Дазволіць сабе такую раскошу, як здымаць кожны год па мастацкаму фільму, можа далёка не кожны мэтр. А выпусціць адразу дзве ігравыя стужкі — гэта наогул праява фантастыкi. Вось і Аляксандра Бутар — персанаж нейкі, я б сказала, фантастычны: сказала сама сабе, што хоча ў кінематограф, і практычна без стуку ўвайшла ў яго. Пакуль яе равеснікі думаюць, мараць, учарашняя выпускніца Беларускай акадэміі мастацтваў без страху ўзялася за «Белыя Росы. Вяртанне», следам зняла і псіхалагічную драму «Салодкае развітанне Веры». Вядома, не ўсё атрымалася, так як хацелася, шчыра прызнаецца маладая рэжысёр. Але яна гатовая за ўсё адказаць.
— Саша, скажыце, ці не шкадуеце, што з тэлевізійнай рэжысуры перайшлі ў кіно?
— Не. Рабіла гэта свядома. Гэта было маёй марай.
Паміж здымкамі фільмаў у мяне былі прапановы з тэлебачання. Але я адмовілася, таму што пасля маштабаў ігравога кіно ўсё астатняе здаецца ўжо не тым. Хачу ісці толькі наперад.
— Гэта значыць, музычных кліпаў ад Бутар і тэлевізійных мюзіклаў больш не будзе?
— Думаю, так. І гэта не какецтва. Проста, напэўна, я ўжо і не здолею працаваць у малых жанрах. Нядаўна мяне папрасілі зняць кліп, а я не змагла прыдумаць гісторыю на тры хвіліны.
— Але ў ранейшай сферы вам пастаянна спявалі дыфірамбы, а цяпер і камяні іншы раз ляцяць...
— Кінематограф — сфера сур`ёзная. Гэта вам не троххвілінны кліп, гэта зусім іншая адказнасць. Словам, ведала куды ішла.
— Часта плачаце ў падушку?
— Бывае. Але крыўда хутка адступае. Я цяжкасцяў наогул не памятаю. У мяне ёсць два фільмы, і я шчаслівая. Не памятаю, каб на «Белыя Росы. Вяртанне» была нейкая рэзкая крытыка. Фільм дастаткова цёпла прынялі. Я з ім праехала па розных кутках Беларусі, былі ў Расіі і Літве. Бачыла, як людзі рэагуюць, і зразумела, што ўсё мы зрабілі добра.
«Вера» — наогул мой любімы фільм. Дарэчы, з Юляй Гірэль і Аляксеем Дударавым мы цяпер працуем над сцэнарыем «Радавых», вельмі складана ідзе працэс.
— Гэта значыць, зараз, як і кожны ў Беларусі рэжысёр, вы будзеце здымаць пра вайну?
— Так, вельмі хачу. Але патрэбен добры сцэнарый. Здымаць толькі таму, што наблiжаецца гучная дата, не буду. Калі атрымаецца класны матэрыял, то абавязкова вазьмуся. Галоўнае — не сапсаваць п`есу. Хочам узяць адтуль толькі лепшае.
— Цікава, а Аляксей Дудараў не адмахваецца ад «Вяртан-ня», усё ж такі «Белыя Росы» былі мацней?
— Мы пасябравалі з Аляксеем Ануфрыевічам. Ён не ўмешваўся ў маю працу, наадварот, я яго ўвесь час тузала: «Паглядзіце, што атрымліваецца». Задаволены вынікам, інакш, напэўна, не даверыў бы мне «Радавых».
— Адна з найбольш частых да вас прэтэнзій: чаму ў двух беларускіх фільмах галоўны акцёр — літовец Ёзас Будрайціс? І калі ў «Росах» ён арганічны, у «Веры» ж слаба цягне на героя-палюбоўніка.
— У другім фільме я не збіралася яго здымаць, заўсёды ў першую чаргу адгледжваю беларускіх акцёраў. Было некалькі цікавых прэтэндэнтаў. Але атрымлівалася нейкае несупадзенне: знешне выдатны тыпаж, але ён не спраўляўся чыста па-акцёрску, і наадварот. Калі мы ўжо страцілі надзею, дырэктар карціны кажа мне: «Давай паспрабуем Ёзаса». Сітуацыя сапраўды атрымлівалася неадназначная: кіно беларускае, а галоўны акцёр — літовец, прычым другі раз запар. Я папрасіла Будрайцiса прайсці спробы — выпадак унікальны. Акцёры такога ўзроўню звычайна наўпрост трапляюць у карціны, пад іх адмыслова пішуцца сцэнарыi. Ён па прычыне добрага стаўлення да мяне пагадзіўся. І тады я ўжо сама ніякага іншага акцёра не магла ўявiць. Дзякуючы яму, лічу, атрымалася нядрэннае еўрапейскае кіно.
