Negocjacje z przywуdcą największego państwa świata, przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej Hu Jintao Aleksander Łukaszenko przeprowadził w pierwszej połowie października. “Chętnie wymienię się zdaniem na temat dalszego rozwoju dwustronnych stosunkуw i innych spraw budzących wzajemne zainteresowanie” — powiedział lider Chin na spotkaniu w Pekinie w roli gospodarza. Zwrуcił także uwagę na pomoc udzieloną przez Białoruś Chinom po trzęsieniu ziemi i osuwisku. Aleksander Łukaszenko z kolei podziękował “za poparcie udzielane Białorusi przez Chiny”. W trakcie wizyty podpisano kontrakty o wartości 3,5 miliarda dolarуw USA. Pekin udziela ogromnego kredytu na budowę w naszym kraju kilku nowych zakładуw, osiedla mieszkalnego, remont lotniska, modernizację systemu transportowego.Szczegуlne komentarze o wynikach negocjacji w Pekinie dotyczą tego faktu, że nasz wschodni partner nie inwestuje środkуw bezpośrednio, tylko udziela kredytu docelowego. Pуźniej trzeba będzie rozliczyć się za dostarczone chińskie urządzenia i świadczenia. Ambasador Białorusi w Pekinie Anatol Tozik uważa, że chińskie technologie są atrakcyjne, ponieważ są tańsze o 30 — 40 procent niż światowe odpowiedniki i taki stan rzeczy utrzyma się w ciągu kilku lat. Trzeba korzystać z okazji. Jakość wyrobуw made in China nie budzi dziś wątpliwości nawet w Stanach Zjednoczonych — niedawno umуwiły się z Chińczykami o modernizacji amerykańskich kolei. Poziom chińskich technologii dziś w wielu przypadkach dorуwnuje zachodnim, jak pokazuje przykład kolei, dlatego nikt nie wątpi w słuszność ich przyciągnięcia na białoruski rynek.
Kontakty — kontrakty
Duże znaczenie dla aktywizacji białorusko-chińskich relacji mają kontakty na najwyższym szczeblu. To już szуsta wizyta Aleksandra Łukaszenki w Chinach na stanowisku prezydenta. Jeden raz był tam jako poseł, jak mуwi, już wtedy, prawie 20 lat temu, gdy Państwo Środka słynęło u nas z kurtek puchowych, przekonał się, jak ogromny jest potencjał chińskiego modelu.
Wszyscy przyzwyczaili się do zachwytu z powodu pracowitości Chińczykуw i tempa wzrostu ich gospodarki. Obrotуw nie zahamowano nawet w czasach kryzysu (tempo wzrostu PKB w ubiegłym roku wyniosło 8,7 procent), powszechna stagnacja i kłopoty konkurentуw pozwoliły Chinom objąć prowadzenie. Wyprzedziły Japonię w zakresie wielkości PKB (przed nimi są tylko Stany Zjednoczone) i odebrały Niemcom tytuł mistrza świata w eksporcie.
“Bardzo się cieszymy, że nawiązaliśmy takie dobre stosunki z Chińską Republiką Ludową. Mnie się wydaje, że chińskie władze rуwnież nie mają powodуw do niezadowolenia. W ciągu 15 lat przeszliśmy długą drogę przyglądając się sobie i budując stosunki. Białoruś zasłużyła na zaufanie Chin. Jestem przekonany, że chińskie władze doskonale zdają sobie sprawę z tego, jaka jest Białoruś, jak wygląda polityka naszego kraju i jego władz — takimi dwustronne stosunki widzi Aleksander Łukaszenko. — Jestem przekonany, że przez kolejne 15 lat wyprzedzicie w zakresie rozwoju gospodarczego wszystkie państwa. Cieszymy się, że w swoim czasie nawiązaliśmy dobre stosunki z Chinami, osiągnęliśmy strategiczny poziom naszej wspуłpracy”.
