Доходы растут…

Уровень жизни населения всегда в центре внимания статистики. Исследования доходов и расходов домашних хозяйств, которые Министерство статистики и анализа Беларуси проводит уже не первый год (кстати, по адекватным международным методикам), подтверждают, что экономический рост приносит свои плоды не только предприятиям и бюджету, но и гражданам, их семьям. Среди показателей, характеризующих жизненный уровень населения, особое место принадлежит денежным доходам. Они включают в себя оплату труда, социальные трансферты (пенсии, пособия, стипендии), доходы от собственности (проценты по депозитам, дивиденды), от продажи валюты и другие. В 2004 году общая сумма денежных доходов населения составила 35 триллионов 465,9 миллиарда рублей, а в расчете на душу населения — 301,6 тысячи рублей в месяц. В реальном выражении эти доходы увеличились по сравнению с 2003 годом на 13,6 процента (в 2003 году по сравнению с 2002 годом темп прироста составлял 7,5 процента). Доля денежных доходов в валовом внутреннем продукте составила 71,7 процента. Оценка материального положения населения определяется не только уровнем денежных доходов, но и такими важными его составляющими, как стоимость натуральных поступлений из личных подсобных хозяйств (за минусом затрат на их производство) и стоимость дотаций и льгот, предоставленных домашним хозяйствам на покупку товаров и оплату услуг. Суммируя все эти компоненты, статистики получают объективный показатель благосостояния — располагаемые ресурсы домашних хозяйств. В 2004 году, по данным выборочного обследования, объем и структура располагаемых ресурсов домашних хозяйств характеризовались следующими данными (см. табл.). В городах располагаемые ресурсы в расчете на домашнее хозяйство с учетом индекса потребительских цен увеличились на 14,4, а в сельской местности — на 18,7 процента. Весьма существенная тенденция — значительный рост в домашних хозяйствах сельчан денежных доходов от продажи сельхозпродукции (они выросли на треть). В 2004 году сократились межрегиональные различия в уровне располагаемых ресурсов. Этому способствовали наиболее высокие темпы роста доходов в регионах, которые прежде отставали от среднего по стране уровня. Так, при росте реальных располагаемых ресурсов домашних хозяйств в целом по Беларуси на 15,6 процента, в Могилевской области они возросли почти на 19 процентов. В результате домашние хозяйства Могилевщины сократили с 12,2 до 10 процентов свое отставание от среднего по республике уровня. Правительство продолжало политику роста доходов и активной социальной поддержки наименее оплачиваемых групп населения. Поэтому в 2004 году не изменилась дифференциация в уровне материального благосостояния жителей Беларуси. Так, среднедушевые располагаемые доходы 10-процентной наиболее обеспеченной группы населения были в 5,2 раза больше, чем у десятипроцентной наименее обеспеченной группы; такое же соотношение было и в 2003 году. В то время как в Российской Федерации этот показатель достигает почти 14 раз, в Эстонии и Молдове — более 10 раз, в Украине — 6,7 раза. Рост располагаемых ресурсов во всех категориях домашних хозяйств помог улучшить материальную обеспеченность. в 2004 году доля населения с располагаемыми ресурсами свыше двух бюджетов прожиточного минимума увеличилась с 16,8 до 25,5 процента, а с располагаемыми ресурсами ниже БПМ — уменьшилась с 27,1 до 17,8 процента. В городских поселениях доля малообеспеченного населения уменьшилась с 23,5 до 14,5 процента, на селе — с более чем трети до четвертой части всех жителей. Статистика показывает, что если богатых и не стало больше, то вот число бедных явно уменьшилось. Если рассматривать домашние хозяйства, то в 2004 году 14,5 процента от их общего числа в республике (542 тысячи), имели доходы ниже бюджета прожиточного минимума, в то время как в 2003 году удельный вес таких домашних хозяйств составлял почти 23 процента. несмотря на значительное снижение уровня малообеспеченности по всем категориям домашних хозяйств, среди семей с детьми он продолжает оставаться достаточно высоким. Больше детей — выше расходы, а значит, больше потребность в росте доходов семьи. Это серьезная социально-демографическая проблема, которая требует своего решения с привлечением тех дополнительных возможностей, которые дает продолжающийся в Беларуси экономический рост. По данным Министерства статистики и анализа Республики Беларусь Паставiм помнiк Бульбе! Цiбудзе тое, што раньше было? Клубнямi з палеткаў Героя Сацыялiстычнай Працы Канстанцiна Шавеля з Уздзеншчыны кармiлiся ЦК i Куба З кiм бы з сённяшнiх кiраўнiкоў, спецыялiстаў цi