Зрэшты, ёсць і больш старэйшыя традыцыі. У вёсцы раней не прынята было прыводзіць нявесту да бацькоў жаніха на агледзіны. У старажытнасці трэба было расцягнуць знаёмства ўсур’ёз і надоўга. Прычым, паводле абраду, спачатку сваякі жаніха “пад’язджалі” да бацькоў нявесты і доўга пералічвалі вартасці “свайго” хлопца. “Продкі” нявесты рабілі выгляд, што ўсё гэта не вельмі пераканаўча і ўвогуле шкада адзіную дачку аддаваць…Такія звычаі гаспадарылі ў XVI стагоддзі. У больш позні час усё адбывалася куды спакайней. Напрыклад, дзяўчына прымала сватоў і хлеб ад іх. Калі выпівала яшчэ і чарачку гарэлкі, паднесенай імі, то лічылася, што гэта і ёсць згода на вяселле. У кожным рэгіёне, зрэшты, былі свае “парадкі”. Не дай Бог бацькі не дадуць згоду на вяселле, вось тады сваты, ад’язджаючы, могуць разбіць пляшку гарэлкі аб вароты — каб дзяўчына ўжо ніколі ні за каго замуж не выйшла. Але калі ў сям’і было некалькі дзяўчат, то сватацца трэба было да самай старэйшай, няхай яна і не прыгажуня.
Далей — час заручын, накшталт пацвярджэння намераў абодвух бакоў аб’яднацца ў сямейным саюзе. Маладыя абменьваліся пярсцёнкамі, а бацькі тым часам дамаўляліся аб прыданым. Пасля сумеснай вячэры нявеста павінна была праводзіць свайго суджанага за вароты хаты, а потым і за вёску. Пасля заручын адмаўляцца ад вяселля лічылася дрэнным учынкам.
У наш час без заручын таксама нідзе не дзецца — свайго роду клятва. Пасля падачы заявы ў ЗАГС бацькі з абодвух бакоў сустракаюцца ў доме жаніха, дзе яшчэ больш знаёмяцца і даведваюцца адзін пра аднаго. Жаніх дорыць нявесце залаты пярсцёнак, а нявеста таксама які-небудзь падарунак — партаманет, кашулю, гальштук. Хлопец потым можа арганізаваць яшчэ і вечарынку для сяброў у рэстаране, дзе пазнаёміць іх са сваёй будучай жонкай. Асобна сустракаюцца сяброўкі нявесты — на дзявочай вечарынцы. Там маладая развітвалася з “вольным” жыццём.
Вяселле праходзіла ўрачыста, гэта была доўгая чарада павозак, якія цяпер замянілі аўтамабілі. “Вясельны картэж” шмат разоў спыняўся, па дарозе здзяйсняліся розныя рытуальныя дзеянні, у якіх прымалі ўдзел суседзі, выпадковыя спадарожнікі. Пад Слуцкам, перад тым як вянчацца, маладыя абыходзілі тры разы вакол стала, пасля чаго кланяліся іконам, цалавалі іх, а потым цалаваліся з роднымі. На беразе Бярэзіны, прыехаўшы ў царкву пабрацца шлюбам, нявеста павінна была пакланіцца кожнаму прыхаджаніну. А па яркасці свечак падчас абраду ў храме меркавалі аб шчаслівай будучыні новага сямейства.
Сёння нават пры афіцыйных цырымоніях многія абрады захаваліся. У ЗАГСе сцелюць ручнік, на якім стаяць жаніх і нявеста падчас цырымоніі, заручальныя пярсцёнкі ляжаць у чашы з зернем, маладых абсыпаюць зернем — усё гэта звязана са старажытнымі абрадамі, якія, як верылі людзі, павінны былі забяспечыць прыбытак і росквіт сям’і.
Ну і самае прыгожае відовішча — гэта калі жаніх бярэ нявесту і нясе яе на руках да машыны. Напэўна, гэта было заўсёды.
Дарэчы, на мінскай плошчы Перамогі, ля Вечнага Агню, дагэтуль не толькі ўскладаюць кветкі, але і паўтараюць многія абрады, прынесеныя ў горад з вёскі. Маці нявесты сустракае маладых мужа і жонку і са слязамі на вачах падносіць ім хлеб-соль, келіх віна. Яны цалуюць хлеб-соль, выпіваюць віно. Бацькі абдымаюць дзяцей і запрашаюць усіх святкаваць вяселле. Такія факты па-ранейшаму фіксуюць у сваіх даследаваннях сучасныя этнографы.
А ў Беларускім фондзе культуры ўжо які год адраджаюць вельмі рэдкі звычай, які існаваў на мяжы з Літвой. Там маладыя муж і жонка прыходзілі да ганчара, які вучыў іх ляпіць посуд — першы ў сям’і. Такім чынам закладваліся асновы агульнага жыцця. Прычым спачатку хлопец і дзяўчына “канструіруюць” кожны сваю палову гаршчка, а потым іх дапамагае склеіць ганчар. На дзвюх часцінах посуду пішуцца імёны будучых мужа і жонкі — свайго роду элемент магічнага абраду, гэта павінна захаваць цэласнасць сям’і.
Каб правесці беларускае вяселле па старажытных канонах, не патрэбна доўга шукаць, дзе і што. Дастаткова звярнуцца ў музей народнай архітэктуры і побыту, што пад Мінскам, ці ў любое этнаграфічнае таварыства — там падкажуць і раскажуць. А далей — справа ваша.
Могуць паўтарыць абрад пазамінулага стагоддзя, і нават тысячагадовай даўніны — у лесе сярод язычніцкіх камянёў…