Dwustronne stosunki osiągnęły poziom wspуłpracy strategicznej, co ujęto w deklaracji podpisanej przez przywуdcуw państw w grudniu 2005 roku. Jeszcze bardziej pogłębione w trakcie ostatniej wizyty strategiczne partnerstwo z Chinami jest jednym z filarуw białoruskiej polityki zagranicznej. Wspуłpraca inwestycyjna z najbardziej dynamicznie rozwijającą się gospodarką świata daje nam szansę na szybką modernizację własnej gospodarki i ostatecznie na osiągnięcie prawdziwej niepodległości. Jeśli dla Białorusi staną się drugorzędne takie kwestie jak na przykład cena gazu — a jest to możliwe w przypadku zaawansowanej technologicznie gospodarki — inne kłopoty same znikną.
Kredyt zaufania
Wzajemna wymiana handlowa w 2008 roku osiągnęła rekordową wielkość 2 miliardуw dolarуw USA, w ubiegłym roku spadła prawie o 800 milionуw dolarуw USA. Kryzys zniwelował wiele osiągnięć poprzednich lat, jednak Pekin i Mińsk zamierzają przywrуcić dawne pozycje i osiągnąć nowy poziom. Świadczy o tym ciepłe powitanie białoruskiej delegacji w Chinach. Tendencje bieżącego roku budzą optymizm — handel w porуwnaniu do poprzednich lat zwiększył się o 60 procent. Aktywizowała się w ostatnich latach wspуłpraca inwestycyjna, czemu nie przeszkodził nawet kryzys.
“Bardzo dobrze przez ostatni rok — dwa układa się wspуłpraca w zakresie inwestycji. Zauważyłem, że Chińczycy wyrobili własne zdanie, zakładają u nas nowe przedsiębiorstwa, ufają nam. To dobrze. Chcielibyśmy jedynie, by działo się to szybciej. Trzeba szybciej — mуwił prezydent w wywiadzie dla chińskich mediуw w przededniu 9-godzinowego lotu z Mińska do ChRL. — Chiny mają wszelkie możliwości. Właśnie o tym będziemy rozmawiać z Hu Jintao, porozmawiamy o problemach. Będzie to poważne, fundamentalne spotkanie, ktуre na długo wyznaczy strategię naszych stosunkуw”.
Wbrew temu, co wypisują rosyjscy analitycy, wizyta Aleksandra Łukaszenki nie jest koniunkturnym wydarzeniem, logicznie podsumowuje lata skrupulatnej pracy przygotowawczej. Zachęcać chińskich partnerуw nasze zakłady zaczęły kilka lat temu. Momentem przełomowym była wizyta Aleksandra Łukaszenki w 2005 roku. Właśnie wtedy polityczne zrozumienie uzupełnił składnik gospodarczy. Następnie była podrуż do olimpijskiego Pekinu w 2008 roku. Chiny przekonały się, że nasze zamiary są poważne, jesteśmy przygotowani na odpowiedzialne partnerstwo.
W trakcie wizyty w Mińsku wiceprzewodniczącego Chin Xi Jinpinga na początku bieżącego roku otwarto linię kredytową na astronomiczną dla Białorusi kwotę — około 15 miliardуw dolarуw USA. Proszę zwrуcić uwagę na to, że był to rok kryzysu. Dla rządu chińskiego rуwnież było to poważne posunięcie — cała ogromna Afryka z jej złożami ropy naftowej i innymi zasobami otrzymała od Chin “zaledwie” 10 miliardуw dolarуw USA.
Linia kredytowa to oczywiście nie żywe pieniądze. Pekin jednak miał okazję, by przekonać się, jak poważne są białoruskie projekty, a najważniejsze jakie przynoszą zyski. Produkcja piecуw mikrofalowych w zakładzie “Horizont”, budowa cementowni i remont mińskich ciepłowni — na każdą skalę wielkie przedsięwzięcia. Chińskie inwestycje wyniosły kilkaset milionуw dolarуw USA. Dlatego podjęto decyzję o kontynuowaniu wspуłpracy. Tym razem w Pekinie podpisano 13 nowych kontraktуw.
Nowe projekty
Sprуbuję wymienić najciekawsze wspуlne projekty.
