Ехала ў мястэчка з прадчуваннем чагосьцi новага. Так i адбылося. Вада святой крынiцы, якая б'е з-пад зямлi якраз у тым месцы, дзе раней расла груша (на ёй убачылi святы абраз); песнi вернiкаў на музычным фэсце; цудоўная выпечка ў шакаладнай глазуры — з усiх гэтых значных атрыбутаў склалася чароўная радасць для кожнага, хто пабываў у славутых Жыровiчах на Слонiмшчыне. У тым, што покрыва Багародзiцы сардэчна прымае ўсiх, хто завiтае ў гэты знакамiты куток, упэўнiлiся i мы. А свята з'яўлення абраза Божай Мацi «Жыровiцкая», якое штогод праходзiць 20 мая, збiрае сотнi паломнiкаў — з розных куткоў Беларусi i блiзкага замежжа едуць яны ў адно з найпрыгажэйшых месцаў, каб славiць Мацi Божую.
Абразы
Сяргей Руцкi раней быў рэгентам прыхода Свята-Успенскага сабора. Сёння нясе паслушэнства — вырабляе сувенiры з выявамi манастыра, майстэрству вучыць дзяцей. Прычым не толькi сваiх (а iх у яго чацвёра). Зрэшты, у Жыровiчах многа шматдзетных сем'яў. Так, у класе сына Сяргея з 24 вучняў 17 — са шматдзетных!— Да дзяцей у аграгарадку стаўленне асаблiвае, — гаворыць майстар. — Тлумачэнне простае: па паданнi, пяць стагоддзяў таму менавiта малыя ўбачылi абраз Багародзiцы на грушавым дрэве.
Сёння гэту гiсторыю можа расказаць кожны жыхар тамтэйшых мясцiн. Хлапчукi пасвiлi авечак у гаспадара Солтана. Заўважылi незвычайнае свячэнне, якое зыходзiла ад кроны дрэва. Калi падбеглi блiжэй, убачылi на галiнах невялiкую авальную пласцiнку, а на ёй выяву Багародзiцы з немаўлём. Прыгожы камень памерам з дзiцячую далоньку беражлiва аднеслi гаспадару. Солтан спачатку не звярнуў на яго асаблiвай увагi, схаваў абраз у куфар. Падчас вячэры з суседзямi ўспомнiў, што ёсць падстава пахвалiцца перад гасцямi. Адкрыў куфар, але iконы там не аказалася.
Якое здзiўленне было на наступны дзень у пастухоў, калi яны на той самай грушы ўбачылi ззянне. Зноў прыгожы абраз! Аднеслi яго да гаспадара. Усе тады i здагадалiся, што з'яўляецца ён на адным i тым жа месцы не проста так. Менавiта па гэтай прычыне Аляксандр Солтан запланаваў пабудаваць тут храм, а праз некаторы час узвёў драўляную царкву.
Благаславенне
Слава пра абраз хутка рас-паўсюдзiлася па ваколiцах. Да манастыра рынуў натоўп людзей. Едуць з усiх канцоў зямлi i сёння. У кожнага свае просьбы i памкненнi, а мне хацелася суцiшыцца душой. Але як толькi ступiла на жыровiцкую зямлю, з вачэй палiлiся слёзы.— Гэта звычайная справа, — заўважыў маё румзанне святар, што праходзiў мiма. — Дзе, як не тут, можна ачысцiцца ад усяго негатыўнага? Мацi Божая сваёй ласкай пакрывае ўсiх, хто прыходзiць да яе. Многiя перасталi адчуваць, загрубелi пачуццямi.
Так i пазнаёмiлiся. Айцец Уладзiмiр Камароў — настаяцель храма ў гонар iконы Божай Мацi «Споручница грешных» у Слонiме. У гутарцы прызнаўся, што яго да веры Гасподзь вёў непрыкметна.
— Гады чатыры было, калi мяне хрысцiлi, — расказвае бацюшка. — А ў 27 захацеў прачытаць Бiблiю. Памятаю гэтую аб'ёмную кнiгу з тонкiмi лiстамi. I ўсяго праз год ажанiўся, павянчаўся. Так пачаўся адлiк нашага ўсвядомленага ўцаркаўлення. Разам з жонкай прайшлi шлях ачышчэння сумлення i сэрца. Пазней святар храма, куды мы хадзiлi, запрасiў нас на клiрас — месца ў царкве, на якiм стаяць спевакi хору. Менавiта там паступова стаў разумець сэнс Евангелля.
Дарэчы, стагоддзямi ў манастыры захоўвалася знакавая святыня Беларусi — Жыровiцкае Евангелле (XVI стагоддзе). Даследчыкi сцвярджаюць: створана яно далёка за межамi мястэчка. Па адной з версiй, яго прывезлi па замове Аляксандра Солтана. Маецца факсiмiльная копiя, а арыгiнал кнiгi знаходзiцца за межамi нашай краiны.
Той момант з дзяцiнства, калi маленькi Валодзя сядзеў пад сталом i слухаў, як яго 92-гадовая бабуля чытае Евангелле, запомнiўся яму на ўсё жыццё. Можа быць, гэта i вызначыла шлях будучага святара. Спачатку ён стаў псалом-шчыкам, затым па благаславеннi архiепiскапа Навагрудскага i Слонiмскага, намеснiка Успенскага Жыровiцкага мужчынскага манастыра Гурыя пачаў аднаўляць Спаса-Праабражэнскую царкву XIX стагоддзя ў вёсцы Дзiкушкi.
