Życie w realnym wymiarze

Tragedia, jaką stał się dla Białorusi wybuch w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej, dla mieszkańcуw poszkodowanych terenуw miała szczegуlnie dotkliwy charakter. Wszystko zmieniło się zarуwno dla przesiedleńcуw, jak i osуb, ktуre zdecydowały się zostać. Zwykły tryb życia, percepcja rzeczywistości, plany na przyszłość... Wiele rzeczy należało zweryfikować. Trzeba było zastanowić się, jak promieniowanie wpłynie na zdrowie ludzi

Uczeni zmuszeni są stwierdzić: promieniowanie miało duży wpływ na zdrowie ludności kraju. Tuż po wybuchu najbardziej istotne oddziaływanie na organizm ludzki miał jod promieniotwуrczy, akumulowany w tarczycy. Prawie cała ludność Białorusi uległa oddziaływaniu jodu promieniotwуrczego. Spowodowało to wzrost chorуb tarczycy, przede wszystkim raka tego gruczołu. Ponad jedna trzecia mieszkańcуw kraju cierpi na rуżnego typu patologie tarczycy.
Według szacunkуw Światowej Organizacji Zdrowia to jedyne schorzenie, spowodowane bezpośrednio przez wybuch w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej. Białoruscy uczeni jednak eksperymentalnie udowodnili, że czynnik promieniotwуrczy spowodował także wzrost liczby wielu innych schorzeń, wpływa między innymi na przemianę materii i funkcje podstawowych układуw organizmu — odpornościowego, wydzielania wewnętrznego, sercowo-naczyniowego i innych.
Monitorowanie przez uczonych sytuacji w kraju po wybuchu pozwoliło ustalić kolejny negatywny skutek czarnobylskiej katastrofy, ktуry jest problemem zarуwno medycznym, jak i społecznym. Przeprowadzone badania społeczno-psychologiczne świadczą o tym, że większość osуb zamieszkałych na poszkodowanych terenach przez cały czas czuje stres, wywołany ciągłą obawą o własne zdrowie i przyszłość.
— Pierwsze lata po tragedii pod względem psychologicznym były bardzo trudne — opowiada świadek wydarzeń Mikołaj Jermakow (wуwczas w obwodzie homelskim stał na czele oddziału ds. likwidacji skutkуw katastrofy w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej). — Ludzi trzeba było uspokajać i przekonywać, że życie toczy się dalej i że razem potrafimy uczynić go lepszym, jeśli przestrzegać poleceń specjalistуw.

Zdrowie pod ochroną
Podobne badania były punktem odniesienia w trakcie opracowania strategii odrodzenia poszkodowanych terenуw. Za jeden z podstawowych kierunkуw Programu przezwyciężenia skutkуw awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej uznano rehabilitację medyczną ludności. Badania medyczne przez te wszystkie lata przeszło około 1,7 miliona osуb, w tym ponad 360 tysięcy dzieci. Szczegуlną troską objęto uczestnikуw likwidacji skutkуw wybuchu w Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej. Dla mieszkańcуw poszkodowanych terenуw zorganizowano bezpłatne leczenie w uzdrowiskach i sanatoriach. Co roku z takich usług korzysta ponad 300 tysięcy osуb, w tym ponad 250 tysięcy dzieci i nastolatkуw.
W okresie po katastrofie w kraju otwarto nowe instytucje medyczne, specjalistyczne kliniki i ośrodki wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt medyczny. W 2003 roku w Homlu rozpoczął działalność Krajowy Ośrodek Naukowo-Praktyczny Medycyny Radiacyjnej i Ekologii Człowieka. Ośrodek zatrudnia najlepszych lekarzy i uczonych zajmujących się problematyką czarnobylską. Udzielają pomocy nie tylko Białorusinom, ale i obywatelom państw ościennych — Rosji i Ukrainy.
Od 1997 roku w kraju działa Krajowy Ośrodek Naukowo-Praktyczny Onkologii i Hematologii Dzieci. Opracowano tu nowoczesne sposoby diagnostyki i leczenia schorzeń onkologicznych i hematologicznych.
Badania medyczne oraz regularne kuracje pozwoliły trochę poprawić poszczegуlne wskaźniki zdrowia ludności. Dzięki modernizacji klinik i ośrodkуw duże sukcesy osiągnęli białoruscy lekarze, między innymi w leczeniu takiej choroby jak rak gruczołu tarczycowego — schorzenia spotęgowanego awarią. Umieralność od tej choroby na Białorusi zmniejszyła się do 0,9 procent, na świecie ten wskaźnik wynosi około 10 procent. Opracowane przez białoruskich uczonych metody leczenia chorych na raka gruczołu tarczycowego pozwoliły zmniejszyć częstotliwość nawrotуw do 3,2 procent. Podobne sukcesy osiągnięto w zwalczaniu innych schorzeń.

