Першы паравоз серыі «Л» ужо заняў сваё месца ў музеі.
За 15 гадоў Музей чыгуначнай тэхнікі стаў адной з галоўных брэсцкіх славутасцей. Пагля-дзець тут ёсць на што. Даўжыня трох экспазіцыйных пуцей — 1200 метраў. Побач з вузкакалейным цеплавозам ТУ-2 заўважаю некалькіх рабочых. Яны занятыя справай: фарбуюць, чысцяць, стукаюць і круцяць. Завіхаюцца каля чыгуначнай «тушкі»:
— З такой любоўю мы нават да сваіх уласных аўтамабіляў не ставімся. Гэты цеплавоз быў пабудаваны ў 1955 годзе, працаваў на дзіцячай чыгунцы. А тут ён, як заслужаны пенсіянер, акружаны клопатам і ўвагай. Яго пачысцілі, загрунтавалі, пафарбавалі. Стаў як новенькі!
У процілеглым канцы музея стаіць нядаўна адноўлены паравоз серыі «Л». Яму больш за 70 гадоў. Сапраўдны старажыл. Тым не менш выглядае выдатна. Яго не толькі пафарбавалі, але і прывялі ў парадак «начынку»: хуткасцямер, манометры, іншыя кантрольныя прыборы. Устанавілі свісток, асвятленне, імітацыю дыму. Да месца пастаяннай дыслакацыі ён вярнуўся літаральна на днях. Рабочыя расказваюць, што вывесці тэхніку за межы музея, а затым вярнуць назад — задача не з простых:
— Галоўнае — манеўры. Вывесці патрэбны экспанат не так проста, як можа здацца абывацелю. Уявіце, колькі для гэтага трэба перамясціць вагонаў і лакаматываў! А затым усе экспанаты зноў расставіць па сваіх месцах.
Ужо адрэстаўравалі 15 экспанатаў. Некаторыя аднаўлялі проста ў музеі. Але самую складаную працу давяраюць выключна прафесіяналам.
Слесар Мікалай расказаў: на тое, каб ачысціць тэндар ад старой фарбы, спатрэбіцца некалькі дзён.
Разам з намеснікам начальніка дэпо Андрэем Саўчуком ідзём праз павуцінне рэек. Убаку стаіць паравоз серыі «Л» пад нумарам 8411, пабудаваны ў Каломне ў 1945 годзе. Выглядае так сабе. Практычна ўся пярэдняя частка з’едзена ржой. Падымаюся ў кабіну машы-ніста. Тут карціна не менш сумная. Падлога прагніла, драўляная абшыўка сцен і столі месцамі адарваная, у некаторых вокнах няма шкла. Андрэй Саўчук каменціруе:
— Зусім хутка гэты паравоз не пазнаеце. Будзе як новенькі! Хоць папрацаваць над ім прыйдзецца сур’ёзна. І над знешнім выглядам, і над кабінай машыніста. Галоўная наша задача — захаваць музейны экспанат у максімальна аўтэнтычным выглядзе. Калі асноўны колер паравоза быў чорны, чорным ён і застанецца. Колер і шырыня палос, афармленне колаў будуць такімі ж, якімі былі 72 гады таму. Самадзейнасць тут была б недарэчнай.
Некаторыя экспанаты Музея чыгуначнай тэхнікі ўсё яшчэ на хаду. Перыядычна іх нават выкарыстоўваюць падчас кіназдымак. Паравоз, які даставілі для рамонту ў дэпо, сваё даўно адпрацаваў. Рэанімаваць яго зараз ужо бессэнсоўна і да таго ж неверагодна дорага:
— Цяпер гэта музейны экспанат, узор чыгуначнай тэхнікі мінулага стагоддзя. Верагодна, паравоз можна запусціць, але для гэтага трэба будзе зрабіць вельмі шмат: выпрабаваць катлы пад высокім ціскам, правесці поўную рэвізію колавых пар, вывучыць іх на прадмет наяўнасці схаваных дэфектаў, расколін, сколаў, «падагнаць» колы пад адзін памер, паколькі яны зношваюцца нераўнамерна. Далей трэба наладзіць усе кантрольныя прыборы, каб машыніст мог атрымліваць неабходную інфармацыю аб рэжыме работы лакаматыва: ціск, тэмпературу і гэтак далей. Ну і тармазная сістэма. Яна павінна працаваць бездакорна.
Трохі далей ад «элькі» стаіць тэндар — вагон, які прычапляецца да паравоза для перавозкі паліва і вады. З правага боку фарбу ўжо змылі. Над левай часткай з пескаструменным апаратам у руках працуе слесар Мікалай. Ён здымае шлем, расказвае:
— На тое, каб зняць пескаструменем усю фарбу, патрэбна некалькі дзён. Надвор’е ў апошні час было дажджлівае, таму праца трохі запаволілася. Заўтра спадзяюся гэтую частку рэстаўрацыі скончыць. Потым паравоз загрунтуюць, пафарбуюць і вернуць у музей.
Мікалай здзіўляецца: нягледзячы на ўзрост, тэндар выдатна захаваўся. Іржы практычна няма. Зроблена сумленна! Тым не менш фарбу, грунтоўку трэба абнавіць, каб паліўны вагон правёў без наступстваў пад адкрытым небам яшчэ некалькі дзеся-цігоддзяў.
Галоўны інжынер лакаматыўнага дэпо «Брэст» Раман Барысюк перакананы — у супрацоўнікаў прадпрыемства ёсць усё неабходнае для таго, каб аднавіць тэхніку ў першапачатковым выглядзе:
— У дэпо працуюць некалькі машыністаў, якія маюць права кіравання паравозамі, хоць такім машынам выезд на пуці агульнага карыстання забаронены. Самае важнае і складанае ў працы са старымі мадэлямі — захаваць іх аўтэнтычнасць. Сёння мы нават стараемся замяніць усе дэталі, прыборы, элементы інтэр’ера, якія былі ўстаноўлены падчас папярэдніх рамонтаў, на арыгінальныя. Спадзяюся, наведвальнікі музея нашу працу ацэняць як след.
p.losich@gmail.com
Фото автора