— Закiнуты стаяў храм у чыстым поле. Без вокнаў, без дзвярэй, — распавядае айцец. — Трэба было вяртаць яго да жыцця. З Божай дапамогай пачалi пасля рамонту праводзiць набажэнствы. Хутка адбыўся першы цуд — расколiна ў сцяне знiкла. Фасад храма зрабiлi сваiмi рукамi. Потым яшчэ адзiн — паднялi Евангелле з антымiнса (у праваслаўi матэрыя з ушытай часцiцай мошчаў якога-небудзь праваслаўнага пакутнiка. — Аўт.) i адчулi духмянасць. Так Гасподзь паказваў нам, што ён побач.
Уваскрэсенне
Звязаны з жыровiцкай зямлёй i цуд уваскрэсення. Пра гэта распавяла iгумення жаночага манастыра Раства Багародзiцы ў Гродне Гаўрыiла (Марыя Глухава). Аднойчы падчас пахавання ажыла памерлая сямнаццацiгадовая дзяўчына. А было гэта так: у манастыр прыйшоў заможны чалавек з жонкай i сказаў: «Мы ехалi здалёк, наша дачка памерла па дарозе».Дзяўчына расказвала бацькам падчас хваробы, што ёй прыснiлася Багародзiца, якая дала параду: каб вылечыцца, трэба адправiцца ў манастыр. Аднак Iрына памерла на шляху да яго. Бацькi пакiнулi яе на ноч у храме.
На трэцi дзень, падчас апошняга рытуалу развiтання, дзяўчына паднялася з труны i падышла да цудатворнага абраза Багародзiцы, каб схiлiць перад iм каленi. Уваскрэслая дзяўчына прысвяцiла жыццё служэнню Богу. А затым яе прызначылi iгуменняй Пiнскага жаночага манастыра.
Слава аб iконе распаўсюдзiлася практычна адразу пасля яе з'яўлення. Прыходзiлi i прасiлi пра збавенне ад цяжкiх хвароб i звычайныя людзi, i высокапастаўленыя чыноўнiкi. Многiя лiчылi, што, пасялiўшыся на гэтай зямлi, атрымаюць нябесны клопат, пазбавяцца ад грахоў.
Удзячнасць
На падыходзе да царквы нас спыняе гучны звон.— Хрыстос уваскрэс! — вiтае прахожых стары манах. Яго адразу абступiлi вернiкi, сярод iх i я. Тонкiя рысы твару нагадалi: гэта манах Iаан, вядомы многiм як фiлосаф, паэт, публiцыст Алег Бембель.
— Прыехаў сюды памiраць, а Гасподзь даў знак, што не тым шляхам крочу — сваёю рукою хачу перайначыць святло зямное, — дзелiцца ён. — Задумаўся тады: што гэта за правы чалавека, за якiя столькi вякоў iдзе барацьба? I Бог даў мне адказ: праваахоўны рух пачаўся яшчэ ў райскiм са-дзе, калi змей прамовiў: «Укусi, мая красуня Ева, ад забароненага дрэва. Тады спазнаеш слодыч i натхненне». Што адбылося далей, усе мы добра ведаем. Вось i я ў Жыровiчах адчуў, што прыйшла пара адрачыся ад грэшнай плоцi. Гэта i ёсць дар Божы.
Пакуль размаўляем, да манаха падыходзяць людзi. Хтосьцi пытаецца пра сэнс жыцця. Айцец Iаан адказвае: «Царства Збавiцеля — унутры! Працуй, малiся i бяры!»
Многiя iдуць у храм з болем або смуткам. Значна менш тых, хто накiроўваецца ў царкву дзякаваць Госпаду за шчаслiвыя моманты жыцця, за здароўе, за дзяцей, за тое, што могуць сузiраць прыгожае вакол. Менавiта з такiм памкненнем ходзiць у храм з сям'ёй святар Алег Пачкоўскi, з якiм пазнаёмiлiся, стоячы ў чарзе на паклон iконе Мацi Божай. У яго чацвёра дзяцей — Еўфрасiння, Серафiм, Агнiя i Селуан. Матухна Ксенiя Пачкоўская прызналася: «У Жыровiчах адчуваем рай на зямлi. Выйдзеш на вулiцу i чуеш пераклiканне званоў, набажэнства, i здаецца, большай ласкi на свеце не трэба».
Выйшла з манастыра з пачуццём лёгкасцi, захацелася хутчэй патэлефанаваць родным. Задумалася пра волю Божую. Iнакш як яшчэ можна растлумачыць дзiвосы, што адбываюцца тут на працягу стагоддзяў? Цiкавы факт: нават падчас войнаў храм ацалеў. Мясцовыя жыхары казалi, што ў Вялiкую Айчынную бомбы, што падалi на мястэчка, не выбухалi. Лётчыкi, якiм было загадана знiшчыць святыню, на ўсiх картах бачылi пустое месца. Гэта i выратавала намоленую вякамi зямлю.
kuzmich@sb.by
