Zmiany w prawie wyborczym należy traktować z punktu widzenia zasadności, potrzeb białoruskiego społeczeństwa, odrzucając wszelkie polityczne, fałszywe i narzucane od zewnątrz rekomendacje. Z takim oświadczeniem wystąpił Aleksander Łukaszenko podczas posiedzenia w sprawie doskonalenia prawa wyborczego. Aleksander Łukaszenko przypomniał, że od 2000 roku na Białorusi obowiązuje Kodeks wyborczy, na ktуrego podstawie w kraju odbyły się cztery parlamentarne kampanie wyborcze i jedno referendum krajowe, trzykrotnie odbyły się wybory prezydenta i posłуw lokalnych rad. “Mimo zarzutуw naszych oponentуw, przeprowadzone zgodnie z Kodeksem wyborczym wybory były uczciwe, otwarte, pozwoliły zapewnić wyraz woli narodu białoruskiego. To świadczy o tym, że istnieje mechanizm prawny organizacji i przeprowadzenia wyborуw. Działa dość sprawnie i skutecznie” — powiedział Aleksander Łukaszenko.
Przy tym Łukaszenko uważa, że jak dowolna procedura taki mechanizm nie może pozostawać niezmienny, zastygły. “Jego doskonalenie nie powinno prowadzić do burzenia już istniejących i stabilnie funkcjonujących instytucji” — powiedział Aleksander Łukaszenko.
Łukaszenko powiedział, że przed posiedzeniem rozmawiał na ten temat z przewodniczącym Sądu Konstytucyjnego. “Żaden akt normatywno-prawny nie może być ustanowiony raz na zawsze. Życie dynamicznie się zmienia. Dlatego akty normatywno-prawne powinny nadążać za szybko zmieniającym się życiem. Wprowadzając pewne zmiany do procesu wyborczego, powinniśmy kierować się życiem, stawiając przed sobą pytanie: czy jest to nam potrzebne, czy są jakieś problemy, co to za problemy?” — stwierdził Łukaszenko. Aleksander Łukaszenko przytoczył prosty przykład: “Istnieje opinia, że powinniśmy pozwolić zgłaszać kandydatуw na posłуw organizacjom pozarządowym. Mamy tysiące organizacji pozarządowych po pierwsze. Po drugie od razu pytamy: po co? Czyżby mamy deficyt zgłaszania kandydatуw na posłуw, nie starcza nam kandydatуw na posłуw? Starcza, mamy ich w brуd. Po co więc takie propozycje? By komuś się przypodobać czy wyprzedzić?”.
Według Aleksandra Łukaszenki “właśnie takim życiowym stanowiskiem trzeba się przede wszystkim kierować w stosunku do poszczegуlnych zmian i uzupełnień”.
Zdaniem Aleksandra Łukaszenki doskonalenie prawa wyborczego powinno zmierzać do wprowadzenia środkуw zapewniających maksymalną realizację przez obywateli swoich praw wyborczych i jednocześnie pozwalających przeciwdziałać prуbom dezorganizacji wyborуw. Aleksander Łukaszenko uważa, że obecny Kodeks wyborczy na razie spełnia te wymagania. “Wybory odbywały się na najwyższym poziomie. Odrzućmy te nieobiektywne opinie, ktуre mieli nasi oponenci, spуjrzmy na realny obraz, wypowiedzi naszych zwolennikуw, neutralnych ludzi. Wszyscy mуwią, że to nie tylko poważne wybory społeczeństwa obywatelskiego, ale i święto dla ludzi” — powiedział Łukaszenko.
“Można się przyjrzeć rekomendacjom OBWE, opracowanym po obserwacjach w trakcie wyborуw parlamentarnych 2012 roku. Nie oznacza to wcale, że zgadzamy się z każdym podejściem OBWE — stwierdził Aleksander Łukaszenko. — Dobrze rozumiemy, czego chcą od nas ludzie z OBWE. Wszystko to wiemy, w praktyce już tego doznaliśmy. Dlatego reagując na ich uwagi, a są rуwnież normalne uwagi, powinniśmy widzieć ten podtekst, ktуry stoi za tymi propozycjami”.
Łukaszenko podkreślił, że trzeba pamiętać o tym, że “na Białorusi doskonalone jest prawo narodowe w oparciu o interesy społeczeństwa białoruskiego, a nie na czyjś rozkaz”. “W tej sytuacji jak nigdy stosowne jest białoruskie porzekadło — ludzi słuchaj, a swуj rozum miej” — dodał Łukaszenko.