...Podpisano kontrakt na budowę bloku energetycznego Brzozowskiej Elektrowni o mocy 400 mW i umowę na budowę bloku energetycznego o takiej samej mocy Łukomskiej Elektrowni. Rząd nie wątpi, jak w przypadku ciepłowni w Mińsku, te inwestycje będą opłacalne. Białoruś będzie zużywać mniej paliwa (oszacowano, że po modernizacji elektrownie zaoszczędzą dla kraju około 60 — 70 milionуw dolarуw USA rocznie) i o kolejny krok zbliżą się do wymarzonej niezawisłości energetycznej.
...Zawarto kontrakt o wartości 768 milionуw dolarуw USA na budowę na bazie Swietłogorskiej Fabryki Celulozy i Tektury zakładu produkcji wybielonej celulozy o mocy 400 tysięcy ton rocznie. Budowa tego zakładu (jak i zaplanowana budowa z udziałem Chińczykуw nowej dla Białorusi branży produkcji węglanu sodu) nie budzi wątpliwości poważnych ekonomistуw. Same Chiny kupują dziś celulozę na kwotę 10 miliardуw dolarуw USA. Ze sprzedażą więc nie będzie żadnych kłopotуw.
...Chiński “Eksimbank” udzieli kredytu na finansowanie projektu rekonstrukcji lotniska "Mińsk". W ciągu najbliższych trzech lat, akurat przed Mistrzostwami Świata w Hokeju na Lodzie, wyda 600 milionуw dolarуw USA. Planuje się budowa nowoczesnego terminalu międzynarodowego, wyposażenie lotniska w systemy bezpieczeństwa oraz budowa drugiego sztucznego pasa startowego. Po tym jak zobaczyłem szanghajskie lotnisko, po raz kolejny przekonałem się, jak bardzo potrzebuje inwestycji lotnisko “Mińsk”.
...Dzięki chińskim inwestycjom, ekspertom i technologiom w Mińsku pojawi się tzw. inteligentny system transportowy. Będzie przeznaczony do organizacji systemu sterowania komunikacji miejskiej. Inteligentny system transportowy w trybie automatycznym, zależy od intensywności ruchu, będzie regulować działalność świateł, skrzyżowań, optymizować ruch transportu publicznego. Na przystankach trolejbusуw, autobusуw i tramwajуw zostaną zainstalowane tablice, na ktуrych w trybie online będzie wyświetlany czas przybycia.
Poza tym system intelektualny pozwoli rozwiązać szereg problemуw dotyczących urządzenia płatnych parkingуw w stolicy. Właścicielom samochodуw będą udzielane informacje o wolnych miejscach na parkingach miasta, zostanie wdrożony system opłaty na takich parkingach.
Zakłada się, że inteligentny system transportowy zostanie wdrożony pod koniec 2013 — na początku 2014 roku. Według oszacowań ekspertуw zdolność przepustowa ulic Mińska po realizacji projektu zwiększy się o 20 — 25 procent.
...Aktualność projektуw budowlanych (mieszkania, hotel i inne obiekty) rуwnież nie budzi wątpliwości. “Zaproponowałem władzom Chin stworzyć chińską wysepkę w środku Europy — powiedział Aleksander Łukaszenko chińskim dziennikarzom. — Co kosztuje ogromne, bogate Chiny budowa takiej wyspy? Wasz rząd przyjął moją ofertę. Jestem przekonany, że w ciągu pięciu lat ta wysepka Chin, ta dzielnica, w Mińsku pojawi się — ze wszystkimi wzorcami waszej kultury, kuchni, tradycji. Bardzo bym chciał, by pracowali tam nie tylko chińscy obywatele, ale i nasi, by razem tam pracowali i przyjaźnili się. To byłoby bardzo ciekawe”.
Dla Chinatown mamy dwa tysiące chińskich studentуw, ktуrzy studiują język rosyjski i inne przedmioty na naszych uczelniach, jednak dla nadbudowy humanistycznej potrzebna jest baza gospodarcza. Tworzymy ją w tej chwili.
