Уладзiмiр Караткевiч. Збор твораў. Том 7. Мiнск, Мастацкая лiтаратура, 2014.
Працягваецца выданне збору твораў Караткевiча ў дваццацi пяцi тамах, i чым далей, тым больш упэўнiваюся ва ўнiкальнасцi праекта. У сёмы том увайшла першая кнiга раману «Каласы пад сярпом тваiм», твора глыбокага, але, здавалася б, вывучанага... I раптам я разумею, што чытаю амаль што новы твор — таму што ў iм адноўленыя рэдактарскiя купюры. I адноўленага столькi, што радкi курсiвам займаюць ледзь не трэць тэксту, часам цэлыя старонкi. Не стану крывадушнiчаць — з некаторымi рэдактарскiмi выкрэслiваннямi я згодная. Нават добрыя фрагменты часам перашкаджаюць цэласнаму ўспрыняццю твора, дынамiцы. Напрыклад, у Караткевiча было шмат аўтарскiх адступленняў, былi i проста няўдалыя выразы, кшталту, калi груша на адхоне Дняпра «ва ўласных руках трымала жыццё». Але цэнзарамi выкiнуты i сакавiтыя слоўцы, што падкрэслiвалi самабытнасць культуры беларусаў: «макiтры чарапяныя», «рудовыя зарасцi мяккага, нават на выгляд, кацiна-пушыстага шалянцу»... «Пад аловак» патрапiлi падрабязнасцi раману Акiма Вежы з расiйскай царыцай. Дарэчы, зрэдку ў рукапiсе траплялася ненарматыўная лексiка — у вуснах герояў у асаблiва напружаныя моманты. Ну i павыкрэслiвалi многае палiтычнае: «З адукацыяй на ўсiм, на ўсiм абшары Беларусi было дрэнна, бадай што горш, чым дзе-небудзь у iмперыi. Школы, гiмназii, прагiмназii зачынялi дзясяткамi пасля кожнага паўстання, пасля кожнага ўказа аб асвеце... Пасля апошняга паўстання разагналi i ўнiверсiтэт, адзiны на ўсю краiну. Iнтэлiгенцыя не мела часу ачуняць ад аднаго кровапускання да другога. Казёл адпушчэння, яна адказвала за кожны бязглузды ўчынак iмператара, царквы, выскачкi-бюракрата, адказвала за ўсю бязглуздую палiтыку ўлады, горш за якую, вiдаць, не было на зямлi». Цi заменiць гэты безцэнзурны варыянт кананiчны? Думаю, не, ды i няварта спрабаваць такое. Ёсць чытэльны, любiмы пакаленнямi чытачоў канон, утвораны яшчэ пры жыццi аўтара. Але яго варыянты павiнны iснаваць паралельна i таксама быць даступнымi.
Тысяча лет ирландской поэзии. ЭКСМО, Москва, 2014.
Ирландская культура всегда в моде — зажигательные танцы и песни, День святого Патрика, четырехлистный клевер и темный эль. Ирландская поэзия в этом ряду стоит особняком — ее ценители, скорее, эстеты, а они, как известно, за модой не гоняются. Еще во времена друидов поэты-филиды считались привилегированной кастой, магами. Именно они, по преданию, придумали рифму. Здесь в средневековых монастырях возникла монастырская лирика — причем какая! С теми играми смыслов, которые любят теперешние постмодернисты. Вот, например, стихотворение такого средневекового мудреца «Старая-молодая»:
С тех пор спала ты с четырьмя,
Но дивны Божие дела:
Ты возвратилася ко мне
Такой же чистой, как была.
В свое время литературоведы с ног сбились, пытаясь расшифровать смысл сих строк, придумали даже каких-то «тайных дев», якобы сопровождавших монахов в странствии. Оказалось, стихотворение посвящено книге! Оставили свой след в поэтическом искусстве и барды. А ирландские народные песни и баллады вполне подойдут для сегодняшних менестрелей. Заканчивается сборник стихами таких поэтических гигантов, как Йейтс и Джойс: в своем творчестве они преобразовали поэтические традиции родной Ирландии.
Издания для обзора предоставлены книжным магазином «Академическая книга», Минск, пр-т Независимости, 72.
Советская Белоруссия №242 (24623). Пятница, 19 декабря 2014.
