З першых гадоў савецкай улады былі адкрыты фельчарскі пункт, рэарганізаваны ва ўрачэбную амбулаторыю, пачатковая школа, дзіцячыя яслі-сад, хата-чытальня. Пазней навучэнцаў прыняў новы будынак школы. Будаваліся жылыя дамы для завадчан. Рабочы пасёлак электрыфікавалі. У клубе з’явілася кінаўстаноўка «Камінтэрн».
Глуша стала цэнтрам Рымавецкага сельсавета Бабруйскай акругі, а пазней Глушанскага пасялковага Савета Магілёўскай воб- ласці. Летам 1935 года вёска атрымала статус рабочага пасёлка. З торфапрадпрыемства да шклозавода пралегла амаль 20-кіламетровая вузкакалейка.
У гады нямецка-фашысцкай акупацыі ў Глушы дзейнічала падпольная антыфашысцкая група. З трох соцень жыхароў пасёлка, якія ваявалі на франтах, трэцяя частка загінула. Прозвішчы іх выбіты на мемарыяле. У брацкай магіле пахаваны воіны і партызаны, якія аддалі жыццё ў баях з гітлераўцамі.
З першых пасляваенных дзён аднавілі дзейнасць шкло- і торфазаводы. Адкрыліся лясніцтва, установы адукацыі, культуры і аховы здароў’я, аб’екты гандлю і бытавога абслугоўвання насельніцтва.
У Глушы прайшлі дзіцячыя і юнацкія гады вядомага беларускага літаратара, члена-карэспандэнта АН БССР, доктара філалагічных навук, прафесара, члена Саюза пісьменнікаў СССР Алеся Адамовіча.
Па дарозе з Бабруйска ў Глушу, куды адправіўся ў чарговую вандроўку, з перапоўненага дачнікамі аўтобуса пільна прыглядаўся, каб убачыць рарытэтную паштовую станцыю на старадаўнім шляху. Па загадзе расійскага імператара Мікалая I іх будавалі праз кожныя 17 кіламетраў. На беларускіх землях такіх сядзіб было амаль сем дзясяткаў. Адзінкі захаваліся да нашага часу. У добрым стане збярогся паштовы мур у слуцкай вёсцы Чырвонае Сяло.
Бацькоўскі дом Алеся Адамовіча.
За акном прыгараднага аўтобуса мільгалі назвы вёсак — Харошае, Багушоўка, Барок, Крушынка. Ад Бабруйска да Глушы так не давялося ўбачыць паштовую сядзібу.Паабапал дарогі з-за старых садоў паказаліся драўляныя жылыя будынкі. Ад Варшаўскага шляху, які перасякае Глушу, у абодва бакі разыходзяцца некалькі вуліц. На адной з іх сустрэў жанчыну. Марыя Гулевіч больш як трыццаць гадоў таму з сям’ёю пераехала сюды з Буда-Кашалёўскага раёна. Да выхаду на пенсію працавала на шклозаводзе, дзе ў той час было занята больш як паўтысячы чалавек. З вясны да восені Марыя Ільінічна займаецца агародам, а зімою адпачывае. Праз дарогу дом дачкі Таццяны і зяця Уладзіміра. Яны таксама пенсіянеры, але без справы не сядзяць. І ўнук Сяргей з жонкаю Надзеяй знайшлі занятак у Глушы. Яны маюць сваю аграсядзібу. Займаюцца ёю Сяргей з бацькам. Марыя Ільінічна адзначыла, што менавіта зяць Уладзімір Сямёнавіч пасля выхаду на пенсію загарэўся ідэяй стварэння аграсядзібы.
Марыя Ільінічна кінула позіркам на рабочых, што капалі траншэю каля дома. Разам з імі працаваў і зяць. Уладзімір Сямёнавіч удакладніў, што будзе падключацца да газаправода. Разам з ім прайшліся па аграсядзібе, раскінутай на гектарнай плошчы. Пад ніцымі вербамі прытулілася ля невялікай сажалкі драўляная альтанка. На аксамітавым лужку нібыта жывыя падступаюць да вады статуэткі цыбатых буслоў. Лавачкі, дзіцячая пляцоўка, мноства кветак на клумбах. Дзесяць гадоў засвойвалі сядзібу. Ідэя яе стварэння прыйшла пасля выхаду на пенсію.
Дырэктар Дома культуры Ірына САЛАГУБ, педагог Таццяна ХАДНЕВІЧ і старшыня сельвыканкама Марыя СУШЧАНКА.