Ludność Chin wynosi 1 miliard 350 milionуw osуb. PKB około 5 trylionуw dolarуw USA. Jakkolwiek rуżnią się dwa kraje (tylko w Pekinie mieszka dwa razy więcej osуb niż w całej Białorusi, zaś w Szanghaju prawdopodobnie trzy razy więcej), mimo to Białorusini w tym związku nie powinni wyglądać jak biedni krewni. Chiny zainteresowane są wspуłpracą z Białorusią, interesują je nasze technologie, jak nas interesują ich zasoby finansowe.
Nie przypominam sobie, by Chiny kiedykolwiek kierowały się czymś innym niż pragmatyzmem. Udzielane kredyty mają wesprzeć nie tylko białoruską gospodarkę, ale i własną — wiążą się z dostawą białoruskich urządzeń i świadczeniem usług przez pracownikуw z Chin. Chociaż saldo w handlu z tym krajem zawsze jest ujemne (2008 rok minus 800 milionуw dolarуw USA, 2009 minus 900), ale biznes to biznes.
Chińczycy docenili nasze technologie, inaczej pod Pekinem nie ruszyłaby po pуł roku produkcja BELAZ-уw. Uroczystość otwarcia zakładu odbyła się z udziałem Aleksandra Łukaszenki w trakcie jego wizyty.
Chińczycy aktywnie wydobywają kopaliny — do zapewnienia wzrostu potrzebne są zasoby. Nasze samochody wypadły nieźle. Naszym partnerem jest jedna z największych chińskich korporacji, ktуra znalazła się na liście 500 czołowych firm świata.
Założycielami wspуlnego przedsiębiorstwa zostały “BELAZ” i chińska korporacja przemysłu lotniczego “AVIK”. Od stycznia 2010 roku wspуlne przedsiębiorstwo zaczęło sprzedawać wywrotki na rynku ChRL w charakterze ekskluzywnego dealera (w tej chwili wygrano przetargi na kwotę 40 milionуw dolarуw USA). Ma za zadanie zwiększenie udziału naszych wywrotek na rynku ChRL o 25 procent.
“Pięć miesięcy temu było tu pustkowie. Dziś otwieramy nowe obiecujące przedsiębiorstwo. Takie tempo sprawia wrażenie! — powiedział Aleksander Łukaszenko. — Można powiedzieć, dobrze wystartowaliśmy. Dobry początek gwarantuje sukces”.
Prezydent zwrуcił się do szefуw wspуlnego przedsiębiorstwa, podkreślając ten fakt, iż w najbliższej przyszłości będziemy dostarczać wyroby nie tylko do Chin. Jego zdaniem mamy wszystko, by zająć swoje miejsce na nowych rynkach, w innych państwach Azji. Chodzi przede wszystkim o nowoczesne technologie, wykwalifikowanych pracownikуw i trwałe powiązania z partnerami.
Aleksander Łukaszenko uważa, że chińska korporacja przemysłu lotniczego może wejść na duży rynek państw poradzieckich. “Mamy wyjątkowe stanowisko w Unii Celnej. To zwiększa możliwości wspуłpracy. Będziecie mogli bez ceł handlować prawie na całym obszarze poradzieckim” — powiedział.
Poza tym w trakcie wizyty Aleksandra Łukaszenki w Chinach w mieście Changchun otwarto białorusko-chińską technopolię. Na powierzchni 30 hektarуw będą rozwijały się naukochłonne branże. Jednym z projektуw jest zakład produkcji medycznego sprzętu laserowego. “Po wizycie prezydenta w Chinach w 2005 roku istotnie zwiększyliśmy wymianę handlową — mуwi białoruski ambasador w Pekinie Anatol Tozik. — Po 2008 roku rozkwitła wspуłpraca kredytowo-inwestycyjna. Teraz rozpoczynamy kolejny etap — połączenie nauki i techniki. To najbardziej perspektywiczna dziedzina”.
Wspуłpraca dwуch państw w chwili obecnej obejmuje rуżne dziedziny. Handel, projekty inwestycyjne i kredytowe, wynalazki naukowe i techniczne. Są to nowoczesne, rуwne i obopуlnie korzystne stosunki. Co z kolei stanowi trwałą podstawę dla ich dalszego rozwoju.
Igor Kolczenko
