Фото из архива СБНа Параскеву Пятніцу ў народнай традыцыі былі перанесены некаторыя прыметы і функцыі галоўнага персанажа славянскай міфалогіі — Макошы, вобраз якой звязаны з жаночай працай, шлюбам і нараджэннем дзяцей. Святая Параскева таксама суадносілася з вобразам самой Багародзіцы. У беларусаў пакутніца лічылася таксама апякункай жанчын, шлюбу. Таму ў разгар восеньскіх вяселляў незамужнія дзяўчыны звярталіся да святой з просьбамі: «Петэнка, мая маценька, дапамажы хоць ты, каб мне замуж пайсці».
Вялікім шанаваннем карысталася Параскева Пятніца ў сялян. Ёй моляцца і зараз аб захаванні хатняй жывёлы. Акрамя таго, лічыцца, што яна ацаляе цяжкія душэўныя і цялесныя хваробы, асабліва ліхаманку, зубны боль, дапамагае пры бясплоддзі, ахоўвае сямейны дабрабыт.
Святая Параскева здаўна лічыцца і апякункай гандлю. Магчыма, менавіта таму ў пятніцу ладзілі кірмашы. Пакутніцу ўспрымалі і як заступніцу вады: яе вобраз нярэдка цудоўна з’яўляўся на рацэ ці ў калодзежы, пасля чаго вада набывала гаючую сілу. І ў наш час абраз Параскевы ставяць каля крыніц.
На Брэстчыне на Параскеву ў кожнай сям’і гаспадыня дзяліла паміж усімі дзецьмі і дарослымі высушаныя гарбузовыя семкі. Іх трэба было абавязкова хоць трохі з’есці на свята — тады на наступны год будзе багаты ўраджай гарбузоў. Цікавая дэталь: шалупіну семак кідалі на падлогу і вымяталі толькі на другі дзень.
На свята цяжкая праца па гаспадарцы была забаронена. Але нашы продкі без справы не сядзелі, стараліся на зіму назапасіць досыць квашанай капусты.
Замова для прыцягнення жаніхоў на Параскеву
Гледзячы на малады месяц, трэба павярнуцца на пятцы правай нагі і сказаць: «Млад месяц, увівай каля мяне жаніхоў, як я ўвіваюся каля цябе».
АД ПРАДЗЕДАЎ
На Параскеву жанчыны здаўна праводзілі абрады на замужжа, чыталі замовы на жаніхоў, прасілі пазбавіць іх ад адзіноты і паслаць ім каханага.
kuzmich@sb.by