З школьных гадоў Уладзімір Кожыч займаўся спортам, рыхтаваў сябе да паступлення ў мараходку. Марскую прафесію атрымаў у Балтыйскім мараходным вучылішчы. Служыў дэсантнікам на Чарнаморскім флоце, працаваў на рыбалоўных базах. На пабыўку прыехаў у родныя мясціны. З сябрамі пайшоў на танцы ў клуб і пазнаёміўся з маладой настаўніцай Таццянай Гулевіч. Згулялі вяселле, і жыццё марака карэнным чынам змянілася. Працаваў на “Белшыне”. Маладой сям’і прадпрыемства выдзеліла кватэру ў Бабруйску. Падрасталі двое сыноў.Уладзімір Сямёнавіч пасля выхаду на пенсію памяняў горад на ціхую Глушу. Звярнуўся ў сельвыканкам аб выдзяленні надзела пад будаўніцтва дома. Дзяржава падтрымала льготнай пазыкай. Амаль дваццаць самазвалаў зямлі насыпаў на балоцісты ўчастак. Выкапаў штучнае возера, пасадзіў садок. Разам з сынам Сяргеем, які пасля заканчэння мастацкага каледжа з жонкаю прыехаў да бацькоў у Глушу, пачалі будаўніцтва дома. Нявестка Надзея працуе медсястрой у бальніцы. Падрастае ў маладой сям’і сынок Андрэйка. Побач з жылым домам узвялі гасцініцу для турыстаў. Па арыгінальным праекце збудавалі банкетную залу ў форме карабля. Мінулым летам апрабавалі яе вясельным застоллем сына Дзяніса і яго нявесты Алесі.
Гаспадары сядзібы “Спадчына” Уладзімір і Таццяна КОЖЫЧЫ з унукам Андрэем.
ПА суседстве з аграсядзібай — бацькоўскі дом беларускага пісьменніка Алеся Адамовіча. Ад веснічак да веранды з парадным уваходам зацэментавана пляцоўка. Паабапал яе схілілі галінкі з гронкамі чырвоных ягад кусты каліны. Пераспелымі пладамі ўсыпана старая сліва. Некалькі разгалістых яблынь чакаюць вызвалення ад абільнага ўраджаю садавіны. Перад падворкам на вуліцы падпірае неба карабельная сасна. А з другога боку сядзібы царыцай нябеснай развесіла над садам залацісты покрыў шатаў беластволая бяроза.Сведкамі многіх падзей былі дрэвы. З даваеннага дзяцінства высачэзнымі памятае іх васьмідзесяцігадовая Марыя Каваленка, з якой сустрэліся ў настаўніцы Галіны Бранавец. Жывуць яны па суседстве, сябруюць. Галіна Паўлаўна пасля заканчэння Мінскага педінстытута настаўнічала ў Міёрскім раёне. Выйшла замуж у Глушу. З мужам выхавалі двух сыноў і дачку, якія раз’ехаліся і маюць свае сем’і. Аўдавелая, яна засталася адна. З кавелькаю тупае па падворку. Штодзённа яе наведвае сацыяльны работнік Ала Андрэева. Дастаўляе прадукты, дапамагае па доме і на агародзе ўпраўляцца.
Пенсіянеркі Марыя КАВАЛЕНКА і Галіна БРАНАВЕЦ.
Жвавая не па гадах суседка Марыя Каваленка таксама падтрымлівае Галіну Паўлаўну. З боллю ў сэрцы ўзгадала Марыя Лявонаўна пра перажытае ў час нямецка-фашысцкай акупацыі. У легендарнай Рудабелцы фашысты спалілі сваякоў маці. У баі з гітлераўцамі пад Псковам загінуў бацька Лявон Каваленка. Паліцаі данеслі ворагам, што два маміны браты — камсамольскія актывісты. Пяць годзікаў было Марыі, калі яе з маці, трыма братамі і старэйшай сястрою каты схапілі ў доме. Трохмесячнага браціка Васю выкінулі з калыскі. Маці кінулася да немаўля, фашысты сталі яе біць. Загналі ўсіх у будынак бальніцы, дзе была камендатура. Уратаваў стары немец, які застаўся ў Глушы з часоў Першай сусветнай вайны і працаваў урачом. Ён паведаміў партызанам пра арышт сям’і Каваленкаў, і народныя мсціўцы ноччу іх выкралі. На санях прывезлі ў партызанскі лагер, дзе ў той час з сынамі Алесем і Яўгенам была і Ганна Адамовіч. Алесю ішоў чатырнаццаты год. Ён разам з дарослымі хадзіў на заданні. Бацька яго, Міхаіл Адамовіч, ваяваў у дзеючай Чырвонай Арміі.Узгадала Марыя Лявонаўна, як зімою карнікі ў белых халатах прарваліся ў партызанскі лагер і пагналі сем’і партызан у бок вёскі Халопенічы, што ў Акцябрскім раёне. Трашчаў мароз. У час стаянкі людзі палілі галлё, каб сагрэцца. Марыйку маці пасадзіла пад сасну і на рукі ёй аддала маленькага браціка Васю, а сама кінулася за жарам з вогнішча, каб распаліць сваё цяпельца. Толькі вярнулася з палаючымі вугельчыкамі, як пачалася стральба. Брат Сямён ускочыў на дрэва, другі брат Кірыла бухнуўся ў яму вывернутага кораня дрэва. А маці накрыла сабою Марыйку і Васіля. Так уратаваліся ад карнікаў, якія пагналі людзей у Халопенічы і там спалілі.
