. Jest przewidziany termin, w którym organizator ma prawo odmówić prowadzenia imprezy kulturalno-rozrywkowej, określono możliwość zwrotu biletów w przypadku zmiany składu uczestników imprez kulturalno-rozrywkowych i tak dalej. Osobny artykuł Kodeksu o Kulturze jest poświęcony procedurze przeprowadzenia dyskotek.
Kiedy Kodeks o Kulturze wejdzie w życie
“Konstytucja” w sferze kultury wejdzie w życie za sześć miesięcy po jej oficjalnej publikacji. Wcześniej przedstawiciele Ministerstwa Kultury Białorusi wyrażali założenia, że zbiór przepisów o kulturze wejdzie w życie w Roku Kultury, którym został ogłoszony rok bieżący. Albo na początku 2017 roku.
Wenjamin Michejew