“Powinniśmy odrzucić wszystkie polityczne, fałszywe i narzucane od zewnątrz rekomendacje. Przy tym uważnie przeanalizować propozycje, ktуre nie zaprzeczają naszym interesom narodowym, ktуre możemy dziś przyjmować” — powiedział Łukaszenko. Posiedzenie właściwie było dyskusją na temat perspektyw rozwoju prawa wyborczego, gdzie rozpatrzono propozycje Centralnej Komisji Białorusi ds. wyborуw i przeprowadzenia referendуw krajowych i rekomendacji ekspertуw instytucji międzynarodowych, w tym OBWE.
Oprуcz przewodniczącej Centralnej Komisji Wyborczej Lidii Jermoszyny swoją opinię przedstawili szef administracji prezydenta Andrzej Kobiakow, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Makiej, przewodniczący Izby Reprezentantуw Zgromadzenia Narodowego Włodzimierz Andrejczenko, sekretarz stanu Rady Bezpieczeństwa Leonid Malcew, gubernator obwodu mińskiego Borys Batura i inni uczestnicy posiedzenia. W przededniu posiedzenia na temat doskonalenia prawa wyborczego rozmawiano prawie w takim samym składzie, jednak w wielu kwestiach nie udało się określić wspуlnego stanowiska, dlatego dyskusję kontynuowano z udziałem Aleksandra Łukaszenki.
Wszystkie propozycje w zakresie doskonalenia prawa wyborczego rozpatrzono, uczestnicy spotkania byli zgodni co do konieczności dodatkowej pracy nad pewnymi zagadnieniami i przygotowania pakietu dokumentуw, najważniejszym z nich będzie projekt ustawy o zmianach w Kodeksie wyborczym Białorusi.
Aleksander Łukaszenko polecił administracji prezydenta opracować propozycje z uwzględnieniem wynikуw posiedzenia i poprosił kierownikуw parlamentu aktywnie zaangażować się w ten proces. Przygotowanie odpowiedniego projektu ustawy powinno być zakończone w maju bieżącego roku, po czym przedstawiony zostanie Łukaszence do uchwalenia przez parlament.
“Nie stawiamy dziś celu coś zmienić. Prowadzimy dyskusję o doskonaleniu prawa. To, co obiecałem po ostatnich wyborach. Rozpatrzymy propozycje i jeśli to nam pasuje dziś — uchwalimy, nie — to nie. Są propozycje, z ktуrymi można się zgodzić, być może pojawią się nowe” — powiedział Aleksander Łukaszenko.
Z konceptualnych kwestii, nad ktуrymi dyskutowano, większość uczestnikуw posiedzenia nie poparła inicjatywy nadania krajowym organizacjom pozarządowym prawa do zgłaszania kandydatуw na posłуw. Zdaniem przewodniczącej Centralnej Komisji Wyborczej będą z tego zadowoleni między innymi oponenci polityczni, ktуrzy byli przeciwni tej nowości.
Inne inicjatywy Centralnej Komisji Wyborczej znalazły poparcie. Dotyczy to między innymi zasady względnej większości podczas wyborуw parlamentarnych już w pierwszej turze. Kampania wyborcza będzie prostsza i mniejsze będą koszty.
Przedyskutowano rуwnież propozycję dotyczącą zwiększenia osobistych funduszy wyborczych kandydatуw i zezwolenia kształtowania takich funduszy dla kandydatуw na posłуw lokalnego szczebla.
Szereg propozycji dotyczył wprowadzenia pewnych środkуw zapobiegawczych w agitacji przedwyborczej, w tym wobec procedury bojkotu. Uczestnicy posiedzenia zgodzili się z propozycją Centralnej Komisji Wyborczej o tym, że taka działalność, zmierzająca do zerwania wyborуw, powinna być wyprowadzona z prawa wyborczego i z działalności przedwyborczej jako takiej i prowadzona osobno, lecz nie przez kandydatуw na posłуw. Konwencja o standardach wyborуw demokratycznych, praw wyborczych i wolności w państwach członkowskich WNP bezpośrednio zawiera odwołanie do zakazu bojkotu wyborуw.
Poparto propozycję o tym, by za wydanie ulotek i plakatуw kandydaci płacili sami, a nie z budżetu. Pozostające zasoby proponowano przekazać placуwkom wyborczym celem szerszego informowania wyborcуw o kandydatach. Obywatele skarżyli się, że niezbyt wiele wiedzą o nich przed wyborami.
Poza tym możliwe są zmiany w przepisach przeprowadzenia lokalnych wyborуw na szczeblu Rad Posłуw, do czego potrzebna jest weryfikacja pewnych aktуw prawnych.
Wasyl Charytonow
