Sporz±dzenie rodzinnych rodowodуw jest dziaіk± Narodowego Archiwum Historycznego. Kaїdy czіowiek po zіoїeniu wniosku moїe pracowaж tam samodzielnie, ciesz±c siк aromatem ¶redniowiecza, z ktуrego do naszego czasu dotarіy bardzo rzadkie dokumenty na pergaminie z pieczкciami woskowymi, napisami w rуїnych jкzykach, z ktуrych zreszt± nie kaїdy potrafi co¶ odczytaж. Dlatego w przypadku problemуw moїna poprosiж o pomoc profesjonalistк. Cena jednego drzewa genealogicznego jest caіkiem przystкpna dla jednej rodziny. Do trzystu osуb rocznie wysyіa do archiwum historycznego zapytania, dotycz±ce swoich przodkуw. Jeszcze sto piкжdziesi±t obywateli pracuje z dokumentami samodzielnie. Oznacza to, їe codziennie do archiwum obowi±zkowo trafia jeden nowy interesant, ktуrego interesuje, kto byі jego osobistym Adamem i Ew±. To bardzo ciekawe: badaж zakrкtasy zamaszystych pism z dawnych listуw i metryk. Oczywi¶cie je¶li ma siк czas na takie zbytki.
Do archiwum zwracaj± siк osoby, ktуrych interesuje historia i przeszіo¶ж] ich rodu — ze wzglкdуw moralnych. Zwiedzenie archiwum nie jest spowodowane zbкdnym apetytem i ї±dz± sіawy, jest to ¶wiadomy krok.
— Zdarzaj± siк, co prawda, rуwnieї zabawne przypadki — dzieli siк do¶wiadczeniem Sergiusz Rybczonek, kierownik oddziaіu naukowego wykorzystania dokumentуw i informacji Narodowego Archiwum Historycznego, jeden z gіуwnych genealogуw kraju. — Przychodzi pewnego razu czіowiek, twierdzi, їe jest potomkiem Radziwiііуw. Ale na Biaіorusi juї nie ma Radziwiііуw. S± oni na Litwie — nazwisko to jest tam bardzo rozpowszechnione. Natomiast spadkobiercy “prawdziwych” Radziwiііуw mieszkaj± w Polsce i Anglii.
Dzisiaj w ¶wiatowej sieci komputerowej jest duїo stron internetowych, zawieraj±cych ogromn± ilo¶ж informacji, dotycz±cej pochodzenia wielu rodzin. W Biaіoruskiej Sieci lukк tк wypeіnia na razie jedna strona — Stowarzyszenia Biaіoruskiej Szlachty — http://nobility.by. Na tej stronie lekko da siк znaleјж podpowiedzenia, w jaki sposуb odnaleјж swoich krewnych, sporz±dziж rodowуd, gdzie przechowywane s± dokumenty o waszych przodkach. A propos, zgodnie z sondaїami 54 miliony Amerykanуw poszukaj± za po¶rednictwem Internetu swoich krewnych, wielu z ktуrych pochodzi z Biaіorusi.
Jak wynika ze sіуw Sergiusza Rybczonka, poszukiwanie wiкzi moїe byж dokonywane wedіug miejscowo¶ci, w ktуrej mieszkali przodkowie, lub wedіug nazwiska. Druga droga jest bardzo ciкїka. Odpowiada to wyі±cznie osobom o rzadkich nazwiskach, szlachcicom i osobom duchowym, o ktуrych zachowaіo siк wystarczaj±co dokumentуw. W przypadku rozpowszechnionych nazwisk chіopskich szanse s± prawie zerowe. Dokumentуw, dotycz±cych przedstawicieli sіynnych rodуw, przetrwaіo wiкcej — moїna odnaleјж nawet gotowy rodowуd, ktуry zostaі kiedy¶ sporz±dzony przez starann± osobк. Bardzo trudne jest poszukiwanie genealogiczne we wschodnich regionach Biaіorusi. Tam prawie nie pozostaіo їadnych informacji o nazwiskach, poniewaї nie podawano ich w dokumentach, zastкpuj±c imieniem i imieniem ojca.
Poszukiwanie naleїy rozpoczynaж od specjalnych informatorуw.
— Kiedy do nas przychodz± interesanci, od razu pokazuje im wspaniaі± ksi±їkк — “Niebieski almanach” — mуwi Sergiusz Rybczonek. — Opisano w nim wszystkie sіawne rodziny jeszcze sto lat temu. Je¶li tam siк nie znajdziecie — nie znajdziecie siк nigdzie.
Jednak nie wszystko wygl±da aї tak posкpnie. Dokumenty Narodowego Archiwum nie s± na razie do koсca zbadane. A propos, na Biaіorusi obecnie ukazuje siк nowy almanach pod tytuіem “Herbarz biaіoruskiej szlachty”. Pierwszy tom obejmuje rodowody szlacheckich rodуw miсskiej guberni, ktуrych nazwiska zaczynaj± siк od litery “A”. Obecnie w archiwum trwa praca nad drugim tomem, obejmuj±cym rodowody na literк “B”.
Wielu Biaіorusinуw zdobyіo sіawк ¶wiatow±. Kto nie zna Gromykк, ministra spraw zagranicznych ZSRR? A on, jak opowiedziaі Wіadysіaw Wieriowkin-Szeluta, herold Zrzeszenia biaіoruskiej szlachty, ma szlachetne pochodzenie. Pochodzi z Homelszczyzny, tylko їe zawsze podawaі, їe ma chіopskie pochodzenie, lecz w rzeczywisto¶ci Stare Gromyki, w ktуrych znajduj± siк jego korzenie, to nie wie¶, lecz stara szlachecka okolica. Ich rodzina po prostu zbiedniaіa i nie “przerejestrowano” j± jako szlachtк w wieku XIX.
Zrzeszenie biaіoruskiej szlachty to najstarsze w byіym Zwi±zku Radzieckim zjednoczenie szlachty, istniej±ce od roku 1988. Aby zostaж jego czіonkiem, trzeba mieж szlachetnego przodka w linii mкskiej.
— Nie posiadamy їadnych szczegуlnych cech — mуwi Wieriowkin-Szeluta. — Po prostu ideaіem szlachcica jest osoba o bardzo mocnych zasadach moralnych, odpowiedzialna
i aktywna.
“Prosta, szczera wiara, poboїno¶ж i go¶cinno¶ж, miіo¶ж do ojczyzny — za wszystkich czasуw byіy to cechy charakteryzuj±ce szlachcica. W¶rуd szlachty rzadko moїna byіo spotkaж pijaсstwo i baіaganiarstwo” — w ten sposуb opisywaі typowego szlachcica z okolic Lidy jeden z etnografуw zaprzeszіego stulecia.
Szlachcic mуgі byж niebogaty, lecz pod wzglкdem praw obywatelskich dorуwnywaі krуlowi. Teraz wszyscy obywatele kraju pod wzglкdem formalnym s± rуwni. Ale chodzi nie o pochodzenie, tylko o to, czy pamiкta siк swуj rod i tych, kto daі nam їycie.
Wiktor Korbut
