Читая одну из публикаций «СБ», столкнулся с достаточно революционным взглядом на синергетический эффект. Речь шла об эффекте Рингельмана, который якобы в экспериментах доказал, что «если люди объединяются в группу, то каждый из участников прилагает меньше усилий к достижению цели». Отсюда вывод: «Когда нас много — цель «распыляется», как сотни капель аэрозоля, а работа в команде позволяет Фоме кивать на Ерему»! У меня это вызывает большие сомнения. Гораздо больше доверия хрестоматийному примеру, который привел более двух веков тому назад классик политической экономии Адам Смит в своей выдающейся работе «Исследование о природе и причинах богатства народов» — разделение труда на 18 операций в булавочной мануфактуре позволило многократно увеличить производительность труда и объем производства. Один человек выдергивал проволоку, другой — ее выпрямлял, третий — резал, четвертый — заострял, пятый — размалывал верхушку, чтобы можно было надеть на нее голову, приготовление собственно головки требовало 2 — 3 разных операций... И вот на этой маленькой фабрике, где работало 10 человек, но была такая специализация, в день производили до 48 тысяч булавок. А если бы все работники трудились по отдельности и независимо друг от друга, то смогли бы вместе за день сделать только 200 булавок. Производительность труда, таким образом, повысилась в 240 раз! Это Адам Смит объясняет тремя факторами: увеличением ловкости и искусства отдельного рабочего; экономией времени, необходимого для перехода от одного вида работы к другому, и изобретением машин. В современных условиях синергетический эффект показывается в том числе с помощью закона переменной производительности труда. Суть его в следующем: если на предприятии увеличивается число работников (при прочих равных условиях), то их средняя производительность труда сначала возрастает (позитивный синергетический эффект), достигает максимума, а затем снижается (отрицательный синергетический эффект). И для каждого предпринимателя проблема именно в том, чтобы определить оптимальный штат и рационально распределить функции, обязанности, правильно сформулировав общую и частные цели фирмы. Вот тогда и сбывается на практике лозунг «Мы — одна команда!».
Валерий ЯНЧУК, доцент ВГУ имени П.М.Машерова, кандидат экономических наук.
Чаму маладыя настаўнiкi сыходзяць з прафесii
Усё дзяцiнства марыла стаць настаўнiкам. Пасля заканчэння школы паступiла ў педiнстытут. Куды буду паступаць, ведала адназначна. Працую настаўнiцай. А каб дзецi мае пайшлi ў настаўнiкi, не хачу. Зусiм не хачу, каб яны сутыкалiся з тым негатывам, што, бывае, маю я, хаця i вельмi люблю сваю работу. Неяк дзiўна: i цяжка, i iду на работу з задавальненнем. Чаму так атрымлiваецца? Разважаю аб гэтым часта.
Раней прыйсцi з нявыкананым дамашнiм заданнем — катастрофа. Сорамна, чырванееш. А цяпер дзецi дазваляюць сабе такое, i многiм не сорамна. Пачынаеш выгаворваць, а яны яшчэ i бацькамi пагражаюць. Каму? НАСТАЎНIКУ. Падрыхтаваць чалавека да жыцця, даць веды, знайсцi або развiць таленты, дапамагчы знайсцi сябе ў жыццi i не згубiць — гэта не ўвесь пералiк таго, што кладзецца на настаўнiцкiя плечы.
Мы, настаўнiкi, сапраўды ствараем. Цi ўсё залежыць ад нас? Канешне, не. Асноўнае iдзе з сям’i. Хтосьцi з гэтым не зможа пагадзiцца, ён мае на гэта права. Але ж настаўнiк часта не можа зрабiць тое, што могуць бацькi. Не настаўнiк чытае казку нанач, не ён дазваляе сядзець позна ў iнтэрнэце, гуляць у камп’ютарныя гульнi...
Многiя бацькi скажуць, што днямi не бачаць сваiх дзяцей з–за работы. Дзiву даешся ад такога падыходу да выхавання сваёй крывiнкi. А калi ж паспелi, шаноўныя дарослыя, дзiця нарадзiць, калi вы настолькi занятыя? Ды толькi суседзi–бацькi таксама занятыя не менш, а дзiця не толькi дагледжана, а яшчэ добра вучыцца, паспявае наведаць не адзiн гурток. У чым жа справа? Такiм бацькам, магчыма, трэба не толькi задумацца, а яшчэ i перамянiць погляды на жыццё, прыслухацца да свайго дзiцяцi, паспрабаваць жыць яго патрэбамi, унiкнуць у яго клопаты. Тое, што для дарослага не праблема, для дзiцяцi парой вялiкая бяда. А што ж тады рабiць дзiцяцi i настаўнiку, калi ў класе не адзiн вучань?
Справа ў тым, што толькi разам мы, сям’я i школа, можам прыйсцi да згоды дзеля нашых дзяцей. Нашы дзецi не вiнаватыя ў тым, што бацькi пастаянна занятыя, а ў настаўнiка не хапае часу на кожнага вучня. Аднак ёсць у нас i такiя дзецi, якiм школа замяняе сям’ю. Тут дзецi, на самай справе, першы раз могуць патрымаць iголку ў руках альбо малаток. А часам глядзiш на навучэнца i думаеш: а якiмi праблемамi жыве гэтае дзiця, а можа, у яго яшчэ больш праблем, чым у дарослага? На вялiкi жаль, такое мы не раз назiраем. I на настаўнiка такое дзiця глядзiць як на бога.
Цяперашняму пакаленню настаўнiкаў прыходзiцца рабiць значна больш, чым раней. Яны працуюць не менш тых, хто працаваў 20 i больш год таму. Толькi ж час не стаiць на месцы. З’яўляюцца новыя тэхналогii, новыя грамадскiя праблемы (алкагалiзм, наркаманiя, амаральныя паводзiны), таму змянiўся i падыход да работы.
Чаму, напрыклад, маладыя настаўнiкi не затрымлiваюцца ў школе? Ды не вытрымлiваюць таго негатыву (наэлектрызаваныя бытам бацькi, замбiраваныя камп’ютарам, планшэтам, мабiльнiкам вучнi), з якiм сутыкаюцца, тэмпу, якi дыктуе новы час. I ў гэты новы час таксама трэба камусьцi працаваць у школе, вучыць дзяцей.
Толькi настаўнiк першага верасня пачынае новае жыццё, толькi яму ўсмiхаюцца дзясяткi дзiцячых вачэй, толькi настаўнiк не становiцца дарослым, толькi ён адначасова бывае мудрацом i дзiцём. Можа, у гэтым i заключаны прэстыж настаўнiцкай прафесii?
З павагай, Алена Уладзiмiраўна ЦЫВIЛЬКА, настаўнiк беларускай мовы i лiтаратуры, Быхаўскi раён.
Советская Белоруссия № 60 (24690). Вторник, 31 марта 2015
