Podstawowym ogniwem systemu szkolenia specjalistуw dla kształtującej się branży kosmicznej Białorusi stanie się Ośrodek Edukacji Aerokosmicznej stworzony przy Białoruskim Uniwersytecie Państwowym. Obecnie na dachu budynku wydziału radiofizyki i elektroniki trwają prace prowadzone przez białoruskich i rosyjskich nastawiaczy dotyczące instalacji anteny parabolicznej stacji odbioru danych sondowania powierzchni Ziemi z kosmosu. Instalują się i nastawiają urządzenia śledzenia aparatуw kosmicznych, odbioru, przetworzenia i opracowania informacji satelitarnej, wyposaża się aula gotowa przyjąć pierwszych słuchaczy. Program nauczania zostanie wyprуbowany na studentach. Nowa wiedza im nie zaszkodzi, jednak w przyszłości uczyć się tu będą specjaliści delegowani na szkolenia przez ministerstwa i resorty.Zadania Ośrodka Edukacji Aerokosmicznej — mуwi jego dyrektor, kierownik katedry fizyki prof. Włodzimierz Sajecznikow — mają większy zakres, niż przewidują zwykłe szkolenia prowadzone własnymi środkami. Będziemy koordynować prace związane z branżą kosmiczną struktur edukacyjnych uczelni, aby uniwersytety całkowicie zaspokajały zapotrzebowanie w nowych specjalistach. Ministerstwo edukacji na naszą prośbę rozesłało listy do wszystkich uczelni kraju z podaniem głуwnych kierunkуw rozwoju białoruskiego kosmicznego systemu zdalnego sondowania powierzchni Ziemi. Analiza odpowiedzi 10 uniwersytetуw, ktуre przeprowadziły ocenę zapotrzebowania branży kosmicznej w młodych specjalistach, pokazała, że co roku należy przygotowywać 50–60 osуb. Istniejąca lista kierunkуw nie zawiera wszystkiego, czego potrzebujemy, dlatego proponujemy ją uzupełnić, żeby szkolić specjalistуw rуwnież dla lądowego kompleksu sterowania, odbioru i opracowania informacji, efektywnego wykorzystania danych zdalnego sondowania powierzchni Ziemi, stworzenia projektуw rodzimych mikrosatelit i in. Dobrym przykładem jest działalność “Peleng” S. A., ktуra na zlecenie Białoruskiego Narodowego Uniwersytetu Technicznego rozpoczęła rekrutację 10 osуb na nowy kierunek — budowa kosmicznych przyrządуw optycznych. Jednak ze względu na pięcioletni dystans dzielący studenta 1 roku od absolwenta, a zaczynać trzeba od zaraz, zadaniem podstawowym są szkolenia dla pracownikуw pokrewnych kierunkуw, na szczęście mamy pod dostatkiem dobrych specjalistуw.
Narodowy program wykorzystania przestrzeni kosmicznej w celach pokojowych, ktуra ma być ukształtowana w 2008 r., de facto stawia kropkę po etapie fragmentarycznego rozwoju branży kosmicznej i zakłada organizacyjne podwaliny jednolitego kompleksu. Jednak, żeby tak właśnie się stało, zdaniem Ośrodka Edukacji Aerokosmicznej, potrzebna jest dokładnie opracowana podstawa prawna. Bez niej nowy ośrodek edukacyjny może mieć sporo problemуw.
— Będąc strukturą edukacyjną nasz ośrodek jednocześnie nie może nie być instytucją naukową, ponieważ tylko wybitni specjaliści są w stanie zapewnić poziom wiedzy, ktуra może być potrzebna jutro — mуwi prof. Sajecznikow. — Dlatego na naszym wydziale prowadzone są np. badania w zakresie systemуw wczesnego wykrycia, systemуw geo- i ekoinformacyjnego, środkуw opracowania danych kosmicznego sondowania wykorzystywane w celach użytkowych i umożliwiające zaoszczędzenie pieniędzy. Dla koncernu “Belneftehim” opracowaliśmy analogowy system wczesnego wykrycia i sygnalizowania o sytuacjach nadzwyczajnych, wdrożony już w “GrodnoAzot” S. A. Wykorzystuje sieć automatycznych czujnikуw umieszczonych w najbardziej niebezpiecznych punktach i natychmiast sygnalizuje każde zagrożenie. Wiadomo, że efektywne środki kosmicznego monitoringu znacznie zwiększają możliwości takiego systemu.
W charakterze pomocy naukowej można wykorzystać rуwnież opracowany system kontroli sytuacji powodziowej na dużych rzekach — Dnieprze, Prypeci, Sożu, Niemnie i Dwinie Zachodniej. System ten zaistalowano w Centrum Kryzysowym Ministerstwa Spraw Nadzwyczajnych, nie raz jej dane pomogały na czas podjąć odpowiednie działania. Jej baza danych zawiera model statystyczny stworzony na podstawie analizy 60-letnich obserwacji poziomu wody tych rzek, co umożliwia prognozę sytuacji powodziowej, ustalenie najbardziej niebezpiecznych obszarуw i ocenę ewentualnych szkуd. Te prognozy są odtwarzane na mapie cyfrowej i weryfikowane zgodnie z danymi zdalnego sondowania powierzchni Ziemi.
Systemy geoinformacyjne uczeni stworzyli także dla Parkуw Narodowych Puszcza Białowieska i Jeziora Brasławskie oraz Berezyńskiego Rezerwatu Przyrody. Wykorzystując zdjęcia z kosmosu specjaliści mogą teraz bardziej dokładnie analizować stan świata roślinnego i zwierzęcego, planować dowolne działania skierowane na ochronę przyrody.
W gromadzeniu tych informacji będzie uczestniczył rуwnież białoruski satelita, prace nad ktуrym nadal trwają. Przed jego wystartowaniem Ośrodek Edukacji Aerokosmicznej ma wykonać podstawowe zadanie — zabezpieczyć kadrą cały lądowy kompleks sterowania i odbioru danych z kosmosu.
Wiktor Radziwinowski
