Dzięki programom związkowym infrastruktura celna Białorusi stała się jedną z najlepszych w Europie.Z rуżnych powodуw dość często jeździłem na Ukrainę przez przejście graniczne Nowa Rudnia. Kiedyś wszystkie jego służby mieściły się w drewnianych budynkach, załatwienie dokumentуw trwało do kilku godzin. Niedawno przyjechawszy tu po raz kolejny nie poznałem tego miejsca. Tam, gdzie stały stare budynki pojawił się wspaniały komleks z szkła i betonu. Teraz kierowca ciężarуwki może załatwić dokumenty bez nerwуw i biegania. A kierowca samochodu osobowego przekracza białoruską granicę nie wychodząc z pojazdu w ciągu kilku minut. Naczelnik przejścia Jerzy Mazanik wyjaśnił, że jego podwładni teraz dokonują odprawy do 620 samochodуw osobowych i 240 ciężarowych, 15 autokarуw na dobę. Jeśli będzie to konieczne, tempo może być zwiększone. To wcale nie znaczy, że przemytnicy będą mogli wtopić się w tłum turystуw. Nowoczesne urządzenia pozwalają w ciągu kilku minut wykryć niebezpieczne lub zabronione przedmioty nawet w zbiorniku paliwa. Nie do porуwnania lepsze są warunki pracy celnikуw i straży granicznej: można wziąć prysznic, zrelaksować się i przebrać w komfortowych pokojach służbowych.
Takie zmiany są typowe dla granicy Białorusi z Polską, Litwą, Ukrainą, Łotwą, ktуra jednocześnie jest zachodnią granicą Państwa Związkowego. Jej modernizacja stała się konieczna po tym, jak po rozwiązaniu ZSRR pojawiło się kilka samodzielnych państw, a Białoruś i Rosja doszły do porozumienia o stworzeniu wspуlnej przestrzeni celnej. System odprawy celnej stał się bardziej złożony. Ponadto wzrosła rola Białorusi jako państwa tranzytowego. Przez jej teren przechodzą dwa międzynarodowe korytarze transportowe, przy tym 70 — 80 procent ładunkуw przewozi się lub wywozi do Rosji. Właśnie dlatego jeden z pierwszych programуw przyjętych przez Państwo Związkowe dotyczył rozwoju infrastruktury wspуlnej zachodniej granicy dwуch państw.
Od tamtego czasu na środki z budżetu związkowego, poinformował przewodniczący Państwowego Komitetu Celnego Białorusi Aleksander Szpilewski, zrekonstruowano około 10 przejść granicznych. Efektem jest na przykład dwukrotne zwiększenie możliwości przejścia Kamienny Łуg na białorusko-litewskiej granicy, prawie trzykrotne — przejścia Kozłowicze na białorusko-polskiej granicy. Wszystko dzięki zwiększeniu pasуw ruchu, wyposażeniu przejść granicznych w nowoczesne urządzenia, bardziej sprawnej odprawie ładunkуw, samochodуw i autokarуw. Dzisiaj ponad 80 procent z nich wjeżdża na Białoruś przez odnowione przejścia. Opracowuje się dokumentację rekonstrukcji kolejnych trzech przejść granicznych.
Jednocześnie zmieniły się zasady pracy białoruskich celnikуw i straży granicznej. Przykładowo wprowadzono normy odprawy celnej. Na odprawę samochodu osobowego z pasażerami funkcjonariusze mają 15 minut, autokaru — 30, ciężarуwki — 40 minut. W tym czasie należy dokonać kontroli celnej, granicznej, fitosanitarnej, jeśli oczywiście nie ma żadnych zastrzeżeń do podrуżnych. Jednym słowem, jak w Europie. W dużym stopniu są to efekty wykonania kolejnego programu związkowego, skierowanego na bardziej szerokie zastosowanie technologii informatycznych.
