Ból przez lata
10.10.2008 11:50:55
Z okazji 65-lecia tragedii miсskiego getta przy kompleksie memoriaіowym “Jama” z udziaіem Prezydenta Biaіorusi Aleksandra Јukaszenki odbyі siк wiec-rekwiem.
Trzy czerwone rуїe mimo kolcуw mocno ¶ciska w dіoni — po jednej dla kaїdej bliskiej osoby Sawielij Kapliсski przyniуsі nad miсsk± “Jamк”, kompleks memoriaіowy w miejscu jednego z najwiкkszych їydowskich gett w Europie. Zginкli tu jego matka, ojciec i brat. Cudem nie trafiіy go kule faszystуw, uciekі do lasu do partyzantуw i chociaї byі maіym chіopcem do koсca wojny razem z dorosіymi walczyі z zabуjcami jego rodziny. Przez ostatnie lata Sawielij Kapliсski mieszka w Nowym Jorku, a powodem powrotu do rodzinnego miasta staіo siк 65-lecie zagіady miсskiego getta.
Przed wojn± na skrzyїowaniu ulicy Zasіawskiej i ulicy Mielnikajte byі rуw. Nazi¶ci wykorzystywali go jako cmentarz i po kolejnych pogromach rzucali tu trupy. Po wyzwoleniu miasta w tym miejscu pojawiі siк obelisk z napisem na idisz “Їydom — ofiarom nazizmu”. Jednak w Miсsku do tych czasуw zostaіo maіo ludzi, ktуrzy rozumieli ten jкzyk i mogli opowiedzieж o wielkiej tragedii, ktуra wydarzyіa siк w tym miejscu. Jeszcze w latach 90 w zimie dzieci jeјdziіy tu na sankach. 10 czerwca 2000 roku zostaі otwarty kompleks memoriaіowy pamiкci 100 tysiкcy ofiar miсskiego getta.
Przyjechaіem do Miсska, gdy rzeјbiarze Fiсski i Poіak juї “wysіali na ¶mierж” 27 figur z br±zu. Za kaїdym razem mijaj±c tк okrutn± kompozycjк, patrz±c na opuszczone gіowy i ramiona, my¶lк o tym, jak dokіadnie udaіo siк autorom uwypukliж brak nadziei i przeczucie katastrofy. Dzi¶ “Jama” przy Mielnikajte wydaje siк odwiecznym symbolem wojny na rуwni z Chatyni± lub twierdz± w Brze¶ciu. I tylko fakty mуwi±, їe utrwalenie pamiкci o holocau¶cie na Biaіorusi to dzieіo naszych dni.
Wyraz holocaust pochodzenia greckiego oznacza “caіopalenie”. W przededniu wielkiej wojny ojczyјnianej na terenie Biaіorusi mieszkaіo prawie milion Їydуw. W ci±gu niespeіna czterech lat nazi¶ci wymordowali wedіug rуїnych јrуdeі do 800 tysiкcy osуb tej narodowo¶ci. Jeszcze 50 tysiкcy Їydуw deportowano z innych paсstw europejskich i tutaj rozstrzelano. Deportowanych czкsto prosto z dworca wieziono do wsi Tro¶cieniec.
Tam niedaleko Miсska znajdowaі siк jeden z najwiкkszych obozуw koncentracyjnych na ¶wiecie. 20 paјdziernika Prezydent o¶wiadczyі: w miejscowo¶ci Tro¶cieniec powstanie nowy memoriaі ofiar nazizmu. “Nie moїemy zapominaж o czynie bohaterskim naszego narodu, w tym Їydуw, — powiedziaі Aleksander Јukaszenko. — Niech ludzie patrz± i rozumiej±, їe na Biaіorusi pamiкta siк o wydarzeniach tamtych lat”.
Bкd±c w miсskiej “Jamie” nie moїna nie zwrуciж uwagi na jeszcze jeden waїny element memoriaіu — alejк Sprawiedliwych w¶rуd Narodуw ¦wiata. Tak nazywa siк ludzi, ktуrzy w latach wojennych ryzykuj±c їycia ratowali Їydуw. Instytut Pamiкci “Yad Vashem” odznaczyі na Biaіorusi 696 osуb, wiкcej niї w jakimkolwiek innym kraju.
Fania Geller-Grozowska od dawna mieszka w Izraelu. Na ojczyјnie nie byіa od 9 lat. Nie mogіa powstrzymaж іez opowiadaj±c o tym, jak razem z matk± po kolejnym pogromie uciekіa z miсskiego getta, jak obca biaіoruska rodzina daіa im schronienie, uratowaіa. Mуwi, їe do koсca їycia z wdziкczno¶ci± bкdzie wspominaіa tych ludzi.
Uroczysto¶ж nie trwaіa dіugo, byіa do¶ж skromna, jak kaїda uroczysto¶ж їaіobna. Nie byіo burzy emocji, ale byіy gікbokie uczucia. Zіoїenie wieсca, ambasadorzy Izraela i Niemiec w tej chwili trzymali siк za rкce, przemуwienie Prezydenta, chwila milczenia...
