Dywan dla marszałka

 W archiwum pamięci, którym jest Białoruskie Państwowe Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, jest ciekawy eksponat: wykonany ręcznie turkmeński dywan z portretem dowódcy 1. Frontu Białoruskiego, marszałka Związku Radzieckiego Konstantego Rokossowskiego. Do muzeum dywan przekazała rodzina dowódcy w 1968 roku. Nawiasem mówiąc, niedawno fotografię pokazano na białoruskiej wystawie w Muzeum Sztuk Pięknych Turkmenistanu w Aszchabadzie.

Jaka historia jest ukryta za dywanem, który został wykonany przez turkmeńskich mistrzyń w 1943 roku?.. Historia zaczęła się w Turkmenistanie. W 1941 roku ożenili się dwóch młodych ludzi — wieśniacy z aułu Sojunały rejonu takhtabazarskiego: Ogulbeke i Agaberdy. Miłość zjednoczyła tych młodych ludzi. Ogulbeke miała nieco ponad 20 lat. Pracowała jako nauczycielka w aule Morczak. Zaocznie ukończyła Maryjską Szkołę Pedagogiczną. Agaberdy i jego żona marzyli o studiach w instytucie. Ale zaczęła się wojna. Agaberdy poszedł na front.

Ogulbeke Orazgeldyjewa uczyła dzieci. Po pracy w szkole biegła do pracy w polu. Prowadziła popularyzację, opowiadała o wydarzeniach na froncie. I często pisała listy do męża na froncie. A w listach były zawsze wiersze, które pojawiały się u niej późno wieczorem. O czym opowiadała w wierszach młoda turkmeńska kobieta i, najwyraźniej, utalentowana początkująca poetka?.. “Swoje, wróg, otrzymasz!..”, “W poszukiwaniu was”, “Wracaj!” — oto nazwy niektórych z jej utworów. Pisała Ogulbeke o tym, że naziści wkrótce zostaną ukarani za zastraszanie i całe zło, które przynieśli sowieckim ludziom, o tym, że ona i wszyscy mieszkańcy żyją z wiary w powrót do domu swoich mężów, synów i ojców.

Mieszkańcy Morczaka wiedzieli, że Ogulbeke pisze wiersze, prosili ją, aby przeczytała nowe utwory, kopiowali słowa, które doknęły duszę dla siebie i zachowywali te arkusze jako najdroższe, cytowali je niby amulety modlitewne. Wraz z innymi kobietami Ogulbeke zbierała do Funduszu Obrony pieniądze, wartości. Mieszkańcy kołchozu “Guzył goszgun” zebrali między innymi 84 kg srebra. Zachowały się kroniki filmowe z odcinkiem, gdzie piękna młoda Turkmenka w białej  chuście oddaje własne biżuteria. To — Ogulbeke. Pod koniec 1943 roku pracownicy obwodu maryjskiego zebrali cały pociąg prezentów wojskowym. Kobiety, wśród których była Ogulbeke, wykonały dywan z portretem marszałka Związku Radzieckiego  K. Rokossowskiego. Wiedzieli, że ich prezent powinien trafić do 1. Frontu Białoruskiego... Nawiasem mówiąc, tam walczył także mąż nauczycielki i poetki — Agaberdy.

Wraz z innymi Turkmenkami pojechała do frontu także Ogulbeke. Dywan z portretem został wręczony osobiście sławnemu dowódcy. Turkmenka opowiedziała również swoją osobistą historię... Dowódca frontu nakazał zorganizować spotkanie kobiety z mężem. Był znany numer poczty polowej. Ogulbeke pokazała marszałkowi list, który znała na pamięć. Ale Agaberdy był na przednim odcinku frontu. Udało się w tej trudnej sytuacji bojowej tylko zorganizować bezpośrednie połączenie telefoniczne. Mąż i żona mieli możliwość porozmawiać na odległość. Można tylko spróbować wyobrazić sobie, jakim ciepłem oddychały słowa bliskich ludzi. Przed odejściem męża na front mieszkali razem tylko przez trzy miesiąca...

Z frontu Ogulbeke przyjechała zainspirowana, podniecona. Nowe wiersze wychodziły z jej hojnej duszy, szczerego serca. Jak i ten wiersz — “Szukam Cię”.

...Wszystko było w nowych utworach — i czułość, i lęk, i ból, i, oczywiście, miłość. Przywiozła Ogulbeke do aułu także gramofon, który Turkmence podarował marszałek Rokossowski. Nawiasem mówiąc, ten gramofon zachował się w miejscowości turkmeńskiej i dzisiaj.

A po powrocie delegacji, która odwiedziła żołnierzy i dowódców na 1. Froncie Białoruskim, po kilku miesiącach przyszła do aułu zła wieść: zginał mąż Ogulbeke — Agaberdy. Młoda poetka myślała, że tego po prostu nie może być. Dla niej, tak jak poprzednio,brzmiał z telefonu polowego podniecony głos kochanego człowieka. “Kochana! Co robisz w tym płomieniu, w tym ogniu?!. Możesz złapać kulę! Szybko wyjeżdżaj od tutaj! Zakończy się wojna — i obowiązkowo spotkamy się z Tobą!.. Czekaj na mnie!..” Nie doczekała się. I jej serce nie wytrzymało. W 1949 roku młoda poetka zmarła.

Rodacy i teraz pamiętają obraz Ogulbeke Orazberdyjewej. A w 2005 roku słynny turkmeński poeta Agageldy Allanazarow przygotował i opublikował oddzielną książką jej wiersze... Los prostej Turkmenki się odbył — w miłości do młodego człowieka, w miłości do Ojczyzny, w wykonanych przed nią i kochanym człowiekiem zobowiązaniach. Przed rodzimym i kochanym Agaberdy, którego ona tak ofiarnie czekała z frontu!..