прадстаўнiкоў старой кiраўнiцкай або механiзатарскай гвардыi нi павёў размову пра нашу нацыянальную сельскагаспадарчую культуру — бульбу, усе, быццам бы згаварыўшыся, называюць перыядам яе “рэнесансу” 70-я i пачатак 80-х гадоў адышоўшага стагоддзя. I планавая палiтыка ўлад, i стаўленне навукоўцаў, i гаспадарчая, вытворчая выгада – усё “галасавала” тады за бульбу. Ураджайная сiла клубневага гектара ў параўнаннi з цяперашняй тады ўражвала i ў многiх калгасах i саўгасах мала чым уступала заходнееўрапейскiм набыткам. Патрэбы прамысловых цэнтраў вялiкага Саюза, Масквы i Ленiнграда, iншых рэгiёнаў прадстаўлялi неабмежаваныя магчымасцi для пашырэння пасяўных плошчаў, нарошчвання вытворчасцi “другога хлеба”. Памятаю, як было наладжана супрацоўнiцтва бульбаводаў калгаса “Усход”, эксперыментальных баз iмя Катоўскага i iмя Суворава Уздзенскага раёна з iх галандскiмi калегамi. Госцi з самай, бадай, “бульбяной” краiны Еўропы часта бывалi на Мiншчыне, прапаноўвалi сумесныя праекты, у тым лiку выпрабаванне тэхнiкi i новых сартоў iх селекцыi ў глебавых i клiматычных ўмовах Беларусi. Аднойчы ў час чарговай сустрэчы ў мясцовым рэстаране “Нёман” была наладжана дэгустацыя бульбы. Толькi што звараная, яна “дымiла” на шматлiкiх талерках. Каштаваць прапаноўвалася можа гатункаў з трыццаць. I галандцы, i нашы ўдзельнiкi “званай вячэры” ацэньвалi смакавыя якасцi незвычайных страў з несхаваным энтузiязмам. Вынiкi ўразiлi не столькi гасцей, колькi гаспадароў. Перавага была аддадзена сартам, што вырошчвалiся на палетках Уздзеншчыны. “Цяпер мы ў вас будзем пераймаць вопыт вырошчвання смачнай бульбы”, — жартавалi галандскiя спецыялiсты. Сёе-тое з тых часоў мы прыгадалi нядаўна разам з Героем Сацыялiстычнай Працы, былым звеннявым механiзаванага звяна па вырошч-ваннi гэтай культуры з таксама ўжо былога калгаса “Усход” Канстанцiнам Шавелем. Гаспадарка з’яўлялася заканадаўцам “моды” на бульбу не толькi ў сваiм раёне, але i далёка за яго межамi. Штогод плантацыi “другога хлеба” займалi тут 250—300 гектараў, кожны з якiх даваў да 300 цэнтнераў каштоўнай прадукцыi. Галоўны аграном гаспадаркi Мiкалай Козiч быў надзвычай прыхiльны да тагачаснай культуры №1, гэткай жа любоўю былi прасякнуты i адносiны да яе старшынi Вiталя Гапанюка. Яны даручалi весцi карпатлiвую бульбяную справу самым вопытным i самым шчырым ва ўсiм Канстанцiну Шавелю, Анатолю Астапчыку i Уладзiмiру Барбарчыку. У звяне Канстанцiна Шавеля ў асобныя гады ўраджайнасць дасягала 400 цэнтнераў з гектара. На яго палях ставiлi свае доследы вучоныя Беларускага НДI бульбаводства, у калгасе шматразова бываў акадэмiк Пётр Альсмiк. Магчыма, i з iхняй падачы пра ўсходаўскiх майстроў пайшла слава настолькi далёка, што пачалi паступаць iмянныя заказы на пастаўкi адсюль харчовых клубняў. Кiраўнiцтва спраў ЦК КПСС, атрад падрыхтоўкi касманаўтаў, Зорны гарадок, Куба – вось даволi не поўны пералiк адрасоў, куды ў першачарговым парадку адпраўлялi свой тавар усходаўцы. “Бульба – не гульба”, — кажуць у народзе. У Канстан-цiна Васiльевiча да гэтай прымаўкi ёсць уласная iстотная дабаўка: “Бульба – згода i дружнай працы нагода”. — Прыгледзьцеся i заўважыце, як аб`ядноўвае бульбяное поле людзей, як звязвае чалавека з зямлёй, — гаворыць знатны працаўнiк. – Нiводная культура не патрабуе столькi калектыўнай i вынiковай працы, як гэта. Можа, таму, што наша крухмалiстая спрадвеку кармiла беларуса, а ў самыя цяжкiя i трагiчныя часы ратавала яго ад галоднай смерцi. Толькi ўжо за гэта бульба вартая таго, каб ёй стаяў у Беларусi самы лепшы помнiк. Майстар высокiх ураджаяў цяпер час ад часу завiтвае на машынны двор гаспадаркi, якая стала з мiнулага года насiць назву “Першая вясна”. Напачатку пасля рэфармавання яна была пераўтворана ў сельскагаспадарчы вытворчы кааператыў, а затым маёмасны комплекс. Яго выкупiў ААБ “Беларусбанк”. I лiтаральна за некалькi месяцаў справы тут удалося павярнуць да лепшага. Нядаўна Канстанцiна Васiльевiча запрасiлi на сход калектыву. Ён сказаў сваiм паслядоўнiкам па машынна-трактарным цэху тое, што раней бы не змог, бо баяўся б пакрыўдзiць. А тут , як кажуць, наспела. “У мае часы мы iшлi з работы i нас таксама вадзiла ў бакi, але ад стомленасцi. Цяпер жа часта маладых хiстае на працы ад “чарнiла”. А гэта нiкуды не варта, гэта шлях у нiкуды i для гаспадаркi, i для кожнага асабiста”. Калi ветэран даведаўся пра тое, што ўжо зроблена ў яго родным калгасе па аднаўленнi вытворчасцi, то прасiў перадаць яго асабiстую вялiкую падзяку кiраўнiцтву банка, Прэзiдэнту краiны за своечасовую ўвагу да праблем аднавяскоўцаў. Герой Сацыялiстычнай Працы верыць, што яны змогуць вярнуць славу ўсходаўскай бульбе.