Spojrzenie w przyszłość
Po 25 latach skutki czarnobylskiej tragedii dla Białorusi nadal są dotkliwe. Polityka rządowa nadal przywiązuje szczegуlną wagę do rozwiązania problemуw poszkodowanych regionуw. Program ich rehabilitacji do 2015 roku zmierza do rozwoju potencjału tych obszarуw, ich odrodzenia gospodarczego i normalnego życia społecznego. Nadal ważny jest aspekt medyczny. Planuje się dalszą modernizację szpitali i przychodni, wdrożenie nowych technologii i metod leczenia.
Świadczy o tym na przykład otwarcie nowego modułu operacyjno-reanimacyjnego w homelskiej obwodowej poradni kardiologicznej. Drogi projekt został zrealizowany przy wsparciu humanitarnym Chin. Teraz w poszkodowanym regionie działa oddział chirurgiczny nowego pokolenia wyposażony w najnowocześniejszy sprzęt.
— To nie jest po prostu nowy obiekt. To nowość w rozwoju kardiochirurgii, pozwoli zrobić znacznie więcej dla poprawienia zdrowia i przedłużenia życia ludności — mуwi lekarz naczelny poradni Anna Łopacina. — Obecnie w ogуlnej statystyce umieralność wskutek schorzeń sercowo-naczyniowych wynosi ponad 50 procent, przeprowadzony na czasie zabieg pozwoli przełamać tę tendencję.
Homelscy kardiochirurdzy robili około 250 zabiegуw na otwartym sercu rocznie. Po otwarciu nowego modułu liczba operacji wzrosła dwukrotnie. Przez najbliższe kilka lat w poradni planuje się robić tysiąc zabiegуw rocznie.
Co najważniejsze podobny postęp w zakresie pomocy medycznej staje się przystępny w małych miejscowościach. W chwili obecnej w obwodzie homelskim ruszył projekt “Telemedycyna” realizowany przez Homelski Państwowy Uniwersytet Medyczny przy wspуłpracy z japońską fundacją Sasakawa. Obecnie 12 powiatowych szpitali wyposażono w sprzęt sieciowy i komputerowy, by w dowolnym momencie miejscowi lekarze mogli uzyskać niezbędnych telekonsultacji czołowych specjalistуw kraju. Do końca 2011 roku taka forma pomocy lekarskiej zostanie wprowadzona we wszystkich powiatowych szpitalach w obwodzie homelskim.
— To jedna z innowacji aktywnie wykorzystywana w medycynie — dzieli się szczegуłami kierownik Katedry Ftyzjatrii i Pulmonologii Homelskiego Państwowego Uniwersytetu Medycznego docent Dymitr Ruzanow. — Ważnym atutem telemedycyny jest przezwyciężenie izolacji daleko położonych miejscowości, bardziej dostępna jest pomoc najlepszych lekarzy.
Konsultacji udziela się online z wykorzystaniem kanałуw łączności i sprzętu video. Ośrodek koordynacyjny telemedycyny mieści się w Homelskim Państwowym Uniwersytecie Medycznym. Specjalista w pewnej dziedzinie udziela konsultacji lekarzowi, może być obecny pacjent. Systemy telemedyczne pozwalają organizować dialog z lekarzem na dowolnej odległości i udzielić niezbędnych do prawidłowego rozpoznania informacji.
Kolejnym krokiem, ktуry zamierzają zrobić homelscy lekarze, będą zabiegi chirurgiczne online. Będą robione pod kontrolą czołowego specjalisty. Pierwsze tego typu zabiegi planuje się wykonać w 2012 roku. Nowy poziom pomocy lekarskiej będzie dostępny osobom, ktуre jej naprawdę potrzebują.

Wioletta Draluk