Правізія, тэхніка, паліва, навуковае абсталяванне і канструкцыі новых секцый. Каб перакінуць 42 тоны грузу з борта расійскага навукова-экспедыцыйнага судна «Акадэмік Фёдараў» на беларускую антарктычную станцыю «Гара Вячэрняя», верталёту давялося зрабіць дванаццаць рэйсаў. У карэспандэнта «Р» атрымалася звязацца з удзельнікамі палярнай экспедыцыі і даведацца падрабязнасці.
Для вывучэння жывёльнага і расліннага свету вучоныя адбіраюць узоры наземнай і марской фаўны.
Усё матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне экспедыцыі, уключаючы канструкцыі антарктычнай станцыі, верталёт выгрузіў на загадзя падрыхтаваныя пляцоўкі.
— Правядзенне паветранай грузавой аперацыі ўскладнялася значным аддаленнем судна ад берагавой лініі. Адлегласць складала 98 кіламетраў, — перадае нязменны кіраўнік беларускіх навуковых антарктычных экспедыцый Аляксей Гайдашоў. — Падысці бліжэй да берагавой лініі было проста немагчыма, бо судна заціснула льдамі.
Нягледзячы на складаную метэаралагічную абстаноўку, каманда спрацавала зладжана. Пасля заканчэння паветранай аперацыі палярнікі размеркавалі дастаўленыя грузы па месцах іх пастаяннага захоўвання. Таксама яны падрыхтавалі новыя навуковыя прыборы для ўсталявання і эксплуатацыі. У поўным аб’ёме разгарнулі нацыянальныя і міжнародныя праграмы навуковых даследаванняў.
Дарэчы, аб даследаваннях. З моманту авіяцыйнай высадкі авангарднай групы і да прыходу расійскага навукова-экспедыцыйнага судна «Акадэмік Фёдараў» вучоныя і тэхнічныя спецыялісты ўжо выканалі вялікі аб’ём працы. Яны штодня вымяраюць колькасць азону ў атмасферы. Прычым замеры робяць 3—5 разоў за суткі.
Аляксей Гайдашоў:
— На мінулым тыдні ў інтарэсах нацыянальнай касмічнай праграмы мы правялі сінхронную наземную здымку з Беларускім касмічным апаратам. Паралельна ў аўтаматычным рэжыме праводзілі вымярэння змяненняў мікраструктуры аэразолю на вышыні. Сабраныя матэрыялы апрацавалі і выслалі па каналах спадарожнікавай сувязі ў Інстытут фізікі НАН.
Асаблівую цікавасць уяўляюць даследаванні прыроднага асяроддзя і клімату Зямлі Эндэрбі (гэта частка тэрыторыі Усходняй Антарктыды. — Аўт.) і ўплыў на яе антрапагенных і прыродных фактараў. Вучоныя назіраюць за вышынёй снежнага покрыва тут на пастаянным снегамерным пасту. А аўтаматычная метэастанцыя бесперапынна рэгіструе зададзеныя параметры, двойчы ў суткі перадаецца метэазводка на замежныя антарктычныя станцыі. Каб «Акадэмік Фёдараў» шчасліва дайшоў да берагоў Антарктыды, метэазводка перадавалася яшчэ часцей — з інтэрвалам у 3 гадзіны.
З-за глабальнага пацяплення і раставання леднікоў вялікую цікавасць сёння ўяўляюць прэснаводныя вадаёмы Антарктыды. Для іх вывучэння ў гэтым сезоне сумесна з Фінскім метэаралагічным інстытутам рэалізуецца навуковая праграма. Палярнікі ўстанавілі тэрмадатчыкі і два аўтаматычныя вадамерныя пасты на азёрах Верхняе і Ніжняе ў раёне базіравання нашай станцыі. Яшчэ два тэрмадатчыкі ўстаноўлены на азёрах Лагернае і Авальнае ў раёне расійскай палявой базы «Маладзёжная». Ацаніць фактары, якія ўплываюць на змены клімату, дапаможа вывучэнне снежна-лядовых паверхняў Антарктыды.
Жывёльны і раслінны свет Антарктыды і яе прыбярэжных вод не менш загадкавы і таямнічы. Для яго вывучэння вучоныя адбіраюць узоры наземнай і марской флоры і фаўны на кантыненце і з прыпайнага лёду бухты Лазурная. Сабраныя навуковыя матэрыялы карабель даставіць на Вялікую зямлю, дзе іх апрацуюць і прааналізуюць спецыялісты з Акадэміі навук і іншых навуковых устаноў.
Пакуль навуковыя супрацоўнікі занятыя адборам проб і правядзеннем даследаванняў, тэхнічныя спецыялісты працягваюць будаваць Беларускую антарктычную станцыю. За час папярэдніх экспедыцый зроблена нямала. Сёння там ужо дзейнічаюць некалькі аб’ектаў — трохсекцыйны модуль кіравання, сувязі і навігацыі, новыя тэхналагічныя і складскія памяшканні. Чатыры секцыі другога аб’екта зманціравалі і ўвялі ў эксплуатацыю ў мінулыя два сезоны. У Антарктыду таксама даставілі неацяпляльнае складское памяшканне для захоўвання будматэрыялаў і запасных частак, а таксама гаражны бокс для захоўвання і рамонту спецтэхнікі.
Аляксей Гайдашоў:
— У гэтым сезоне плануем зманціраваць цэнтральную ўваходную секцыю. Яна стане сэрцам самага буйнога аб’екта — васьмісекцыйнага лабараторна-жылога модуля, бо будзе абсталявана блокамі кантролю і кіравання ўсімі электрычнымі і лакальнымі вылічальнымі сеткамі. З прыцэлам на будучыя зімоўкі ўсталюем комплекс новай дызель-электрастанцыі. Яшчэ зманціруем і ўвядзём у эксплуатацыю новую сістэму спадарожнікавай сувязі для выхаду ў інтэрнэт і прыёму беларускага тэлебачання, рэфрыжэратарны кантэйнер для захоўвання прадуктаў глыбокай замарозкі.
Калі ўсё пойдзе па вызначаным плане, то ў бліжэйшыя год-два палярнікі плануюць адправіцца ў першую зімовачную экспедыцыю.
Фота прадастаўлены Рэспубліканскім цэнтрам палярных даследаванняў
gorbatenko@sb.by