Igor Sіawiсski
Trzy czerwone rуїe mimo kolcуw mocno ¶ciska w dіoni — po jednej dla kaїdej bliskiej osoby Sawielij Kapliсski przyniуsі nad miсsk± “Jamк”, kompleks memoriaіowy w miejscu jednego z najwiкkszych їydowskich gett w Europie. Zginкli tu jego matka, ojciec i brat. Cudem nie trafiіy go kule faszystуw, uciekі do lasu do partyzantуw i chociaї byі maіym chіopcem do koсca wojny razem z dorosіymi walczyі z zabуjcami jego rodziny. Przez ostatnie lata Sawielij Kapliсski mieszka w Nowym Jorku, a powodem powrotu do rodzinnego miasta staіo siк 65-lecie zagіady miсskiego getta.
Przed wojn± na skrzyїowaniu ulicy Zasіawskiej i ulicy Mielnikajte byі rуw. Nazi¶ci wykorzystywali go jako cmentarz i po kolejnych pogromach rzucali tu trupy. Po wyzwoleniu miasta w tym miejscu pojawiі siк obelisk z napisem na idisz “Їydom — ofiarom nazizmu”. Jednak w Miсsku do tych czasуw zostaіo maіo ludzi, ktуrzy rozumieli ten jкzyk i mogli opowiedzieж o wielkiej tragedii, ktуra wydarzyіa siк w tym miejscu. Jeszcze w latach 90 w zimie dzieci jeјdziіy tu na sankach. 10 czerwca 2000 roku zostaі otwarty kompleks memoriaіowy pamiкci 100 tysiкcy ofiar miсskiego getta.
Przyjechaіem do Miсska, gdy rzeјbiarze Fiсski i Poіak juї “wysіali na ¶mierж” 27 figur z br±zu. Za kaїdym razem mijaj±c tк okrutn± kompozycjк, patrz±c na opuszczone gіowy i ramiona, my¶lк o tym, jak dokіadnie udaіo siк autorom uwypukliж brak nadziei i przeczucie katastrofy. Dzi¶ “Jama” przy Mielnikajte wydaje siк odwiecznym symbolem wojny na rуwni z Chatyni± lub twierdz± w Brze¶ciu. I tylko fakty mуwi±, їe utrwalenie pamiкci o holocau¶cie na Biaіorusi to dzieіo naszych dni.
Wyraz holocaust pochodzenia greckiego oznacza “caіopalenie”. W przededniu wielkiej wojny ojczyјnianej na terenie Biaіorusi mieszkaіo prawie milion Їydуw. W ci±gu niespeіna czterech lat nazi¶ci wymordowali wedіug rуїnych јrуdeі do 800 tysiкcy osуb tej narodowo¶ci. Jeszcze 50 tysiкcy Їydуw deportowano z innych paсstw europejskich i tutaj rozstrzelano. Deportowanych czкsto prosto z dworca wieziono do wsi Tro¶cieniec.
Tam niedaleko Miсska znajdowaі siк jeden z najwiкkszych obozуw koncentracyjnych na ¶wiecie. 20 paјdziernika Prezydent o¶wiadczyі: w miejscowo¶ci Tro¶cieniec powstanie nowy memoriaі ofiar nazizmu. “Nie moїemy zapominaж o czynie bohaterskim naszego narodu, w tym Їydуw, — powiedziaі Aleksander Јukaszenko. — Niech ludzie patrz± i rozumiej±, їe na Biaіorusi pamiкta siк o wydarzeniach tamtych lat”.
Bкd±c w miсskiej “Jamie” nie moїna nie zwrуciж uwagi na jeszcze jeden waїny element memoriaіu — alejк Sprawiedliwych w¶rуd Narodуw ¦wiata. Tak nazywa siк ludzi, ktуrzy w latach wojennych ryzykuj±c їycia ratowali Їydуw. Instytut Pamiкci “Yad Vashem” odznaczyі na Biaіorusi 696 osуb, wiкcej niї w jakimkolwiek innym kraju.
Fania Geller-Grozowska od dawna mieszka w Izraelu. Na ojczyјnie nie byіa od 9 lat. Nie mogіa powstrzymaж іez opowiadaj±c o tym, jak razem z matk± po kolejnym pogromie uciekіa z miсskiego getta, jak obca biaіoruska rodzina daіa im schronienie, uratowaіa. Mуwi, їe do koсca їycia z wdziкczno¶ci± bкdzie wspominaіa tych ludzi.
Uroczysto¶ж nie trwaіa dіugo, byіa do¶ж skromna, jak kaїda uroczysto¶ж їaіobna. Nie byіo burzy emocji, ale byіy gікbokie uczucia. Zіoїenie wieсca, ambasadorzy Izraela i Niemiec w tej chwili trzymali siк za rкce, przemуwienie Prezydenta, chwila milczenia...
Igor Sіawiсski