— І з актрысамі ў нас таксама непарадак, раз вы запрасілі на галоўную ролю літоўку Нэлі Савічэнка-Клімене?
— Не, з імі не ўсё так дрэнна, але... Добра сказаў Валерый Тадароўскі: «Артыст добры, але не мой памер». Экран — гэта падрабязнасці, усё павінна пацэлiць у дзясятку. Вядома, прыходзiлi на пробы і беларускі. Я шукала пародзістую жанчыну, хацела такую Мэрыл Стрып у яе пяцьдзясят гадоў. Калі Ёзас даведаўся пра гэта, прапанаваў Нэлі, якую я наогул не ведала.
— Крытыкі лічаць, што галоўны недахоп «Салодкага развітання Веры» — прадказальны хэпі-энд. Гэта ж, дарэчы, было і ў «Росах». Што адкажаце?
— Гісторыя простая, і справа не ў тым, што ты адразу разумееш, хто з кім застанецца, а, гледзячы на герояў, мы хочам, каб менавіта так было. Бо ўсе выдатна ведаюць, чым скончылася «Рамэа і Джульета», але здымаюць і здымаюць гэтую гісторыю.
— Вы задаволеныя вынікам працы?
— Недахопы бачу, пастаянна спрабую іх выпраўляць і больш не паўтараць. Таму «Росы» і «Вера» вельмі розныя. Калі кусаць локці з думкамі накшталт «проста мне не хапіла грошай», то гэта шлях у тупік. Калі ж прыкмячаць свае прафесійныя памылкі, буду развівацца. Таму ў «Росах» бачу памылку на памылцы, а «Веру» глядзела з задавальненнем. Але абяцаю, што буду рабіць яшчэ лепш.
— Бяда нашага кінематографа, што ён не можа вярнуць выдаткаваныя на вытворчасць фільмаў грошы. Як лічыце, вашыя карціны могуць зарабіць па мільёну долараў?
— Афіцыйны бюджэт «Веры» — пяцьсот тысяч долараў, але ўлічваючы падаткі і іншыя выдаткі, на саму вытворчасць пайшло значна менш. Як вярнуць гэтыя грошы? Пара паказаў на цэнтральных расійскіх каналах.
— Саша, калі ўсё так проста, чаму б тады самой не заняцца прасоўваннем, можа быць, нават прадзюсiраваннем?
— Ёсць у мяне такое жаданне. Яно заўсёды было, а ўжо калі я сама зрабіла ў кiнатэатры «Кастрычнік» прэм`еру «Белых Рос. Вяртанне», яшчэ больш у гэтым умацавалася. Аказалася, што падобнае мерапрыемства можна правесці без адзінага рубля з дзяржаўнай казны. Ды і мой першы фільм паказаў, што раскруціць, пракаціць па краіне і прадаць яго зусім нескладана. Заўважыла, што ў абласцях, ды і ў раённых кінатэатрах нацыянальныя фільмы чакаюць, яны там запатрабаваныя. Ім ужо хапіла Галівуда і іншага, хочуць свайго.
— Гэта значыць, вы хочаце сказаць, што беларускімі фільмамі можна і па кінатэатрах касу сабраць?
— Так, не ведаю дакладных лічбаў па «Росам», але яны прыстойныя. І звярніце ўвагу, без асаблівых укладанняў у рэкламу. А калі б трошкі выдаткаваліся, было б яшчэ лепш. У Расіі можна было б прыстойна зарабіць. У Маскве мы прадстаўлялі фільм у кінатэатры «Космас». Сыходзілі з залы пад фінальныя тытры, таму што спазняліся на цягнік, дык людзі ці ледзь не з кожнага месца крычалі «дзякуй».
Наталля СЦЯПУРА
stepuro@rambler.ru
Фота Яўгенii НАЛЕЦКАЙ.