— Nie możemy się obejść bez tego, przecież przestrzeń celna Państwa Związkowego jest ogromna — uważa pierwszy wiceprzewodniczący Państwowego Komitetu Celnego Białorusi Włodzimierz Goszyn. — Urzędy celne Bałorusi i Rosji powinny z sobą rozmawiać w jednym języku, w tym komputerowym. W trybie on-line należy śledzić przepływy transportowe, przestrzeganie przepisуw wwozu-wywozu towarуw, wiele innych kwestii. W tym celu należy zautomatyzować procedury celne, rozpoczynające się na terenie jednego państwa i kończące na terenie innego (na przykład podczas procedury tymczasowego wwozu pojazdu), co uwzględnia program związkowy na najbliższe lata. To już drugi etap rozwoju Jednolitego Systemu Zautomatyzowanego Komitetu Celnego Państwa Związkowego. W wyniku o 10, a nawet o 20–25 procent zmniejszy się czas odprawy celnej, ładunki będą szybciej przekraczać granicę, zwiększą się wpływy do budżetu — białoruskiego i rosyjskiego.
Obecnie odprawa celna samochodu z białoruskim ładunkiem, przeznaczonym na eksport, trwa na granicy około 15 minut. Przecież tam już są informacje o nim w postaci elektronicznej, przekazane wcześniej. Celnik jedynie porуwnuje dokumenty, okazane przez kierowcę, z wersją elektroniczną i wypełnia 4–5 punktуw. Gdy kolejny program związkowy zostanie zrealizowany, rosyjscy kierowcy rуwnież będą stali na granicy trzy razy krуcej. Zmniejszą się odpowiednio kolejki w dniach przed świętami — w dni powszednie nie ma kolejek. W pozostałej części obywatele i podmioty gospodarcze Rosji i Bałorusi przekraczają wspуlną granicę zachodnią na jednakowych warunkach. Co więcej na poszczegуlnych przejściach granicznych pojawił się osobny kanał dla obywateli Państwa Związkowego — jak w UE dla swoich obywateli. Ujednolicono rуwnież podstawowe zasady białoruskiego i rosyjskiego kodeksu celnego.
— W obu dokumentach utrwalono między innymi takie nowe podejście jak system analizy ryzyka — mуwi Włodzimierz Goszyn. — Oznacza to, że kontroli ładunku dokonuje się nie na życzenie inspektora, lecz na zlecenie, wydane w postaci elektronicznej. Komputer kierując się skomplikowanym modelem matematycznym podpowie, jaki ładunek lub samochуd należy sprawdzić, w jakim zakresie. W tym celu nasze przejścia graniczne łączy z centralą połączenie światłowodowe.
Razem na rekonstrukcję wspуlnej dla Białorusi i Rosji zachodniej granicy z budżetu Państwa Związkowego wydano już 1,6 miliarda rosyjskich rubli. Duże fundusze! Obecnie trwają rozmowy o nowych wspуlnych projektach, skierowanych na kontynuację rozpoczętych ponad 10 lat temu przekształceń. Zmiany na białoruskiej granicy całkowicie spełniają normy europejskie i są częściowo sfinansowane przez Unię Europejską. O tym, że te środki wykorzystano zgodnie z przeznaczeniem, mуwi się w opinii ekspertуw Światowej Organizacji Celnej. Po szczegуłowym zbadaniu białoruskiego systemu celnego uznano go za jeden z najlepszych w Europie. Jakie są perspektywy?
— Państwo Związkowe potrzebuje megaprogramu, skierowanego na stworzenie korytarza transportowego z Europy na Daleki Wschуd — uważa zastępca sekretarza generalnego Państwa Związkowego Wasyl Chroł. — Z nowoczesnymi przejściami granicznymi, hotelami, połączeniem światłowodowym i innymi elementami infrastruktury. Taki projekt wymaga miliardowych nakładуw, ale wszelkie koszty opłacą się za 5–7 lat. To bardzo zyskowna sprawa, do ktуrej należy przyciągnąć nie tylko państwa związkowe, ale i kapitał prywatnych inwestorуw.
Włodzimierz Jakowlew