Дырэктар сярэдняй школы Сяргей СІДАРАЎ з вучнямі.
Незалечаны боль застаўся і ў сэрцы ветэрана вайны і працы Альфонса Альшука. Акупанты спалілі яго маці і двух братоў. Цяжка паранены пры вызваленні Кёнігсберга франтавік вестку пра перамогу сустрэў у ваенным шпіталі. Ордэн Айчыннай вайны другой ступені і шматлікія медалі ўпрыгожваюць яго парадны мундзір. Да выхаду на пенсію Альфонс Кліменцьевіч працаваў на шклозаводзе.УСЁ перажытае ў ваеннае ліхалецце Алесь Адамовіч увасобіў у літаратурных творах. У дылогіі “Партызаны”, раманах “Сыны ўходзяць у бой” і “Вайна пад дахамі” распавядае пра сваё абпаленае вайной юнацтва.
Ветэран вайны і працы Альфонс Кліменцьевіч АЛЬШУК.
Пасля вайны сям’я Адамовічаў жыла ў будынку аптэкі, якой загадвала Ганна Мітрафанаўна. Толькі ў канцы пяцідзясятых гадоў мінулага стагоддзя пабудавалі свой дом, які застаўся ў спадчыну дочкам і ўнукам Алеся і Яўгена Адамовічаў. Брат Яўген да апошніх дзён жыцця працаваў урачом у Бабруйску, потым вярнуўся ў Глушу. Часта наведваўся з Масквы Алесь Адамовіч. Сустракаўся з землякамі, бываў у новым школьным будынку. У Глушы спадзяюцца, што імя слыннага земляка, які пахаваны на мясцовых могілках, будзе насіць вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад — сярэдняя школа, якім кіруе Сяргей Сідараў. Падтрымлівае ідэю і старшыня сельвыканкама Марыя Сушчанка. У будынку былой аптэкі плануецца стварыць музей Алеся Адамовіча. У Доме культуры пастаянна дзейнічае выстава “Вайна пад дахамі”. Шмат іншых цікавых задум у кіраўніка сельвыканкама. Па яе ініцыятыве штогод восенню ладзіцца фэст “Глушанскі хутарок”, дзе збіраюцца народныя ўмельцы, ганчары, выступаюць самадзейныя калектывы.
Хрысціна ПАНКЕВІЧ з гадавалым сынам Ягорам.
ДЗЯСЯТЫ год кіруе сельвыканкамам Марыя Сушчанка. Цяжка было пасля закрыцця шклозавода працаўладкоўваць людзей. Праблему вырашалі разам з Бабруйскім райвыканкамам. Адкрылася прыватная швейная вытворчасць “Славянка-Глуша”, якая паспяхова працуе. Наладжана дрэваапрацоўка, развіваецца прыватны гандаль, дзе таксама ствараюцца працоўныя месцы. Многія жыхары заняты на прадпрыемствах Бабруйска. Дакладна арганізавана работа транспарту.З Мінска вярнулася ў родны пасёлак “папіць смачнай глушанскай вады” Ірына Сакалова і засталася. Працавала на шклозаводзе, цяпер дапамагае дачцэ Таццяне выхоўваць унука Яўгена, які, акрамя школьных заняткаў, авалодвае фартэпіяна і гітарай у школе мастацтваў.
Сацыяльны работнік Ала АНДРЭЕВА.
З Данбаса прыехала пагасцяваць да сваякоў выпускніца Данецкага дзяржуніверсітэта гандлю Хрысціна Панкевіч і засталася тут. Выйшла замуж. Гадавалы сын Ягорка падрастае. Да дэкрэта працавала намеснікам начальніка вытворчага ўчастка ў філіяле “Агракамбіната КХП”. Маладой сям’і прадаставілі катэдж у суседняй вёсцы Масты.
НОВЫМІ сем’ямі прыбывае багаты на працавітых людзей, вядомых асоб рабочы пасёлак Глуша, які выглядае жамчужынай на старадаўнім тракце. Маладым працягваць яго слынную гісторыю.
Бабруйскі раён.
Фота аўтара.
